Хъамитайпалул циннасса чIун мудангу лякъин аьркинссар

esult_3Махъ лирчIунни кIи, мунин ччайнугу, къаччайнугу, гьантлия гьантлийн бияла цила кIунттихьхьун ласлай дур интнил. Интнил цалчинми гьантращал дучIай дунияллийсса цинявппагу хъаннил байран – 8-мур март. Му, чIярусса цайми байранну кунна, «жулла байран» дакъар тIурчагу, микку щинчIав заралссагу цичIав бакъар, ласурваврал, уссурваврал, арсурваврал цанма ххирасса хъанних цал ххишала ургъил баврия цичIав оьбала бакъар.

Бадрижамал Аьлиева
Вай интнил гьантрайгу, шинал лажиндарайсса гьарца кьинигу бюхъавай, хъамитайпалул цилла цихрагу дикIан аьркинни къулагъас, цилла цIуллу-сагъшиврух, чIалачIиндарах. Амма ва цIанасса, ссанчIаврагу чIун диял къахъанахъисса, танияргу анаварну чIун лерххун нанисса заманнай, зугу зий, оьрчIалсса, ичIаллилссагу буллай, хъаннин цаласса бан хъамабивтунгу лякъайнуккар. Му кIанугу жунма цал ххишалагу дакIнийн бутан, вай байрандалул гьантрай ттул ихтилат хьунни медициналул кIулшиву дусса косметолог, ххаллилсса инсан, жулва лакку душ Садикьова Ирада Зумраттиннул душнищал. Медициналул кIулшиву душиврий на чIурчIав дуллалиссагу, ва хъинну агьамсса кIану буну тIийра, зурдардийсса курсру бувккуну, ялттутувасса затрувагу къакIулна зий, косметологнал хъамитайпалул цIуллу-сагъшиврун зарал биян бувсса иширттаягу цIанасса чIумал чIа-чIаннин баяйну тIий.
ЦIанасса, информациялул чулуха цичIар ссуссукьушинна дакъасса, ларайсса технологиярттал заманнай, инсантуран къабавсса, къакIулсса цичIав нажагьсса бикIайхьунссар, амма кIулнагу, хъамабивтсса, иттала лавгсса мюнпатсса затрурив цикссагу шай. Мукун, медициналул зузалащал бикIу, косметологнащал бикIу хьусса хъунбакъасса ихтилатгума мудан хайрданунсса бикIай, хъамабивтмургу цал ххишалагу дакIнийн багьансса.
— Ирадай, вилла давриягу кутIану бувсун, жулва хъаннихь вай байрандалул гьантрай ци учин бюхъанссия?
— Косметология – му дур, инсаният цурда куннасса, хьхьичIарасса искусство. Мудан авурну, лази-лавкьуну бикIаву мяйжаннугусса искусство хъанай дур. ХъатIайн-хъиншивурттайн нанийни бакъа, инттугу, гъинттулгу, дяркъусса кIинттулгу авурну, ххуйну, лази-лавкьуну бикIан къаччисса хъамитайпа бакъахьунссар. Амма, цуксса хIайпнугу, му гьарца кьинисса захIмат, даву душиву цинявннун бувчIлай бакъар. Ци багьлул ххирасса косметика дунугу, ци процедурарду дарчагу, му цакуну дуван шайсса давугу дакъар. КосметологначIансса аьрххи бувагу къабагьну щаллу къахьурчагу, шаппагу гьарцагу кьини хъамитайпа цила ялув бавцIуну бикIан аьркинссар. Шарда лажиндарайн дувайми маскарду мудан ккаллийну диркIссар яла мюнпатминнун, яла хайр буминнун ва мунищала архIал, яла харж-хурж чансса буккайминнун, багьлул ялараймунин. Салоннавумур косметология цуксса хьхьичIуннай хьурчагу. Мунияту хIурмат бусса хъаннихь учивияв, гьарца кьини, бувххунну, бавкIунну къаувкуну, цаласса бансса, цалла лажиндараха, карунниха хIурмат бансса чIун лялукъияра куну.
— Гьарцагу хIакиннал бикIай цанма-цанма ххирасса, цала-цала къашайшалтран чичайсса даруртту. Мукунна – гьарцагу косметологнал цанна-цанна ххирасса косметикалул фирмардугу, маскардугу. Буси винна къулай дизайсса косметикалия ва маслихIат дува цаппарасса маскардал рецептру.
