Дяъвилул ва дунияллул иширттал специалист

ХIусман-ХIажи Аьлиев

Дагъусттаннал цIа-кьинилул тарихраву кьимат бищун­сса бутIа бивхьусса зунтталчунал, цалчинмур ранграл капитан, профессор, философиялул элмурдал доктор, Авгъан дяъвилул гьурттучи, Ярагъуннил гужирдал ветеран, Москавливсса «Дагъусттан» Культуралул центрданул вице-президент, Сулайманнул арс ХIусман-ХIажи Аьлиевлул юбилейрал кьинир мартрал 17-мур кьини.

[dropcap]В[/dropcap]а къирият дусса хъуначув бусалардавун агьсса чуври учирчагу, хъунмахъ къахьун­ссар. Ванал оьрмулул ххуллу бусалалул журат дусса багьадурал кунмасса бугу-буну тIий. Цалгу-кIилгу къадуркссар жул кказитрай ванащалсса интервьюрдугу. Ванал цIакьсса ва куртIсса кIулшивурттал мяъдандалия нахIала бувансса тIайлабацIу шаврия ххаринугу буссару жу. Ччимур темалия аьщуйн щу­сса, вичIи дирхьума махIаттал уванну шавхьсса ихтилат бувайссар ванал, энциклопедиялул кIулшивурттал заллур. КIицI лаганну «Илчи» кказитрал муданасса чIарахацIугу ушиву ва: Москавливсса лакгу лагма лаган бувну, ванал гьарца шинах сакин дайссар лакку кказитрал подписка.
Увссар ХIусман-ХIажи 1936 шинал ЧIарттал шяраву, Бу­ттал кIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъвилул гьурттучи Сулайманнул ва захIматрал фронтрал ветеран ПатIиматлул кулпатраву. 1954 шинал, МахIачкъалалив 5-мур школагу къуртал бувну, дуклан увххун ур С.М.Кировлул цIанийсса аьрали-хьхьирил лаваймур училищалувун.
1958 шиная тинай аьрали къуллугъ бартбигьлай ивкIун ур ЛухIихьхьирил ва Ухссавнил флотирттай: Минардал-торпедарттал группалул хъунаману, «Гризон» жамилул командирну, мукуна «Ворон» жамилул командирнал хъиривчуну. 1965 шинал Ухссавнил флотрал «Ленинский комсомол» тIисса щинал лултту дуккай атомрал лодкалул командирнал хъиривманугу ивкIун ур. 1968 шинал Москавлив мусил медальданущал Лениннул цIанийсса Аьрали-политикалул академия къуртал бувну бур. Вава академиялуву хъунама преподавательну зий ивкIун ур философиялул кафедралий.


Аьрали иширттавусса чувшиврухлу ва дакI марцIну къуллугъ буваврихлу ХIусман-ХIажи Аьлиев лайкь хьуну ур кьунния лирчусса орденнан ва медаллан, миннуву дур кьатIаллил билаятирттал – Болгариянал, Монголиянал ва Авгъанисттаннал дуллуссагу.


1980 шинал январь зуруй гьан увну ур Авгъанисттаннайн, тиккусса армиялул Хъунмур политикалул управлениялул маслихIатчину. Авгъанис­ттаннал танийсса президент Бабрак Кармаллун докладирттан­сса материаллугу ванал хIадур дувай­сса диркIун дур. Увккун ур тикку къизгъинсса талатавурттавухгу. Щаву дирну ивкIун ур. Цащава шаймур буллайгу ивкIун ур, агьалинал ва аьралитурал оьрмурду ххассал буллай. Авгъанисттаннай аьрали къуллугъ бартбигьлагьисса Дагъусттаннаятусса жагьилтуращалгу дахIаву диркIун дур ванал. Москавлив зана хьуну мукьах, радиациялул, химиялул ва биологиялул мюхчаншиврул Аьрали академиялуву кафедралул каялувчину зий ивкIун ур. 1992 шиная шинай ХIажи Аьлиев кIицI лавгсса кафедралул профессорди. Педагог хIисаврайсса стажгу ванал мукьцIаллий ххюра шин дур. Ва чIявусса элмий­сса луттирдал ва монографиярттал автор ур. Ванал авгъаннал саллатIтуран буккин-чичин лахьхьин буллалисса учебник ЮНЕСКО-лул дипломран лайкь хьуну бур. Дари ва пушту мазурдийгу дурккун дур ванал макьалартту. ХIусман-ХIажи мудангу чялишну гьуртту шай жяматийсса оьрмулул иширттавух. 1998 шиная шинай ва ур «Общественное согласие» тIисса щалвагу Аьрасатнал жяматийсса ва политикалул дастталугърал координаторгу. Мукуна Москавуллал «Дагъусттан» Культуралул центрданул вице-президентну, Авгъанисттаннал ветерантурал Москавуллал региондалул советрал председательнал хъиривчунугу ур. Хъуннасса даву дуллай ур Москавливсса дагъусттаннал жагьилтал патриот зумуну тарбия баврил ххуллийгу, тарихий­сса ххазинарттал ва аьдатирттал, культуралул кьимат кIулну тарбия баврил ххуллийгу.

Кулпат ПатIиматлущал. 1960 ш.

Аьрали иширттавусса чувшиврухлу ва дакI марцIну къуллугъ буваврихлу лайкь хьуну ур кьунния лирчусса орденнан ва медаллан, миннуву дур кьатIаллил билаятирттал – Болгариянал, Монголиянал ва Авгъанисттаннал дуллуссагу. Ва ххаллилсса лас , ппу ва ттатта ур. Ванал кулпат, ПатIимат, ванащал Авгъанисттаннай бивкIун бур, Мюхчаншиву дуруччаврил министерствалий шифровальщицану зий бивкIун бур. Тиха зана шайхту, пенсиялийн букканнин Москавуллал Сбербанкрал отделданул хъунмурну зий бивкIун бур. Арс Руслан «Титул» тIисса акционер обществалул гендиректорнал цалчинма хъиривчу ур. Ва ур ххишала акъа хъунасса патриотгу – цала жяматрал ва щалагу Лакку билаятрал.
Цала оьрмулуву бусравсса кIантту бувгьусса инсанталну ва насихIатчиталну ванал ккалли буллай ур МахIаммад Буттаев, ХIалим Батыров, Аьли­султан МахIаммадов, Оьмари Исмяилов, Амри Шихсаидов. Пахрулий ура тIий ур щалва Дагъусттаннан кIулсса Арсен ХIусайновлущалсса, Даниял Магьдиевлущалсса, Качар ХIусайнаеващалсса ва Руслан Башаевлущалсса дусшиврияту. Цала творчествалийну ва захIматрайну Лакку билаят бюхттул буллалисса , буттал улклул тарихрал ва культуралул аьдат­ру дуруччинмур буллали­сса инсантурал кьимат цачIава лавайсса даражалий буссар тIий ур ХIажи Сулайманович. Цала дакI узданшивруцIун, дугъри­сса хасиятирттацIун ва мачча-гъанцириннан, даврил уртакьтуран, дустуран, кIулцириннан ххирагу, бусравгу хьусса инсан ур.
ДакIнийхтуну барча дуллай буру жугу жуна ххишала акъа бусравсса чувнал, Ватан ххирашиврулгу, мяърипат-адавралгу, чувшиврулгу ттугъ бюхттулну гьаз бувну нанисса ХIусман-ХIажи Аьлиевлул юбилей! ЧIа тIий буру цIакьсса цIуллушиву!