Ванингу ккаркссар дяъвилул сиппат

dyt_7«Оьрмулуву виричушиву дансса кIану мудан лякъайссар» тIисса зат тIайласса бушиврийн щак бакъар. Вай махъругу чIявучин чиваркIуннаясса бур, цанчирча хъаннил агьаммур бурж ласналсса, ичIаллилсса, оьрчIалсса баву дур. ОьрчIалсса, ласналсса баву — мугу виричушивур.
Хьунабакьай хъами, миннуй гьашиву къадурну, иш багьсса кIанай махъунмай къавхьуну, арамтуннаяр къаоьккину къуццу буллалиссагу. Мукунминнавасса цану хъанай бур Магаева Рукьижат Оьмаровна.
Б. Аьлиева Рукьижат бувну бур Ахъушиял райондалийсса Бархъаллал шяраву. Шяраву школагу къуртал бувну, бувккуну бур цал янна дуруххай училище, яла дахху-ласулул ва дукра даврил училище. Дахху-ласулуву зий бивкIун бур 1993 шинайн бияннин, бивкIун бур цуппа заллусса коммерческий ттучан. Аьралуннал бутIраву зузисса цила дусначIан лавгсса чIумал пикри бувну бур гиккува зун ва 1998 шиная шинмай зий бур дук­ра дуллай МахIачкъалаллал 102 бригадалуву. Ванил лас Муса ур заргал. Вайннал ур ца арс. ЦIана аьралуннаву къуллугъ буллай ур Нижний Новгородрай. Рукьижат аьралуннал бутI­раву зий шин хьуну, байбивхьуну бур 1999 шиналсса дяъвилул ишру. Ва дакIнин бутлай бур, августрай даврий архIал зузиминнащал цуппа ниттил бувсса кьини кIицI лаглай щябивкIун бунува цалва начальницайн штабрайн оьвкусса. Начальница зана хьуну бур канихьсса приказращал — Рукьижат хIаласса цаппарасса инсантал командировкалий Бущихъав гьан аьркиншиву бувсун бур. ЧIявуминнал больничный чIапIив ларсун, ва багьана, та савав дурну дур дяъвилул ишру нанисса кIанайн къагьан. Рукьижатрив багьанттухгу луглан къабивкIна цилва бурж биттур бан бачин хIадур хъанан бивкIун бур, малагара тIисса гъанчувнахгу вичIи къадирхьуну. Ялагу, хъуниминнал вайннахь увкуну бур, 10 гьантлувун махъунмай зана хьунтIиссару, зул кIанайн цамур смена дучIантIиссар, куну. Бронежилетру, каскарду, утту­бишайсса дарвагру ва гьарца аьркинмургу ларсун, бавчуну бур. Шанма гьантлувун бивну бур Агъвалилийн. Щарнил жямат бувккун бур вайннах буруган. Агъвали шяраваллил агьулданияту дакIний ливчIун бур так ххуймур, щарнил жямат бивкIун бур дакI-аьмал ххуйсса, хъинсса. ЦачIара думур, ахъулсса дикIу, цамур дикIу ларсун бучIайсса бивкIун бур. ВайнначIан гъанну ялапар хъанахъими оьвтIий бучIайсса бивкIун бур жу торт бардуча, нани чяй хIачIан тIий. МахIаттал хъанай бивкIун бур, ва кIиришиврий кIюрххия хьхьудяризаннин зу цукун зий бикIару лавхъсса пачурдичIа, тIий. Вайннал ликказан дурну дур спортзалдануву. КIюрххил ссят 5-нний бивзун хьхьунил махъсса чIал чIун хьуннин ччаннай бавцIуну кьинирду гьан дайсса диркIун дур. Рукьижатлул ва ца цамур хъамитайпалул дукра дуллалисса кIанай 300-сса солдат-офицертал бивкIун бур. Агъвалилив 12 гьанттагу бувну бавчуну бур Бущихъав. КIикку вай бавцIуну бур ПТУ-рал къат­раву. БучIайхтува Рукьижатхъул дукра дуллай байбивхьуну бур. Цайми тIурчаннив цанма къулайми къатри ххал буллан бивкIун бур. Хьхьудяризаннин дукра дуллайгу бивкIун бувххун, багьтIатIал хьусса Рукьижатхъан уттубишинсса кIанувагу къаливчIун бур. Лавгун бур чул бан, бигьалаган медпунктравун, амма кIюрххицIуннин мивугу кумаг ягу цамур ци-дунугу аьркин хьунал авара буллай, паракьатну шанул ккик учин къавхьуну бур. Командирнал увкуну бур, медпунктраву медиктал уттубишинссарча, вайннан бигьалагансса кIантту булара, куну. Циняв хъами уттубишин ккаккан бувну