Оьрмулул ва элмулул ххуллул дайдихьу

Вай гьантрай ШавкIуллал школалул хьунадакьлай бур 100 шинал юбилей. Му кьини батIинссар му школалий личIи-личIисса шиннардий дуклай бивкIсса оьрчIру, душру. Мукунсса шадлугъирттайн бавтIсса чIумал пахрулий ва ххарину кIицI лагай школалул выпускниктурал бивсса ккаккияртту, дувай миннащалсса хьунабакьавуртту. ШавкIуллал школалулгу чIявур мукунми. Амма, цуксса кьурчIинугу, бур ва кьинилийннин къаливчIссагу. Жулва буржгу мукунми дакIнийн бивчуну, миннал аьпа ябавур. Мукунминнавасса цану ур химиялул элмурдал доктор, профессор, аьпа биву, МахIаммадов ХIусайн Кьурбанисмяиллул арсгу.

Бадрижамал Аьлиева
Вагу дуклай ивкIссар Шав­кIуллал школалий, амма му 4 класс бувккуну махъ лавгун му школалия, муная ШавкIрав чIявучин кIулнугу бакъар. Цала оьрчIнийсса дус ххуйну дакIний ур ШавкIуллал шяравасса Тумалаев Мандалан. Хъуни хьуну махъгу дусшиву дяличIан къадиртун, кунначIату кув архну бунугу, хьусса чIумал кунначIан кув занай бивкIун бур вай. Цала инсаншиврул, дуснал буржнугу Тумалаев Мандалан чIалай бур ХIусайн хъамакъаитаву, мунаясса аьпалул махъ учаву. Ва хъун дакъасса макьалагу анжагъ мунал хIарачатрайн, мунал дакIнинбичавурттайн бувну чичин хьунни.
Увну ур ХIусайн 1938 шинал ШавкIуллал шяраву Кьурбанисмяиллул ва Пирдауслул кулпатраву. Ванал ппу ивкIун ур уссал усттар, фронтовик, Буттал КIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъвилия аьрчча тIий зана хьуну, аьсав­ращал заназисса, бюхъу-хIарачат бусса, захIмат ххирасса оьрчIну. Мукьва класс ШавкIрав бувккуну махъ, ХIусайн дуклан лавгун ур МахIачкъалалив. Дянивмур даражалул школагу МахIачкъалалив къуртал бувну, 1956 шинал дуклан увххун ур Грозналлал навтлил институтравун (ЗахIматрал ЯтIул Ттугълил ордендалун лайкь хьусса институт бивкIун бур ва). Муния махъ Москавлив М.В. Ломоносовлул цIанийсса химиялул институтраву дуклай, 1962 шинал къуртал бувну бур му, лавсун бур инженер-технологнал пиша. 1966 шинал ХIусайннул ларсун дур химиялул элмурдал кандидатнал цIа, 1974 шинал — хъунама элмийсса зузала «химия элементоорганических соединений» специальностьрай, 1984 шинал — химиялул элмурдал докторнал цIа, 1990 шинал СССР-данул Министртурал СоветрачIасса Лаваймур аттестациялул комиссиялул ХIукмулийн бувну — профессорнал цIа. Зий ивкIун ур хъунисса къуллугъирттай, каялувшиву дуллай ивкIун ур хъунмасса лабораториялий. МахIаммадов ХIусайннул цикссагу элмийсса давурттив чирчуну дур, ми цимилгу дурккун дур СССР-данул Элмурдал академиялул итабавкьусса луттирдаву, химиялулми сериярдаву, «Доклады Академии наук СССР» цIанилусса брошюрардаву.
Буденновскалий буллай бивкIун бур Пластмассалул завод, ХIусайн Кьурбанисмяиловичгу му завод­рал ялув ацIаву дуллай, чIявуну миккун Москавлия гьан увайсса ивкIун ур. Ми шиннардий чIа-чIаннин Буденновскалия Дагъус­ттаннайнгу учIайсса ивкIун ур цала оьрчIниявасса дус МандалачIан иян. ХIусайннун ххирану ва дакIния къабуккайсса бивкIун бур аьзизсса Дагъусттан, ШавкIуллал щар.
Цал цIусса шинал байрандалийн Мандалагу лавгун ур Москавлив ХIусайннучIан хъамалу. Хъинну ххуйсса кулпатгу (европанал жугьутI), оьрчIругу – арс Рамазан ва душ Лиза – бивкIун бур ХIусайннул. ЦIанагу ми Москавливва бусса бур, ларайсса кIулшивурттугу ларсун, цалла-цалла давурттай зий. Мандалал, цува автобусрай зузисса чIумал, ми цалчинма цалчин ШавкIрав бувцусса чIумал, ХIусайннул кулпат хъинну нигьабуслай бивкIун бур зунттал ххуллурдайх нанийни.
Дагъусттаннай ялапар хъанай ХIусайннул ссу бивкIун бур, мугу аьпалул хьуну бур. ХIусайн цувагу оьрмулува 1994 шинал лавгун ур, увччуну ур Москавлив.
Вана укунсса бивкIун бур МахIаммадов ХIусайннул оьрму. Агана мунал кулпат, арс, душ гъанну бивкIссания, муная ххишаланугу чичин хьунссия. Мукун къавхьунугу, ва хъундакъасса макьалалийнугу чIалай бур цукун­сса инсан ва ци даражалул аьлимчу ивкIссарив ХIусайн, цачIу-чIарах ацIанма акъа, чул бищунма акъа, цалла кIулшивурттайну, цалва хIарачатрайну элмулул ва къуллугърал хъунисса шачIанттайн лавхъсса. МахIаммадов ХIусайннулгу аьпа баннав, ШавкIуллал школалул махъсса выпускниктуралгу оьрмурдив лахъи баннав.