Оьруснал литературалувун ххуллу тIивтIусса чичу

Литературалул шинан хасну дакьин дунни Гъумуксса Апанни Къапиевлул гьайкалгу, кIанил лагма-ялттусса кIанттугу. Му даврил спонсорталну бувккунни гьарцагу лакрал ишираву узданну чIарав бацIайсса миллатрал хIакьсса патриотътал: ДР-лул Жяматийсса Палаталул член Ссапар Аьбдуллаев ва ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал депутат Гъази Гъазиев.

Зулайхат Тахакьаева
Литературалул шин дайдишаврил шадлугърайн бувкIун бия Дагъусттаннал Чичултрал союзрал лакралмур секциялул хъунама Илияс МахIаммадов, профессор, Да­гъусттаннал Чичултрал союзрал член Сулайман АхIмадов, даргиял шаэр Аминат Аьбдулманапова, лазгиял шаэр Зулпукьар Къапланов, шаэр, журналист Космина Исрапилова, шаэр, журналист, «Илчи» кказитрал отделданул хъунмур ПатIимат Рамазанова, Дагъусттаннал магьирлугърал лайкь хьусса зузала Жанна Кьурбанова, Апанни Къапиевлул ссил арс Камил Коркин, Апанни Къапиевлул цIанийсса Лакрал драмалул ва музыкалул театрданул директор МахIаммад ХIусайнов.
Шадлугърай гьуртту хьунни райондалул бакIдургьуми, идарар­ттал каялувчитал ва зузалт, райондалул школарттал директортал, учительтал ва дуклаки оьрчIру.
Шадлугъ тIитIлай, райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадовлул увкуна:
— Жулва билаятрай гьарца шин ссан-дунугу хас дай. Гьашинусса шин хас дурну дур Литературалун.
ХIакьину жунма бувчIлай бур оьрмулуву литературалул цуксса агьамсса кIану бугьлагьиссарив. Литература хъанай дур магьирлугърал ххярагьала, магьирлугъ тIурча — мяърипатрал ххярагьала. Оьруснал литература ва цайми миллатирттал магьирлугъ гьармудангу даркьуну диркIссар жулва оьрмулуцIун.
Дагъусттаннал Чичултрал союзрал юбилейрайсса цалва ихтилатраву Республикалул БакIчи Рамазан АьбдуллатIиповлул кIицI лавгуна Литературалул шин жулла республикалун байрандалун ккаллисса иш хъанахъишиву, цанчирча, щалва Аьрасат кунма, Дагъусттангу буну тIий шаэртурал ва чичултрал билаят. ХьхьичIунсса чичултрал ва шаэртурал ватандалий гьарцагу шин литературалул ва творчествалул шинан хIисавссар, учай жула ватанлувтурал. Мяйжаннугу, жулла райондалия бувккун бур чIявусса гьунар бусса шаэртал. Апанни Къапиев, Ккурккуллал Щаза, АбутIалиб Гъапуров, Юсуп Хаппалаев, Абакар Мудунов, Нураттин Юсупов, Руслан Башаев. Вай жула литературалул ирсгур, миллатрал пахругур. Цалва произведениярттаву вайннал дихьлахьи­ссар цалла дакI, ватандалухсса ччаву, ватандалул бучIантIимуниясса дард-ххажалат ва миллатрал ялун бучIантIимунийнсса вихшала. Махъ бакъа литературалул инсаннал оьр­мулуву агьамсса кIану бугьлагьи­ссар. Лу му бур кIулшивурттал щаращи. Гьарцагу луттирал инсаннан лахьхьин буллай бур пикри буллан, цалва пикри бусан. Ниттил мазрахсса хIурмат му хьхьичIва-хьхьичI цала, яла цалва миллатрал ва ватандалул хIурмат бушивур. Щалла оьруснал литературалуву ккаккан бувну бур Буттал кIанттул тарих. Луттиравусса гьарца персонажнал кьадар – му щалва билаятрал кьадарди. Ххуттардил дяних тIурча дуссар буттал улклухсса ччаву, мунил ялун бучIантIимуниясса пикрирду, къюву ва асарду. ДакIнийхтуну вихну ура Литературалул шинал жула ватанлувтуравун хъиннува гьавас багьанссар луттирду ххишала ккалан, луттирдаву цалва суаллан­сса жавабру ляхълан, цахва цува вичIидихьлан, аькьилшиву аьч дуллан. Ттун ччива лакрал цIанихсса литературалул ирсирая дарсирдай ччя-ччяни буслай, Литературалул шинан хасъсса мероприятияртту бюхъайссаксса чIярусса дуллай. На дакIнийхтуну чIа тIий ура Литературалул шин Дагъусттаннайгу, Лакрал райондалийгу асардал ва творчествалул дурцIусса хьуннав тIий. ЦIу-цIусса цIарду ялун личиннав, мукъул устталугъ тIутIайх дичиннав! Ялун личиннав гьунар бусса шаэрталгу, миннал чивчумур лаласун бюхъайсса гьунар бусса буккултгу!
