ЦIунилгу Маллайл ва ПатIиматлул тамашачитал хIайран бувунни

fr_5Май зурул ахирданий 29-чинсса хамис кьини ттуйн оьвкуна гъансса душварал, «ца билет вингу битардуча, бачу Лакрал театрданувун пьесалийн», тIий. Пьесалун цIагу кIулну дакъана, буллалисса хIурмат кьамул бан, даврияту най буна лавгссияв.

ДакIмур кIихIуллану дия: винма ккавксса, ххуйкъабивзсса пьеса бухьурча, бувккунния къагьанссара инава, утти тайннахь къабучIаннагу цукунни учинтIисса тIий. Бувххун, щябивкIру залдануву. Хъунма хIал къавхьуну, пардав гьаз дуруна, сахIналийгу бавцIуну бия ца ссурухIи, ца исвагьи изагура Зинаида Чавтараева, Гъумучиял ПатIиматлул роль дургьусса, ва Юлиана МахIаммадова, къараваш душ Зулайхатлул роль дургьу­сса. Ттунгу бувчIуна пьеса Бархъаллал Маллайл ва Гъумучиял ПатIиматлул эшкьи-ччавриясса «Ччаву ва макь» тIисса бушиву. Цалчин, ххари хьура, кIилчин ккаклай бунугу, щукру паракьатну, буччиннин, мякь ли­хханнин бурган хьунтIисса тIий, кIилчингу, дакIниву ца аьжаивсса гьулусаншиву, аьсив­шиву дия, хьхьичI ккаккайни сахIналий чардагъ куна авцIусса, ниттиуссил роль дургьуну ивкIсса Дагъусттаннал лайкь хьусса артист МахIаммадов МахIаммад кIул дакъа азаруннил луркIандалул аьпалувух ивхьу­ссархха, цIана цума артист урвав ганан кIанттай тIисса. Га щалва пьеса къуртал хьуннин хьхьичIа къаларгуна бунагьирттал аьпа биву МахIаммадлул сахIналий ттунна ккарксса чурххал гьайбатгу.
Бавчуна сахIналийх «акбар» тIисса мюталимнал чIунихра эшкьи хьусса ПатIимат, цилла дакIнива нанисса эшкьи-ччаврил байтру ккалай. Цува ккаккарча, цуксса эшкьи къахьунссия душнин, чIу бавну, такьва ххуй дирзун, гаксса ччаврил дакI гьулусан дурсса. Духьунссия ца хIикмат, карамат душнил дакIнивун дурххун. Варахха учин ччисса: га пьеса байбивхьуну къуртал хьунцIа муксса ххуйну, муксса ПатIиматлул къюкI-дакI цивура дирхьусса кунма ва ххигу ххишалану роль дургьуну, къуманий, яру аьтIий, тяхъаний, мурччащал яругу хъяй щаллу дуллай бия цилла роль Зинаида Чавтараева. Вагу театрданул ца талихIри, га чурх, га бакI, га гьунар циву бусса душ лакрава бувксса, ххуйну лакку маз кIулсса душ сахIналий зун бувкIсса иш.
Дагъусттаннал лайкь хьусса артистка Юлиана МахIаммадовал гьунар лакран цимирагу шинни кIугу кIулну, ялу-ялун хъиннува итххяхлайгу бушиву, ччарча балай учавриву, ччарча сахIналий роль дугьавриву. Ва хьхьунугу ляличIину ххуйну рольлу дургьуну чIалай бия ца ттун бакъа, циняв тамашачитурангу залдануву щябивкIсса циняв пьесалувух гьуртту хъанахъими артистал. Щялмахъ бакъар, хъунма баву дакъар, бияча ца бюхханну, гьарца махъгу бувчIинну тIий, рольлу дургьуну Лакрал театрданул артистал, ца махъ лях гьан битан ччай бакъая, зимиз левххун нанисса чIу баллай бия залданувугу халкьуннал вичIидишаврил, кув ссинкь бахчуну, кув макь лихьлай, кув, «машаллагь, дугьлагьисса ххуйну ххал барартал гьархьхьуну вай рольлу» тIий, махIатталну. Навагу, ттулва чIаравсса душругу бунияла макь дайгьин къахъанай буссияв. Ва бакъарив артистнал гьунар, ва бакъарив цаллагу хIакьну роль дургьуну, гаманал къюкI-дакIнивунгу гьис бутаву. Вай махъру цанная ягу кIинная бавсса бакъар, вай га хьхьуну гьуртту хьусса гьар артистная­ссар. Бияча ляличIину ххуйну чIалай, бусласимур баллай, оьсса чувнал я къалачIуннав. Зул гьунарду муниярвагу бюх­ттул хьуннав, зун, Зендиннун кунма, 99 шинавугу рольлу дугьлай, сахIналийх занансса букканнав, гьарзатгу дакIний личIлай, нягу чаннану.