— На косметикалул ца линиял­уцIун «лавчIун» тачIаввагу къабикIара. Жулва хъаннин маслихIат бавияв багьлул ххира дакъамур косметикалува жула, Аьрасатнал, фирмарду «Акватель», «Чистая линия», «Черный жемчуг» ва м.ц. Ца фирмалул цимурца къадикIай ххуйсса, гьарцаннан дакьайсса, мунияту ва фирмалуя, та фирмалуя ларсун, «комбинировать» дурну хъинну дикIай, гьарцаннал цанна дакьаймур язи дургьуну. Мукунна хъинну ххуйсса, багьлулгу ххира дакъасса, косметика дур утти махъ дурксса «Сиберика» фирмалул, Италиянал ва Аьрасатнал цачIуну, мукунна Швейцариянал ва Аьрасатнал цачIуну итадакьлакьисса. Му фирмалул косметикагу аптекардай дакъа дахлай дакъассар. Мукунна ххуйсса ва кьюркьусса дур утти махъ дурксса жулла «Органик шоп» фирмалул косметикагу. Цахъи багьлул лараймур косметикалия тIурча, хъинну ххуйсса жулла косметика дур «Кора» фирмалул.
Маскардая тIурчаннив, вайнна цаппарасса хъинну ххуйсса ва дуван лап бигьасса маскарду:
— Ца накьлил къусаксса геркулесрал пирпиллу (овес — нехълул ккурпа) кофемолкалувух бувккун, ягу ссах-бунугу мюрш бувну, миннул ялун дутIин кIирисса накI ва дитан 5-10 минутIрайсса. Яла му гъилисса ккурч лажиндаравух дургъун, 15-20 минутIравун шюшин.
— Щинал урттул (водорослилул) маскагу хъинну хъинссар, мунил лажиндарал бурчу буччин байссар чара бакъа аьркинсса микроэлементирттал ва минераллал, цаймигу витаминнал. Аптекалуву цIувххуну, ларсун водоросли (БАД), миннул ца таблетка мюрш дурну, чансса гъилисса щин дуртIуну, ккурч дурну, лажиндаравух дургъун, 15-20 минутIравун дюхлулсса щинай шюшин аьркинссар.
— Салоннаву байсса багьлул ххирасса процедурардаяксса мюнпат шайссар лажиндарал аьгъусса бурчун ккунукрал кIяламунийн лимондалул сокрал ца-кIива кIунтI бувтIуну дувайсса маскалуя. Мунил ца къат дургъун 10 минутIравун ялтту цамургу дугъайссар, яла 10 минутIравун дюхлулсса щинай шюшин аьркинссар лажин. Ва маска цIана, баргъ кIири булланнин, дулларча хъиннура хъинссар. Ванил лажиндарал бурчу бючIан байссар, кIяла байссар.
— Хъинну хъинссар лажиндарал бурчун дикIу, карунналмунин дикIу кIялатIутIул хъувардал аьгъушиву (масло виноградных косточек). Мунил кремрал кIанугума бугьлай бур. Му дуккан аьркинссар лажиндаравух кIюласса къатлийну, кIисри, куклуну дачIу ришлашисса кунма, лажиндаравун дахьвасса лаян буллай. Цуппа тIутIи буккайхту, мугу хъинну хъинссар лажиндаравух буклан.
На мудангу учара, косметикагу, процедурардугу гьарца хъамитайпалул оьрмулуву дакъа къабучIир, амма шарда гьарца кьини дайсса маскардачIан дучIайсса цичIар дакъассар. Хъунма хIал ливчIун бакъар цIуну хьусса кьюнукьи тIий, цайми-цайми хIаллил ахъулсса (ягоды) дуккан, мукунна ятIулмур ва лухIимур смородина, кьурчIи бяъли дуккан. Мигу хъинну хъинссар гьарца кьини лажиндаравух дуккаван.
Шиккува бусан, ттунма кIулсса ца хъамитайпалун 55 шин дусса кIул хьувкун, махIаттал хьуну ливчIунна. Наварив ганин 30 шин дусса ххай бикIайссияв. ЦIувххукун ссаву дуссарив мунил жагьилшиврул кьюлтIшиву, мунил бувсунни цилла лажиндаравух гьарца кьини дуккайшиву кухнилуву думур: майонез, йогурт, нисварти, нувщи, тартнакI, барт, ккунук ва цамур. ХIатта кьинилун кIира-шанна маска дайсса дия мунил карчI къадурну. Мукунма ццунсса, хъинну ххуйсса кIизгу бур мунил, кIизуйнгу дайсса дур мунил шардасса маскарду.
Хъуннасса агьамшиву дуссар лажиндарал бурчу марцI баврил, му аьркинсса витаминнал буччин баврил бакъассагу, му хъатрулул буччин баврилгу (увлажнение), хаснува цIанасса, баргъ ялу-ялун яргну битлантIисса чIумал. Мунияту дуклан аьркинссар «увлажняющий» кремру. Бурчу ххуйну хъатан байссар ларай кIицI ларгсса тIутIул хъувардал аьгъушиврулгу (масло виноградных косточек), мукунма цуппа 90 % щинал бусса нисвартулгу. Нисвартул ца лиссу щалла лажиндаравух дуккан диял хъанай дур.
