Коррупциялущал талатаврил комиссиялул заседаниялий

Мартрал 28-нний Дагъусттаннал бакIчи Сергей Меликовлул дунни Коррупциялущал талатаврил комиссиялул заседание.

Муний ххал бивгьунни укун­сса масъалартту: республикалул ялапарлувтурал цукунсса кьимат бишлай буссарив коррупциялул даражалун ва 2024-ку шинал му чан даншиврул властьрал органнал дуллалисса давурттан.

Прокуратуралул ва МВД-лул бувсунни 2024-ку шинал цукунсса талатаву дачин дурну диркIссарив коррупциялущал, коррупциялуцIун дархIусса циксса тахсиркаршивуртту аьч дурну диркIссарив, цукун зий бивкIссарив паччахIлугърал финансирттал контрольданул органну. Яла бивхьунни 2025-ку шинайнсса задачартту.
Миннуяр ххишалагу, ххал бивгьунни МахIачкъалаллал цукун бартбивгьуну бивкIссарив строительствалул бутIуву коррупциялущалсса талатаврил хасъсса комиссиялул хIукмурду. Бувсунни, цукун гужлан буван аьркинссарив кадрардал хIакъиравусса хIукмурдацIунсса ва паччахIлугърал къуллугъчитал зузаврил кьяйдарду дуруччаврицIунсса контроль.
Сергей Меликовлул бусаврийну, коррупция личIлай дур региондалул лябуккулухун ва цалий бацIаврихун дахчилачисса агьамми сававрттавасса ца. «Жунма аьркинссар бувчIин коррупция – захIматсса масъала бушиву, мунил властьрайнсса вихшала кьукьлай душиву, экономикалул лябукку бацIан буллай душиву ва дахчилай душиву социал программартту бартдигьаврихун. Жулва хьхьичIсса задача хъанахъиссар цачIусса хIарачатрайну тагьар даххана даву», – увкунни республикалул каялувчинал.
Сергей Меликовлул бувсу­нни коррупциялущалсса талатаву системалийну дачин дуван аьркинну душиву.

2024-ку шинал дурсса социологиялул хъирив лаявурттал чIалачIи бувну бур му бутIуву властирдал дуллалисса давурттая агьалинан кIулну бушиву. «Му агьамсса затри. ЦIуххаву дурсса сайки 89 % инсантуран кIулну бур коррупциялущал цукунсса талатаву дачин дурну дуссарив, ми 2023-ку шинах бурувгун 14 % чIявуссар», – увкунни региондалул каялувчинал.
Сергей Меликовлул тапшур бунни коррупциялийн къарщисса давурттал хIакъираву СМИ-дай ва соцсетирдай бусласаву гужлан дуван, мукунма агьалинахь гьартану буслан коррупциялуцIун дархIусса тахсиркаршивурттая.

Региондалул бакIчинал бувсунни 2024-ку шинал чан хьуну душиву коррупциялуцIун дархIусса тахсиркаршивуртту ва лурттурасри ласавуртту.
Ванал мукунма бувсунни гьарза хьуну душиву захIматсса ва ляличIину захIматсса корруп­циялуцIун дархIусса тахсиркаршивуртту, миннуя хъуннасса нигьачIаву душиву жяматран.
КоррупциялуцIун дархIусса тахсиркаршивурттайнусса зарал хьуну бур 560 млн къурушраха ливчусса, миннуйну хъус-хъиншиврий рирщуну дур 707 млн къурушрансса аьрист.
Региондалул бакIчинал пик­рилий, коррупциялийну яла хъунисса зараллу бияйсса бутIри хъанай бур бюджетрал, цIуллушиву дуруччаврил, социал, госзакупкарттал, госслужбалул, аьрщарал ва ЖКХ-лул.

2024-ку шинал республикалий коррупциялийн къарщисса давурттал хIакъираву бувсунни ДР-лул БакIчинал Коррупциялийн къарщисса масъаларттал управлениялул хъунама Мусттапа Генжехановлул. Ванал тIимунийну, 22% респондентътурал оьрмулуву хьуну бур лурттурасса тIалав дуллалисса иш-тагьар. Сайки 29 % инсантурал дащуй бихьлай бур лурттурасри дуллалимигу, ласласимигу.

ЦIухху-ккакку баврийну чIалачIи бувну бур республикалул ялапарлувтурал бакIрачIан бувкIун бивкIшиву коррупциялул ишру медициналул кумаг тIалав буллалисса чIумал, ресурсоснабжениялул идарарттал вакилтуращал хьунабавкьусса чIумал, вузирдавун бухлахисса чIумал, экзаменну дуллалисса чIумал, судирттал системалул вакилтуращал хьунабакьлакьисса чIумал, социал выплатартту, пенсияртту бихьлахьисса чIумал, къатри машан ласласи­сса чIумал.
Ишбажаранчишиврул бутIу­ву, 62 % инсантурал пик­рилий, коррупция дахчайсса дур бизнесрахун.

Коррупциялийн къарщисса даву дачин дурну дур региондалул Ихтиярду дуруччай органнал. Ларгсса шинал тахсиркаршивуртту дурсса ишру хьуну бур сайки 14 азарва.
Дагъусттаннал прокурорнал кIанайма Сергей Кузнецовлул тIимунийну, 2024-ку шинал республикалул прокуратуралул ашкара дурну дур 5 азарунниха лирчусса коррупциялийн къарщисса тахсиркаршивуртту, жаваблувшиврийн кIункIу бувну бур азаруннаха ливчусса инсантал. ЦIанасса ппурттуву сукку дурну дур 31 уголов дело.
ДР-лул виваллил иширттал министр Аьбдурашид МахIам­мадовлул тIимунийну, 2024-ку шинал ашкара дурну дур лурттурасса дулаврил ва ласаврил ххуллийсса 360 тахсиркаршиву, миннува 66 иш хьуну бур хъунисса ва лапра хъунисса лурттурасса дулаврил хIакъираву. Мукунсса чIявуми ишру хъанай бусса бур цIуллушиву дуруччаврил ва дуккаврил бутIраву.
Ларгсса шинал сукку дурну дур 238 уголов дело. Си­листтачитурачIа дукIу диркIун дур коррупциялул тахсиркаршиврул хIакъиравусса 313 уголов дело. Судрайн тIайла дурккун дур 148 дело. Ххал диргьуну дур 346 коррупциялийнусса тахсиркаршиву.

2024-ку шинал паччахI­лугъ­рал финансирттал органнал дурсса давурттал ва 2025-ку шинал дансса давурттал хIакъираву бувсунни ДР-лийсса Федерал Казначействалул управлениялул каялувчинал хъиривчу АхIмад АхIмадовлул, ДР-лул Счетная палаталул председатель Билал ЖахIпаровлул ва ДР-лул БакIчинал Контрольданул управлениялул хъунама Темирлан Шабановлул.