«Гьарца къашайшалал ттул дакIния парча буцай»

Сабина Сумаева

МахIачкъалаллал 30-мур школалий ингилис мазрал дарсру дихьлахьисса жулва лакку душнил, Лаура Мамедбеговал, ттучIанма оьвкуну, Республикалул инфекциярттал азарханалий зузисса хIакиндушнихьсса барчаллагь хIисаврай, муния бусан ччива, цуппагу, ласгу му душнил хIарачатрайну ччаннай бацIан бувунну учайхту, ттунгу мунищал ихтилат буван ччан бивкIуна.

ХIакинтал уттизаманнул виртталли тIисса бачIвасса чIюлу мукъурттил нагъиллу къачичлай, му душнил дакIнихгу, зумувсса мукъухгу вичIи дишин гъира багьуна. Загьидинал душ Сумаева Сабина Хъусращатусса бур. Бувну бур, хъунма хьуну бур Къизлардай. 2012 шинал ванил марцIну ххювардай 2-мур лицей къуртал бувну бур, 2018 шинал ЯтIул дипломращал бувккуну бур ДГМУ. Вара шинал арсгу увну ур, лахъай азарду лахьлахьисса ординатуралувун бувххун бур. Давугу, дуккавугу, кулпатгу , гьарзат хIала-ккалану къуццу тIун багьлай бия, нитти-буттая кумаг бия тIий бур. Бувкру коронавирусрал пандемиялийн.

– Ттул оьрмулуву яла захIмат-жапамур 2020 шинал март барз бия так даврилшиврий тIий ба­къара. ЧIивисса оьрчIгу нитти-буттачIа кьаивтун, ва укунагу чIявуну тайнначIая икIайссача, на хIукму бувссия ковидрал цIаравун зун гьан, – буслай бур Сабина.
— Ттун кIулссия нава чун най бу­ссарав. Амма, кьюлтI къабуванна, ттуву нигь дакъагу да­къая. ЦIусса азар, цукун хъин дулланссарив къакIулсса, ци иш бикIанавав, азарданул ххяппа цукун къаних­сса лякъинавав тIисса вас-ццах…

Амма лавгра нава хушрай, насу, гьан аьркинссара учай­сса акъанува. Март зуруя июнь зуруйн бияннин, госпитальданий зузисса циняв медиктуран кунма, кьатIув буккансса ихтияр ттухь дакъассия. Ттун я оьрчI, я нину-ппу, я лас къа­ккавкссар, лях-карахсса видеозвонокирттай бакъасса. Амма гъалгъа тIунсса хIал чурххай къаличIайва, кутIану ихтилат бувну, кьукьин бан багьайва. Смена, къашайшалт, захIматну къашавайсса инсантал, бувххун багьтIат1 шаврил, хIалу дирияйхту, бири-биривний къуж дурну шанашисса даврил уртакьтал. Вая ттун таний ккаклакисса сурат.
Июнь зуруй шаппай биявансса ихтияр дуллуна. Ттул арснан шанна шинни, шин ва дачIинний мунах дагьайкунсса къулагъас дансса мажалгу, сантгу къадагьунни. Арс увсса кьинигума мунал чIарав бикIан къавхьунни.

Амма ттул дакI шардагу паракьатну дакъая, даврил чIун къуртал хьурчагу, пациент кьаитан бюхълай бакъая. Гьай-гьай, къашайшалтгу личIи-личIисса бакIрайн багьай. Биргьаравссагу, на акъа цура тIутIиссагу, хасиятрал кIюлассагу, хьхьичIун бурувгссагу… Амма, ттулла ка дугьлай, цIуцIи шанийсса инсан иттав уруглай уни, ттуща шай­ссарив ттущава шаймур къабуван. Буллайгу буссара. Гьарманащал навагу инжит хъанан бикIара. ДакIнийхтунура тIисса, гьарца пациентнал ттул дакIния парча буцай. ХьхьичIва ттун хъинну захIматну бия инсан ххассал уван къахъанахъишиву бухIан, лялиян буван. «Сисин, сасан» тIисса махъру жуяту арх­сса махъру бур. Къашай­сса бур кьянкьа-кьурчIи хьун. Къашайсса бур вардиш хьун. ХIакьинугу бигьану бакъар.
ХьхьичIва хъунмурчIин бугьарами литIлай бивкIхьурча, утти ва цIуцIаврил бугьлай бур жагьилсса душру ва оьрчIругу, цукунчIавсса лахъи ларгсса цайми азарду дакъасса, бювхъусса, цIуллу-цIакьсса, бюрунттив кунма битавсса.

Зузи кьини, мяйнний дайдирхьуну, маркIачIаннай мукьуннил дачIинний къуртал шайнугу, на дяхьхьунивура шаппай бучIайсса. Хьхьунил 12 хьуну мукьах. Ттун дакIнийвагу бакъар ттулва оьрмулуву махъра-махъсса бигьалагай кьини та диркIссарив, нава нитти-буттачIан та лавгссарав, бигьалаган кьатIу-шав та бувкссарав, буччиннин шану та лавхъссарив. Амма жу каторгалий, къуннагърах хьхьичI бавкьуну зузи бувсса ххай мабикIари, жува хушрайру зузисса, бигьалагай кьинирдугу ккаккан дурну дуссар, духьурчагу, пациент бивкIулул хьулий кьаивтун, бигьалаган щища шайссар.

Гьай-гьай, гъанминнал, ичIувацириннал ка-кумаг ба­къассания, ттуща шайссияв хьхьу-кьини дакъа зун? Барчаллагьрай бура ттулла иш-тагьар дурчIусса ласнайн, Сагидлуйн, нитти-буттайн, хIакинну-педиатрну зузисса ссийн Саржанатлуйн, ттул оьрчIалсса буллалисса, уссийн Шамиллуйн, ттул арс бизар хьун къаитлай, къулагъас дуллали­сса. Мукунма барчаллагьрай бура нитти-буттайн.


ХьхьичIва хъунмур­чIин бугьарами литI­лай бивкIхьурча, утти ва цIуцIаврил бугьлай бур жагьилсса душру ва оьрчIругу, цукунчIавсса лахъи ларгсса цайми азарду дакъасса, бювхъу­сса, цIуллу-цIакьсса.


Укунсса бия Сабинал зуматусса ихтилат – бюхлахи­сса, барчаллагьрайсса асардал дакI видуцIин дуллалисса. Щинни къаччисса зузи кьини къуртал хьуну мукьах шаппай, ласкъатлувун, чIивисса арсначIан анавар буккан, бигьалаган, дакI таза дуккан дуван. ЧIявусса медиктураща кунма, Сумаева Сабинащагу хIакьину азарханалия хIура хьун хъанай бакъар. Цила тIийкун, цIуцIи шаний цIими чIа тIий ­иттав цIитI бивкIсса къашайшалт буссаксса.
ЧIун укун аьратталсса дур. Азарханардая цIарал ламарду хьуну бур. Ковид къанихну къуццу тIийнна дур хIакьинусса кьинигу. Медициналул зузалт­ран роботирттал даражалий зун багьлай бур. Зийгу бур. ДучIанхьуви оьр­му, хьхьичIва кунма, цила нирхиравун багьсса чIунгу!