Гьарца кьини чара бакъа хIачIлан аьркинссар 2 литIра щара къалархъсса щинал.
— Ина махъа нанисса никирал – жулва мюрщултрал, чIава жагьилтурал цIуллу-сагъшиврул ялувгу бавцIуну бура цикссагу шиннардий. Миннал цIуллу-сагъшиврия ци учин бюхъанссар?
— Махъсса шиннардий, компьютерду, телефонну, планшетру ва цамур жулва оьрмулувун цалнияр цал духлан диркIукун, оьрчIал цIуцIавурттугу чIяруми миннуцIун дархIусса дур. Уттигъанну 1-мур классравун заназисса ца чIивисса душ ххал хьунни, ссинжир кунна, хьувун телефонгу дуртун заназисса, ванияр шиннардил хьхьичI чIявусса бикIайссия мукун занай. Винма заралссар, мудан чурххай, цурдагу къюкIличIан гъанну телефон дуртун занан увкукун, кIул хьунни му ниттил увкумур буллай, мукун лархъун бушиву. Лякьлуву оьрчI бусса хъамигу бур жипаву, лякьлувусса оьрчIал ялув телефонну ларсун занай. Мукун, баннинма къашавай хъанай бур оьрчIру, дунияллийн буклай бур «доброкачественная опухоль» дусса мюрщулт, миннай операциярду байссар оьрмулул 1 шин хьуну махъ, му дурухлу кьукьиншиврул.
КьатIув гьавалий гьан данмур чIунгу, шарда компьютердах, телефонну канища щяв къадихьлай гьан дуллай бур оьрчIал. Цинявннангу кIулну бур цукунсса зарал биян буллалиссарив цIана миннул, амма вардиш шаврил, му мукунма бикIан аьркинсса кунма, ва кIанттух ургъил буллалисса, оьрчIру миннуя шайссаксса махъаллил банмур буллалисса чансса бакъа бакъар. Ялагу, спортрах хъуннасса къулагъас дур жучIара. Амма спортрахун багьну хъунмурчIин оьрчIру бур. Душругу багьан аьркинни спортрахун, цIуллу-сагъсса хъамитайпалуя цIуллу-сагъсса никгу хъар хъанай духьувкун. Хъинну ччива нитти-буттахъал цала оьрчIащал гьавалий шайссаксса хъуннасса чIун гьан дуллай, миннан хъинмур, оьмур цирив шайссаксса чIявуну бувчIин буллай.
ТтучIан школалий дуклаки душру бучIай лажиндараву му-та дурксса. Ци дукарду кувкун, кIул шай чIярусса нацIушиву дуркушиву. Маканарди цирив къакIулсса кканпитIру, му-та, тIий бикIара, нацIушиву къадуркуну бацIан къашайхьурча, миннун кIанай дукияра кьакьан дурсса ахъулсса (сухофрукты) учара, агарда нацIушиву чIяру хьусса чIумал, ца-кIира гурга активированный угольданул дукияра учара, миннул чурх крахмалдануцIа, заралсса цамуницIа марцI бантIиссар куну. Ва цалла цIуллу-сагъшиврул ялув пикрилийсса гьарцаннайнгу багьайсса кIану бур. Шайссаксса чансса нацIушиву, чIярусса ахъулсса, ахънилсса, марцIсса гьава, спорт – цичIав кьюлтIсса, щинчIав къабавсса затру бакъар вай.
— Мяйлчинмур мартрал байрандалийн жулва хъаннин ци чIа учинна?
— Жулва хъаннин, цалгу цикссагу бухIлахIисса, ичIурамургу дуллай, давурттайнгу занай, оьрчIал тарбиялулссагу буллай, чIа учивияв, медик хIисаврай, яла-яла цIакьсса цIуллу-сагъшиву, кулпатраву куннан кув бувчIаву – мунилгу хъуннасса агьамшиву дуссар хъамитайпалул оьрмулуву. Косметолог хIисаврай, хъаннихь тавакъю бавияв, чIун дур, дакъар къаувкуну, цалвасса бансса дачIи ссятрарагу гьарца кьини лякъаван. Ссавур, талихI, оьрчIаясса ххаришивуртту зун. ЧIаравсса, зунма ххирасса арамтуннаясса ка-кумаг, бувчIаву – ппу, уссу, лас, арс — цу унагу. Дуниял паракьатну личIаннав.
— Барчаллагь, Ирадай. Барча вилламургу байран. Вила дакIнийсса цинявппагу мурадру бартлаганнав.