ЛачIунбуккултрал Элисталийсса аварасса хьхьу

13_photo_10Апрельданул байбихьулий, Къалмукьнал хъуншагьру Элисталий жулва шихасса оьрчIал дурсса тIулул чантI учин дурунни ттинин чан-кьансса пахъ дагьну диркIсса, миллатирттацIун бавхIуми хавардах мякьсса интернет-пространствагу, хавар ча букканавав тIий ялугьлай диркIсса СМИ-рдал цаппара изданиярттугу.

Залму АьбдурахIманова
Дагъусттаннал кьатIув нани­сса ягу лавгсса жулва жагьилтурай хьхьичIра-хьхьичI дишаймур дюъ духьунссар явара чил кIанай зува халкьуннал зума-ккарччулун багьансса, зуллагу, зула нитти-бутталгу лажин лухIи дувансса къел мадувари тIимур. Жулла вичIивгу ттинин аьдат хьуну дия Москавлив, Питердай ягу цамур шагьрулий, пулансса дагъусттанчу ва рищавриву, та биявриву ягу гъара бавриву, биту-ххитулуву гьуртту хьуну ур тIисса, телевизорданувасса хавардайн. Хавардугу хъунмурчIин бикIайссия тахсиркар ци миллатрая уссарив букъавсун ххуллийн къабагьайсса. Масалдаран, къабикIайхха, чув-бухьурчагу, жагьилтурал дянив бикъаяйссагу, хъатIай ттупанг къабитайссагу, цаннащал ца бивну, цаннал ца къабаттайссагу ишру къавхьуну. Миккугу «ялун увкнал» махъ хьхьичI бачайсса аьдат дур. Чара бакъа кIива ягу ххишаласса миллатравасса жагьилтал гьурттуну лякъирча, журналистъталлу тIисса цаппара духIин дакъултрал шайгу, къашайгу хIарачат бувайва къеппул бугьан цикIуй бакъасса цала информация ппив буван ва цалла изданиялул цIанил рейтинг гьаз дуван.
Амма бучIи бакъасса ца­ппара журналистътуралгу хьурдай учинну къуццу тIисса жулва жагьилталгу чансса къабикIай. Цайми шагьрурдайн хъамалу лавгни цанма дакIнийн багь-багьмур буллай, цалла кIулшилул, духIин-дуциндалул мискиншиврул ва тарбия, яхI бакъашиврул данна тIий дурсса къеллу дувулт. Хаснува цIана, щалла дунияллий диннал дянивсса глобальный­сса информациялул дяъви нанисса ппурттуву, чанссарагу личIлулшиву дакъа къабучIир. ЧIявумиллатру яхъанахъисса Аьра­сатнаву цаннал ца динну пуч-палачат дуллалисса ишру къашаврил ялув зийгу буссар хасъсса къуллугъру. ЦIана буцири дунияллул гужру хIарачат буллайгу бур динну гьанулун ларсун халкь куннайн кув бичлан. Бур ишру, цукIуйгу хIала-гьуртту акъа, жагьилтурал цалва аькьлу-кIулшиврул ссуссукьушиврул, бакI бакъашиврул хъана­хъиссагу.
Вана вай гьантрай, апрельданул байбихьулий, Къалмукьнал хъуншагьру Элисталий жулва шихасса оьрчIал дурсса тIулул чантI учин дурунни ттинин чан-кьансса пахъ дагьну диркIсса, миллатирттацIун бавхIуми хавардах мякьсса интернет-пространствагу, хавар ча букканавав тIий ялугьлай диркIсса СМИ-рдал цаппара изданиярттугу. Аьйгу дакъар. Ва бур интернетраву ччикунсса, ччимур журалул информация ппив бан ихтияргу, шартIругу дусса замана.
