Музыкалул дуниял гьартассар

tto_14Дунияллий инсаннал ляхъан дурсса ца яла караматмур зат духьунссар музыкалул магьирлугъ. ЛичIи-личIисса, цаннан ца букъавчIайсса мазурдий гъалгъа тIисса дунияллийцири халкь цачIун буллалисса, цинявннан бувчIайсса мазран ккалли дувайссар хаснува ва магьирлугъ. ХIакьину магьирлугъралмур бияла хьхьара хьуну чIалайнугу, ларгми ттуршукурдай халкьуннаву ца яла бусравмургу, сийлиймургу магьирлугъ ва диркIун дур.
1974 шинал октябрьданул 1-нний ЮНЕСКО-лучIасса Халкьуннал дянивсса музыкалул советрал сипталий хIукму хьуссар ва кьини хас дуван макьаннал магьирлугъран. Ва кьинилул сиптачиталну бувкссар дунияллийх цIа ларгсса, машгьурсса композитортал, миннавух жула билаятраясса Шестокович, Хачатурян ва цаймигу.
Щалла дунияллий ва кьини машгьурсса оркестрдал ва музыкантътурал щаллу бувайссар инсаниятрал магьирлугърал тарихрал яла язими произведенияртту.

ЮНЕСКО-лучIасса Халкьуннал дянивсса музыкалул советрал сипталий хIукму хьу­ссар октябрьданул 1-мур кьини хас дуван макьаннал магьирлугъран.