Литературалул шин райондалий дайдихьлай буру Дагъусттаннал литературалун Совет литературалувунсса хьулу бувксса хъунасса чичу, шаэр ва таржумачи Апанни Къапиевлул цIанийсса сквер тIитIаврия.
Щалвагу райондалул жяматрал цIания Юсуп МахIаммадовлул барчаллагь увкуна чичул цIа абад дансса давурттал спонсортал хьусса Ссапар Аьбдуллаевлухь ва Гъази Гъазиевлухь. КIиннаннагу дуллуна райондалул администрациялул чулухасса грамотарду. Барчаллагь увкуна ва гьайкалданул лагма-ялттусса кIантту бакьин бангу, Ххувшаврил 70 шин шаврил юбилейрал хьунийн Хъун дяъвилия зана къавхьуминнансса гьайкаллу ва миннул лагма-ялттусса кIантту бакьин бан зурул лажиндарай бацIаву дакъа зий бивкIсса строительтурахь: МахIаммадов Мажидлухь, МахIаммадов Шамиллухь, Абакаров Аскандардухь.
Гьайкалдания пардав дуркьуна Юсуп МахIаммадовлул, Ссапар Аьбдуллаевлул ва Дагъусттаннал Халкьуннал шаэр Сибирбаг Кьасумовлул.
Хъирив Сибирбаг Кьасумовлул, Лакку кIанттухасса шеъригу бувккуну, увкуна:
— Ва аьрщарай хъуни хьуссар чIявусса гьунар бусса инсантал, аьралуннал бакIчитурая тIайла хьуну, диндалул ишккаккултрайн, аьлимтурайн, шаэртурайн бияннин. Агълар-ханнал цалагума чичайсса бивкIун бур шеърирду.
Гьарцагу заманнул цIанихсса чичу Апанни Къапиевлул хъунма­сса хIарачат бувссар Дагъусттаннал Чичултрал союз сакин дан, зий ивкIссар мунил цалчинсса жаваб дулайсса секретарьну, тIиртIуссар цIу-цIусса цIарду: Ирчи Къазахъ, Оьмардул Батырай, Ккурккуллал Щаза, Бархъаллал Маллай, Гъумучиял ПатIимат ва чIярусса цаймигу. Вайннал произведенияртту таржума бувну, багьссар школарттал хрестоматиярттавун, лавайсса дуккаврил идарарттал пособияр­ттавун. Сакин бувссар цалчинсса дагъусттаннал шаэртурал антологияртту. Гьуртту хьуссар Щалвагу Аьрасатнал цалчинсса пролетар чичултрал съездрай, Москавлив фольклористурал съездрай. Гъансса дусшиву диркIссар ганал Максим Горькийщал, Павленкощал, Николай Тихоновлущал.
Ванал тикрал бувуна Расул ХIамзатовлул Апанни Къапиевлуя увкусса махъругу: «Лахъсса зунттал шяраву дунияллийн увксса Апанни Къапиев хьуссар мюрщи миллатирттал рувхIанийшиву хьхьичIуннай дурсса яргсса аслий­сса художник, литературалуву цанма хасъсса тикрал къашайсса ххуллу бивхьусса чичу».
Профессор Сулайман АхIма­довлул цалва ихтилатраву кIицI лавгуна ттигъанну Пятигорскалийсса Ухссавнил Ккавкказнал чичултрал ккурандалун Апанни Къапиевлул цIа дирзшиву.