КутIану бусан, Элисталий вай гьантрай греко-римуллал лачIун­буккултрал дянивсса бяст-ччаллайнсса хIадуршинна най диркIссар. Мунивух гьуртту хьун ларгун диркIссар жулва шихасса жагьилтурал командагу, миннащал миннал тренергу. Бяст-ччаллу байбишин хьхьичIсса хьхьуну Элисталлал кIичIирттавун сайрданий бувксса жулва спортсментурава­сса цаннал къалмукьнал дин кьякьлухун дихьлахьисса, дагъусттанчу-жагьилнан къалайкьсса тIул дурну дур. Къалмукьнал Аллагьнан ккаллийсса Буддал гьайкал дусса храмравун бувххун, миву вев-щютI тIий, байгьин-бугьан къашай хьуну бивкIун бур. Миннавасса ца спортс­меннал, кIугу-кIувхьхьуну, Буддал лажиндарайн ччан щилащисса суратгу рирщуну, видеогу ларсун, соцсетьравусса цалла «страницалий» дирхьуну дур. Мува хьхьуну му видео ккарксса хьхьара-кIири лавгсса къалмукьнал жагьилтурал Дагъусттанная­сса спортсментал бавцIусса гостиницалул лагма рургьуну, бу­ккан бувну мива, му мурдалшиву дур­сса жагьил гуж-къиялий никирттай багъишла итира тIутIи увну ур. Низам дуруччай къуллугърал зузалт ялун къабивссания, бюхъай­ссия му иширал ахир оьнура оькки­сса хьунгу. Мяйжаннугу, видеолий чIалай бур тталлу-ттуршардищал бувкIсса къалмукь жагьил ивчIан махъунмай бакъа бушиву. Жула шийх укун­ссава «хъамаллурал» вара даву дур­ссания, бюхъайва унийва ккуччу ангу.
Хъиривмур кьини Элисталийн ва иширал хIакъираву республикалул ХIукуматрал Председатель Аьбдуссамад ХIамидов увкIун ур, къалмукьнал халкьуннал хьхьичI багъишла бити тIисса мурадращал. Республикалул БакIчи Рамазан АьбдуллатIиповлул Къалмукьнал бакIчи Алексей Орловлуйн тIайла бувккун бур спортсменнал дурсса къелданул ялтту бучIира тIисса тавакъюращалсса чагъар. Ва иширал хIакъираву Республикалул БакIчинал «выговор» баян бувну бур спортрал министрнайн ва Элисталийн лавгсса жагьилтурал командалул тренер къуллугърая укьан увну ур. Элисталий хьун най бивкIсса лачIунбуккултрал бяст-ччалгу сакиншинначитурал къабан машвара бувну бур.
ЦIана «Нарушение права на свободу совести и вероисповеданий» тIисса статьялийн бувну, дуснакь увсса жагьилнан 3 шин дагьлай дусса дур.
Тти бургира циксса аьзав-аварартту бувну бурив укун дучIи дакъасса тIул дурсса жагьилнал цалва нитти-буттангу, уссур­ссуннангу, щалла республикалул спортсментурал сообществалунгу. Цуми нитти-бутталли аьр­ххилий нани­сса цалва лякьлул оьрчIахь оькки­мур тIул дува, жул цIа щяв рути учайсса? ЩилкIуйгу. Бухьунссия арс ххувшаврищал зана хьуннин хIадуршинна дуллай ягу къадуллай. Сагъ-саламатну, дакI ххарину зана хьуннин. Жагьилнан цаннагу дусса дур оьрмулул 21-22 шин. Бухьунссия вайксса шинну хьуннин ванал нину-ппу цалла дуркуну-къадуркуну, ларххун-къаларххун, цала арснан ччимур бан, лачIунбуккултрал бяст-ччаллайн, турнирдайн тIайла уклай, ванал ялунбучIантIимуниха зий. Ва аралущал кIулнан кIулссар цуксса харжгу, гужгу буккайсса касму дуссарив ва. Арснал хиял дузрайн буккавриха къазий, чил кIанай, чил тIювай къуццу бан лахьхьин бувну бивкIссаниягу хъиннува хъина. Къабувну бур.
Яла 22 шин хьусса жагьилнан къакIулнугуния бакъахьунссия исламраву вайми динну кьюкьин дуллалаву, кьякьлухун дихьлахьаву къакьамулшиву, къалайкьшиву. Ва жагьилнаща бакIрал пик­ри къабувну итххявхсса гъалатI бакъар. Ва дур данна тIий дур­сса, телефондалийн суратгу ларсун, соцсетирдаву пахрулун дишин дакIнийн дагьсса къел. Ух­ссавнил регионная бувкIсса, цува кунмасса лачIунбуккултрал бяст-ччаллая ттуршилагу ух хьуну, махъва-махъсса кIанугу бувгьуну зана хьуну лайкь-я, чIаххуврайсса шагьрулия кIанттул халкьуннал дин кьякьлухун дишаврихлу нигьачIакул увну, никирттайнгу увтун, багъишла ити учин увнунияр. Тти бухIича цала бакIрайн лавсъсса бала лайкьну.