Залму АьбдурахIманова
Ва кьинилун хасну МахIач­къалаливгу Миллатирттал библиотекалуву хьунни макьаннал магьирлугъ ххираминнансса шадлугъ-батIаву. БатIаврил сиптачиталну бия ДР-лул Композитортурал совет ва ДР-лул Музыкантътурал совет.
Шикку гьурттушинна дурунни ДР-лул Композитортурал советрал председатель, ДР-лул магьирлугърал лайкь хьусса деятель Рамазан Фаталиевлул, ДР-лул Музыкантътурал советрал председатель, АьФ-лул магьирлугърал лайкь хьусса деятель Хан Башировлул, ДР-лул магьирлугърал лайкь хьусса зузалт, композитортал Кьасум МахIаммадовлул, Валерий Шауловлул, филологиялул элмурдал доктор, профессор Сулайман АхIмадовлул, республикалул театрдал зузалтрал, Музыкалул училищалул преподавательтурал ва студентътурал, МахIачкъалаллал магьирлугърал школардал дуклаки оьрчIал.
Шиккун бувкIсса циняв ва пишакартурал байрандалущал барчагу буллай, Хан Башировлул кIицI лавгунни ва магьирлугъраву мяйжаннугусса агьамсса кIану музыкалул бувгьуну бушиву. Музыкалул магьирлугъ ххирасса, хIакьсса халкьуннан ва буниялагу ххарисса хъуннасса байран душиву, магьирлугърал бияла хьхьара хъанай, чан хъанай бур тIурчагу, музыка ххирассагу, мунил кьимат бищаймигу чан къахьунтIишиву.
«Мудангу инсаннал ца яла дакI рахIат дуккан дайсса, мунал кьурчIишиву, захIматшиву дяххан дайсса магьирлугъран ккаллийну бивкIссар музыка. Ялун буруган му магьирлугърацIун дархIусса циняр хъиривлаявуртту дурну, дуцири макьанну дунияллийн дуккан дурну чIаларчагу, дурассар жунна ттигу музыкалул дуниял щаллуну тIитIин, виттирикIин. Масалдаран, 2000 шинал Китайнаву археологтуран лявкъуну бур 2000-ку шинал хьхьичI ца династиялул музыкалул инструментирттал музей.
Музыкалул гуж хъунмассар, мунилли жувува чIявусса асарду хIасул байсса, яла ххуйми хасиятру ялун личин дайсса», — увкунни ванал.
Дагъусттаннал Музыкантътурал советрал председательнал чIурчIав дурунни 2013 шин республикалул лахъа-хъунну кIицI лагансса байраннал буллугъсса душиврий, Расул ХIамзатовлун 90 шин ва Дагъусттан Аьрасатнавун бувххун 200 шин хъанахъисса юбилейрдацIун гьашину жула гьунар бусса композитортал Кьасум МахIаммадовлун 70 ва Рамазан Фаталиевлун оьрмулул 50 шиннал юбилейрдугу ххи хъанахъишиврий. Мукунна республикалул творчествалул союзрангу 65 шин хъанай душиврий.
Музыкалул творчество ххираминнан хъиншивуртту чIа тIий, цала мукъуву Рамазан Фаталиевлул бувсунни, ва кьини хьусса батIаврил хъунмур мурад Музыкалул кьини кIицI лагаву дакъашиву. Шадлугърал агьаммур мурад бушиву жунма цинявннан музыка бувавагу бушиву дакIнийн бутаву.
«Жува багьандаран бавтIун бакъару шиккун, жува буру дунияллийцири музыка ххираминнавасса, мунил бусрав лахъминнавасса хIакьсса минахуртал. Жу гьар шинах ва чIумал сакин дуллалисса шадлугъирттай республикалул композитортал, музыкантътал публикалущал хьунабакьин бансса хIарачат бувару. Ихтилат жува цачIун буллалисса музыкалул гужираятур. Музыкалул маз цуппава ккаллийссар универсалсса мазран», — увкунни ванал.
Шикку мукунма махъру лавхъунни ва цалва произведенияртту щаллу бувунни Кьасум МахIаммадовлул, Валерий Шауловлул, Сулайман АхIмадовлул ва цайминнал.
Хавардал ва ихтилатирттал дя-дяних МахIачкъалаллал музыкалул училищалул вокальный хорданул студентътурал ва №8 магьирлугърал школалул дуклаки оьрчIал щаллу бувунни Дагъусттаннал композитортурал произведенияртту.
Шадлугърал ахирданий ттул ва Дагъусттаннал Композитортурал советрал председатель Рамазан Фаталиевлул дяниву хьусса ихтилатраву, ванал бувсунни хIакьину Союзрал къачансса хайрсса давурттив дуллай бушиву. Музыкалул творчество ххираминнан гьашину композитортурал юбилейрду кIицI лагансса шадлугъирттай хъунмур бияла миннал произведениярттащал кIул баву, ми машгьур баврихь бикIантIишиву.
— Ци масъалартту бур хIакьину Союзрал хьхьичI, тIисса суалданун на учивияв, масъалартту цинявн­нал хьхьичI кунма, жул хьхьичIгу чансса бакъар. Утти республикалул бакIчиналгу къулагъасралун лавсун бухьувкун магьирлугъралми суаллу, бигьа хьунсса умуд бур ми щаллу буваву. Аьмну жул мурад бур халкьуннал творчество, миннал макьанну ядуваву, дуруччаву. Масалдаран, хъунасса Глинкал куну бур: «Халкьунналли макьанну ляхъан дайсса, жува, композитортурал, тIурча, ми дакьин дурну, куцциравунни дичайсса», куну. ХIакьину жула халкьуннаву чIявусса бур музыкалия неъмат ласун, мунил мяъна-мурад лаласун къабюхъай­сса, мунил тIабиаьтрая арх буцлацисса. Вай укунсса масъаларттал ялув унгу-унгуну зун багьлай бур, зугу-зунну. Композитортурал кьюкьа ххялтIа дуклайрагу дакъарив тIимур суалданунгу на учивияв, композитортал чIявусса къабикIайссар куну. Уттигъанну жу кьамул барду Союзравун гьунар бусса композитор, МахIачкъалаллал музыкалул училище къуртал бувну махъ Ростовуллал консерватория къуртал бувсса Гюли Комбарова. Гихунмайгу жу ялув бавцIуну буссару гьунар бусса студентътурал, оьрчIал ялув, миннава яла итххявхми, гьунар буми язи бугьаншиврул, — бувсунни Р. Фаталиевлул.
Ахирданийгу, ва кьинилущал барчагу бувну, чIа учин ччива цинявгу ва магьирлугъраву зузиминнан тIайлабацIуртту,тамашачитурал бувцIусса заллу, музыка ххирасса, муниха зун гъира бусса ялун нанисса ник.