— Апанни Къапиев дунияллия лавгссар хъинну жагьилну — 35 шинал оьрмулуву. Амма кутIасса оьрмулий ганал цалла ватандалун кьабивтссар хъинну хъунмасса ирс: Дагъусттаннайсса чичрурду, дяъвилийсса чичрурду, новеллардал лу ва чIявусса цаймигу. Га цала учительнан хIисав айва Расул ХIамзатовлул, Фазу Аьлиевал, АхIмадхан Абубакардул. Ганайн бияннин оьруснал таржумачитурал къабувмур бувссар Апанни Къапиевлул. Ми таржумарттавугу цала халкьуннал дакI дишин бювхъуссар, мунияту му бусравгу, ххирагу хьуну ия.
— Гьунар бусса, миллатралгу, ватандалулгу тарихраву агьамсса кIану бувгьусса инсантурал хIурмат, миннал аьпа абад бансса давуртту лак­рал миллатрачIаксса цайминначIа дакъахьунссар. Муния буслай бур гьайкаллал чIярушиврул, — увкуна Аминат Аьбдулманаповал.
Илияс МахIаммадовлул дур­ккуна Лаккуйн нани ххуллий хIасул хьусса Апанни Къапиевлухасса назму.
-Дагъусттаннал поэзиялул бакI увкуну бур Апанни Къапиевлуйн жула хъунасса шаэр Расул ХIамзатовлул, — увкуна Космина Исрапиловал.
Дурккуна Шахьуйннал шяраваллихасса назму.
— Ххарину ура хIакьину навагу зущал ххаришиву кIидачIлай ушиврия. Цанчирча Апанни Къапиевлул захIматрайнур щаллагу дунияллун Сулайман Стальскийл цIа кIул хьусса. Мунихлуну щалва лазгиял миллат дазу дакъа барчаллагьрай буссар Апанни Къапиевлуйн. Мунал бивкIу бакъасса лу «Шаэр» цимигу ттуршукулий личIантIиссар. — увкуна Зулпукьар Къаплановлул.
— Ци хъанахъиссар литературалул гьану? — Махъ бакъа, ниттил маз! — Ниттил мазрал дайдихьу ссая наниссар? – КIанттува, кIанттух учай балайрдая. КIанттух учай балай цалчинсса гимн хъанахъиссар. Цуксса хIайпнугу, жулва жагьилсса ниттихъан «кIанттух учай балайрду» цириввагу къакIулли. Миннул кIану интернетрал бугьлай бур. Муниятур цIанасса никираву ниттил мазрахсса ччаву дакъасса. Жунма чара бакъа кIура баян багьлай бур рувхIанийшиврул дайдихьуну хъанахъисса кIанттух учай балайрдайн, — ххи бувна ванал.
— 1999 шинал МахIаммад Хъун­­­буттаевлущал ва Мухтар МахIаммадовлущал Москавлив бусса чIумал, тийх хьунаавкьу­сса ца хъунасса аьлимчу хъинну хIурматрай гъалгъа тIий ия Апанни Къапиевлуя. «Машук зунттуй циван кьаивтссар, цала ватандалий Гъази-Гъумук къаувччуну?» — тIий ия. Нагу пикри буллай уссияв, му ишираву лакрай тахсир къавхьуссар, билаят лекьа-пIякьу бувсса дяъви сававну ливчIссар Апанни Къапиев тийх, тIий. Дунияллул машгьурсса актриса Софи Лореннул, цинма яла ххирами оьруснал чичулт Чехов ва Апанни Къапиеври увкукунгу, ттун хъиннува пахру багьуна. Дагъусттаннал литература Апанни Къапиевлун буржлувссар, — увкуна Ккурккуллал школалул директор Даниял Магьдиевлул.
Ванал увкумунихун Юсуп МахIаммадовлул ххи бувна:
— Гъанчунан ччан бикIарча, Апанни Къапиевлул лах шихун лавсун, ватандалий буччингу бю­хъанссар. Амма, ттулва пикрилий, лайкьсса кIанттайри увччуну усса тIиссара, бюхттулсса шаэр Лермонтовлул гьаттал чIарав дуссар танал гьав, — куну.
Ихтилатирттая махъ лакрал чичултрал суратирттащал майданнив бувккуна Гъумучиял школалул дуклаки оьрчIру. Гайннал дакIних дурккуна лакрал шаэртурал наз­мурду.
Муния махъ райондалул магьирлугърал къатлул зузалтрал ва Гъумучиял магьирлугърал школалул дуклаки оьрчIал ккаккан дуруна ххаллилсса концерт.