бур ца къатта. Щаллусса кьини гьухъал неххавунгу бахьлавгун зий бивкIун, хIалдания лавгсса хъами янналувува уттубишайсса бивкIун бур. Цал царагу хьхьуну рахIатну, бигьалавгун шананнуча тIий, яннагу лирккун уттубивхьуну бур. КIюрххицIунмай ццахханнарал бувну бур аьлагъужалул, коридорданувасса солдатътурал шаттирдал, командирнал гьужумирттал. ЧIавахьулттийх бурувгсса щалла шяравалу биту-ххитулул ятIул лаган дурну. Щарнил ккаччив ца куццуй ххяхлай бивкIун бур. Гьанавиххи шаврил ялув янна лаххан къабюхълай тамансса хIал хьуну бур. Ххал барча жегъир ххуллийх ялавай боевиктал бувчIун най хIисав хьуну, жуламиннал зениткардава миннайн цIу дирхьуну диркIун дур. Щалла щар ччаннай дарцIуну диркIун дур. Бачин аьркинну бивкIун бур гихунмай, Аьндиннал зунттавун. Цума ачинтIиссарив, цума ги­ккува ацIантIиссарив къакIулну, Рукьижатлул ва цамур хъамитайпалул кIуну бувтун бур. Бачин багьну бур Рукьижатлун. Вай кIива машиналий бавчуну бур Ростовраясса майорнащал. Бущихъиял шярава маркIачIанмай бувккун бур. Най, най вайннан хьунабавкьуну бур ополчентал. Ополчентал вайннахь тIун бивкIун бур, кIюрххицIуннин жучIа бацIияра, командирнал приказ бур, цучIав итакъаакьин тIисса, гьархьхьуну бачин къабучIиссар тIий. Ростовраясса майорнал куну бур, ттучIагу приказ бур вай машинарду аьркин­сса кIанайн биян бансса, куну. Бавчуну бур гихунмай. Хьхьунил цIаннаву най вай бяйкьуну бур. Ца чIумал зунттул куямур чулуха чани ххал хьуну бур, га диркIун дур жуламиннал сигнал, гихунмай бачин къабучIишиву бусласисса. Вай нанисса Аьндиннал зунттавун вайннаяр хьхьичI лавгун бивкIун бур Рукьижатлущал зий бивкIсса ца душ. Рукьижатлул кIанин ссайгъатругу лавсун бивкIун бур. Ссайгъатравасса ца къалпуз машиналул кабиналувух ккуру лавгун, га гьаз бан кьус бивкIсса Рукьижатлул яру тIайла бавцIуну бур шупирнайн — кIа гьаттал мяххи кунна кIяласса лажиннараву пIякь бивтсса яруннищал ссихI-чIитIгу дакъа машиналува увккун ур. Хаваргу бакъа машиналува Рукьижатгу бувккун бур. Махъминнал вев-гьарай тIий Рукьижат машиналуцIун лячIан бувну бур. Ххал барча къалпуз гьаз бан кьус бивкIсса Рукьижатлун цайнна итадаркьусса цIарал чани къаххал хьуну бур ва къур бувсса машиналул чIуниха биту-ххитулул чIугу къабавну бивкIун бур. ЦIаннай гихунмай бачин сикъавсуну хьхьу гьан дурну дур машиналух. Гъи дунугу лахъсса зунттаву хьхьуниву гужсса дяркъу дикIайхха. КIюрх дучIаннин ялугьлай базу-базу микIлавчIун, дякъил кьантIа тIий бивкIун бур. Яла вайннан кIул хьуну бур, цайнма боевиктал ххай битлай жулами бивкIшиву. Вайгу хьхьуниву бяйкьуну, ххал барча, Чачаннавун най бивкIун бур. Бензиндалул бакрай ккуллалул кIутI дурну диркIун дур, ца талихI бензин гилу чIанулу, ккутIмур ларай дикIаву. Гихунмай нигьачIимур ххуллул манзил битаннин машиналух лабикIлай най, бивну бур аьркинсса кIанайн. Командованиялул вай хьунабавкьуну бур. Ростовраясса майорнайнгу дяъви бувну, Рукьижатхъулгу бигьалаган уттубишин гьан бувну бур. Бигьагу лавгун, маркIачIанмай бивзун солдатнан ва каялувшиву дуллалиминнан дукра дуллан бивкIун бур. БувкIун анжагъ 10 гьантлувун дурну дур ялувсса магъи. Лагма-ялттусса тIабиаьт, гьава кьинилун цимилагу баххана шайсса бивкIун бур, дащавай, баргъ битавай, ттурлукIа дуккавай. Лахъшиврий циняв давлениялул инжит буллай бивкIун бур. Повартуран личIийсса палатка бищун бувну бур. ЧIявуми ва багьана, та савав дурну