Маллайл роль дургьуну ия кIю­лацIасса, лахъсса, симандалуву сахIибулхайр дусса, марцIсса лакку мазрай гъалгъа тIутIисса жагьил Юсупов Нураттин ( КIулушацIрал шяравасса). Иминсса симан, канихьсса чIюн, лархсса чиллу-чухъа ляличIину даркьуну дия мюталим Маллайнай. ДакIних лавхьхьусса шеърирдал байтру чувчIав аьй­къавкьуну, бувчIинну, дакIних ккалаккисса куццуй хIайран хъанай бия тамашачитал.
Пьесалия шаппайн най маршруткалуву ттулва бакIравун бухлай бивкIсса хIайрансса пикрирдава: шанашисса кIанттая бизан бувну Маллайл ва ПатIиматлул рольлу дургьуминнахь ва байт букки учирчагу, гюргу тIутIи бувну буккинссия, лавхьхьусса ххуйну ххал бара, тIисса.
Жинасат ДинмахIаммадовал рольдануватура кьанкь ришлай, къуртI-къуццу чIалай бия цайми сан бакъасса ханнахъал, багтурал тухумирттал хъаннил. Муксса цилла даву чурххавун, дакIнивун дюрхсса инсан – артист бур Жинасат, гьарца махъ бюхханну, бувчIинну, лахьхьу-хIакьину кIайннал тухумрава цуппа бувксса кунма рольгу дугьлай, къуццугу тIун бикIай. Ванилгу ахирданий цуппагу бявххун най, тамашачиталгу макь дугьан къахъанахъи бувуна. Хъуслин ва оьрмулун кьимат бишлай бия цинявппагу сахIналиймигу, тамашачиталгу мукьайну. Ттунма хьхьичIвагу хъуни хъанния баяйсса, ханнахъаяминнангу, гъумучиянгу цайми щархъи ккалли-сан ба­къассар тIутIаву пьесалуву тасттикь хьуна. Инсаннал инсаншиврунни кьимат лахъ байсса, ци шяравасса ухьурчагу. Цинявппа Заннал ляхъан бувсса, оьттул ва ттурчIалли, цинявннавух ятIулсса оь щурущиссар. Амма мукун бивкIунгу бакъар хьхьичIва, зана хъанайгу бур утти. Ми дан лайкьнал къадайча ми къуртIру, чансса аькьлу-пикрилул куклунал дувайнуккар…ХIайп.
Ларина ОьмаровацIун ляли­чIину дакьайхха маз лахъисса, дя-зума зия дувайсса хъамитайпалул, жюгьи къарил рольлу, му цуппа хъинну дакI хъинсса, иминсса инсан бунугу. Мугу мунил цилва пиша ххирашиврул, артистичнайшиврул лишанни. СахIналийсса занакьулушинна инсантал-тамашачитал хъяхъи буллалисса дикIай. ХIайп, Ларинай, ина хъунмав хьун!
Шамсуттин Къапланов, ХIа­жиаьли ХIажиаьлиев, ПатIи­мат Давыдова, Анисат АьбдуллатIиповагу шавхьсса, цалла даву-сянат цанна ххирасса, хъярч байни хъярчийсса, къуманий лажиндаравура къумашиву чирчусса артистал бур, ххишала бакъа итххявхсса, жулва Лакрал театр чIюлу, цIакь буллалисса.
Ттулва пикрирдугу ппив хьуна сахIналийн аьпа биву МахIаммадлул хьхьичIвасса пьесалуву ниттиуссил роль дургьусса кIанттай цIанамуниву чиллу-чухъравусса Шамсуттин Къапланов ккавккукун.
Шиккува кIицI бан ччива «Да­гъусттаннал лайкь хьусса артистка» тIисса цIа Зинаида Чавтараеван лайкь-я, бучIия ва рольданийнугума дулун. Вил оьрму лахъи баннав, ина театрдануву зун къабувкIссания, театр лащинну бикIанссия.
Зу цинявппагу, цуя ца личIи акъа, ххирассару лакрал миллатран, хIурмат лавайссар зул пагьму-гьунардал, дакIнин ччийкун оьрму бутлан бюхълай личIаннав! Ттущал рязий хьунссия чIявусса.
Ахирданийсса лахIзалуву га ПатIимат шанийн багьну, цIуцIи шануцIух гьантри нанисса чIумал, Маллайн оьвтIий, кIа мукIру увну, луркIан дакъашиврий, ялун най, ПатIиматлул яру кIанах буруглай буна рухI дуллусса, Маллайл цалла каруннах аьрщаравух бихьлахьисса кIанттурду цукун-бунугу сахIналул вариантрай ккаккан буварчагу хъина, ялунмагу трагичнайну чIаланссия, ахир мунил зия къаданссия. Най буна хIаллугу кьувкьуну, ниттил никирттайн багьну рухI дулавунияр. Ва ттулвагу, цаппара цайми тамашачитуралгу пикрир. Маллайл цалла каруннах бувччуссар ва аманат бувссар цувагу магьаргу бивхьуну, ивкIукун, ганил чIарав уччара куну тIий бусса ххай бура ва трагедиялул ахирданий. Бюхъай на бяйкьлайгу бикIан.

Загьрани Аьбдуллаева