чIун-чIумуй шаппайн лагайсса бивкIун бур. Гьарзат Рукьижатлул ва ца цамур хъамитайпалул каруннихун дагьну дур. Шаппайн нанина­хьхьун цалва ичIуваминначIансса чагъарду чивчуну гьан байсса бивкIун бур, гайннахь цалва шаппаминнал махъуннайсса жаваб чичиннин бацIиярагу, куну. Махъунмайсса чагъардайрив шаппа ливчIми вайннайн махъунмай оьвтIий, шаппайн нанияра тIий бивкIун бур. Амма гьарзагу кьариртун гьан Рукьижатлул намусрал кьамул къабувну бур. КIуну бувтун Бущихъав ливчIсса Рукьижатлущал зий бивкIсса хъамитайпагу гьарзатгу кьариртун, даврияту расчетгу ларсун шаппай лавгун бур. Нигьаву ва ццаххандараву зун ттул ци чарабакъашиву дуссар, куну. Ца кьини Рукьижатлун аьркинну бивкIун бур дуки-хIачIия, аьркинсса продукты диян дан цамур кIанайн. Тиккун биявай­сса кIанай вайннайн чариввагу къакIулна битлан бивкIун бур. Машиналува буккан къахъанай, нуз цIакь хьуну бивкIун бур. Шупирнал ччан щуну нуз личин дурну, Рукьижат машиналува къуч бувну кьатIув буккан бувну бур. Машиналух лабивкIун жулва оьрчIру махъунмай битлан бивкIун бур. Лахъшиврийсса жулваминнан бита-ххита хIисав хьуну, БТР-дай кумагран бавчуну бур. Му чIумал битлатавугу дарцIуну дур. Жулла БТР-ду чIарав дирукун бивзун бур щяту, машиналухун лявкIуну бивкIсса Рукьижатхъул. Щаву дирсса цучIав къавхьуну ур, амма ццаххандарал хьуну бур. Рукьижат, вайксса шинну ларгун дунагу, иттав мукьал кIунтI къабувкна, паракьатну дакIнин бичин хъанай бакъар укун­сса лахIзарду. Дуки-хIачIиягу ккуллардал ппив-ххив дурну, сгущенкалул нехру най диркIун дур. Ва ххуллух битлатимирив боевиктал бивкIун бур. Гихунмайсса ххуллийх дуки-хIачIиялущалсса машина БТР-дал тIайла бувккун бур аьркин­сса кIанайн бияннин. Ва иш хьуния махъ дуки-хIачIиялущалсса машина архIал нанисса БТР дакъана къабачайсса бивкIун бур. Хъаннин вичIилусру, ссиржинтру, чаннасса янна лаххан къабучIисса бивкIун бур, снайпернал итталун къабагьан. Командованиялун значокру лаххан ччимур чIумал къабучIисса бивкIун бур. Снайпернал ккулларду зев-зев тIий лехлай бикIайсса бивкIун бур. Ца кьини ахттайнссаннущал­сса бакрайн щуну бур ккулла. Муния махъ ахттайнсса ччимур чIумал дан, дукан къабитайсса бивкIун бур, разведкалул цума чув урив, ци бурив кIул баннин, цанчирча дукра тIивтIусса авлахърай ччи-ччиний дукайсса диркIун дур. Август барзгу къуртал хьуну, сентябрьданулгу бачIи барз лавгун бур. АцIва гьантлувун шаппай зана хьунтIиссару увкусса Рукьижат 45 гьантлий ливчIун бур зунттаву. Лагмара гьарза пахъ дагьну дур. Бачин куну бур Аьндив, кIи рутан. ХIадур хьун дурагу 4 ссят дуллуну дур. ЦIунилгу багьну бур «чIивисса шагьру» ва щалва столовая батIлан. Аьндиннал шяравун бивну бур. Вайннан къуш бищун ккаккан бувну бур школа. Класс­раву марцIшиву дуллай бунува бувкIун бур машина, Рукьижатлухь бувсун бур, цамур смена дуркIшиву ва шаппай бачин бюхъайшиву. Сентябрьданул 15-нний Рукьижат ахиргу зана хьуну бур шаппай. Шаппай бувкIун 3 гьантлий бигьагу лавгун, цIунилгу частьравун дукра дуллан лавгун бур. Гания махъгу Рукьижат цимилагу лавгссар зурдардий­сса командировкардайн: Да­гъусттаннайва ва Чачаннавун. Уттигъаннугу Рукьижат гьан аьркинссия командировкалий, амма цIуллу-сагъшиврул тагьар савав хьуну гьан къавхьуну ливчIунни. ЦIанакулгу Рукьижат дукра дуллай бур МахIачкъалаллал 102 бригадалуву, цимиягу ттурша­хъул солдатътуран, полковниктуран, генералтуран. 2005 ш.