Зунттал мяърипатрай тарбия буллан

osttoАвгуст зурул 23-нний Гъумук хьунни Лакрал райондалул кIулшиву дулаврил зузалтрал августовское совещание.

Август зурул 23-нний Гъумук хьунни Лакрал райондалул кIулшиву дулаврил зузалтрал августовское совещание. Мунийн бувкIун бия райондалул школарттал директортал ва учительтал, цинявппагу – 240 инсан. Совещаниялул давриву гьуртту хьунни «Лакрал район» МР-данул бакIчи Юсуп МахIаммадов, райондалул администрациялул бакIчи Абакар Къюннуев, райондалул администрациялул бакIчинал хъиривчу Соня Макьаева, КIулшиву дулаврил управлениялул каялувчи Явсупи ХIамзаев.

З.Тахакьаева
Совещание тIигу-тIиртIуну, дачин дурну ия КIулшиву дулаврил управлениялул каялувчи Явсупи ХIамзаев. Ларгсса дуккаврил шинал хIасиллая бусласисса гьарза-гьартасса ихтилатраву кIицI дуруна олимпиадарттай ва личIи-личIисса конкурсирдай хьусса хьхьичIуннайшивуртту, школалул давриву хьунадакьлакьисса диялдакъашивуртту.
Хъурхърал школалул директор Камилов Кьурванисмяиллул ихтилат бия Аьрасатнал кIулшиву дулаврил цIусса федерал закондалийн багьайсса. Му закондалул агьаммур мурад хъанай бур кIулшиву дулаврил даража лавай баву. Му закондалуву даххана дурну дур цаппара дуккаврил кьяйдарду. Ххалдиргьуну дур мисалданун дуцлансса кIулшиву дулаврил программарду. Вай программардал гьанулий гьарца дуккаврил идаралул ххалдигьин ккаккан дурну дур аьмсса программалуцIун дакьлакьисса цалла-цалла программарду. Ккаккан бувну бур школарттай творчествалул группарду сакин бан. Къулагъас дуллан тIий бусса бур учительтурал ххалбигьавурттах, проектрал давурттах.
ЦIусса закондалуву ялагу кка­ккан бувну бур учительтурал пишакаршиву ларай дансса конкурсирдал площадкарду гьарза-гьарта бан, яни учительтал пишакаршиву ларай дан тIайла буклан тIий бур так цалва регионнайсса институтирттавун бакъассагу, регионнал кьатIувсса дуккаврил идарарттавунгу. Миннан дуллан тIий дур пишакаршиву ларай дуршиву тасттикь буллалисса сертификатру.
Ккурккуллал школалул директор Даниял Магьдиевлул бувсуна цалва школа хIадур хъанай бушиву Расул ХIамзатовлул юбилейран хас дурсса республикалул даражалийсса мероприятие дан МахIачкъалалив сентябрь зурул 23 -24-нний. Мунихун Лакрал райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадовлул, му мероприятие хьхьичI райондалий данну, увкунни.
Даниял Магьдиевлул ялагу кIицI лавгуна «Учитель года» конкурсрай жагьилсса учительтал гьуртту хъанай бакъашиву. «Жун ламус хъанай бур зул хьхьичIун буклан. Мунийн бувну, му конкурсрай райондалул учительтал чанну гьуртту хъанай бур», — увкунни ванал.
Мариян Дандамаевал цIанийсса Гъумучиял оьрчIал магьирлугърал школалул директор Лида Кьурбановал ихтилат бия ялун нанисса ник тарбия давриву ялун ххисса кIулшиву дулаврил агьамшиврия. Ларгсса дуккаврил шинаву хьусса Гъумучиял магьирлугърал школалул хьхьичIуннайшивурттая буслай, ванил кIицI лавгуна школалул хIадур буллалисса къавтIалт республикалул лагрулийсса конкурсирдай тамашачитал бавцIуну хъатру ришлашисса даражалийн бивну бушиву. Республикалул личIи-личIисса конкурсирдай хьхьичIунсса ккаккияртту хьун дурну дур халкьуннал инструментирттай руцаврил, балай учаврил ва хорданул отделениярттал. «Очаг мой – Дагестан» республикалул конкурсрай школалул къавтIалтрал бувгьуну бур кIива кIилчинмур кIану – «фольклорданул къавтIаврил» ва «ккавкказнал къавтIавурил» номинациярттаву. Дагъусттаннал культуралул министерствалучIасса методический кабинетрал сакин бувсса республикалул къавтIалтрал конкурсрай «Гъази-Гъумучи» ансамбль лайкь хьуну дур яла лараймур бахшишран – Гран-Прилун, душварал къавтIаврил бувгьуну бур кIилчинмур кIану.
«Щунудагъ» фестивальданий гьуртту хьуну бур балайчиталгу, къавтIалтгу, халкьуннал инструментирттай руцултгу. Школалун буллалисса кумаграхлу Лида Кьурбановал барчаллагь увкуна «Лакрал район» МР- данул бакIчи Юсуп МахIаммадовлухь, райондалул администрациялул бакIчи Абакар Къюннуевлухь, финотделданул хъунмур Аьйша Амирхановахь, КIулшиву дулаврил управлениялул хъунама Явсупи ХIамзаевлухь, республикалул конкурсирдай гьуртту хьун гьан мудан транспорт дулайсса Гъумучиял школалул директор Жяъпар Канкаевлухь, Хъурхърал школалул директор Кьурванисмяил Камиловлухь, Хьурттал школалул директор Хайруттин Гъазиевлухь.
Лида Кьурбановал кIицI лавгуна, республикалул магьирлугъ, халкьуннал сянатру хьхьичIуннай даву мурадрай, дагъусттаннал чIумуйнусса Президент Рамазан АьбдуллатIиповлул тапшур бувну бушиву оьрчIал магьирлугърал школарттал гьанулий сакин бан Халкьуннал сянатирттал школар­тту.
— Дахадаевуллал райондалий – Оьргърав, Ххунзахъиял райондалий – ГьуцIатIлив, Ахъушиял райондалий – Бархъарав ва УнцIукIуллал, Хивуллал, Табасараннал районнай муниха зий байбивхьуну бур. Лакралгу дуссар аьдатсса сянатру: заргалшиву, «мусил гулавати» щащаву, уссал усттаршиву. Буссар пишакарталгу. Хъинну хьунссия вай сянатру цIудуккан дарча, — увкунни Лида Кьурбановал.
ОьрчIал магьирлугърал школа райондалий бувагу ца бушиву кIицI лаглай, ванил маслихIат бунни хъунисса школарттай Гъумучиял магьирлугърал школалул филиаллу тIитIин.
КIундиннал школалул директор Абакар Гуйдалаевлул ихтилат бия итххявхсса оьрчIащалсса даврин хас бувсса.
— Махъсса шиннардий кIулшиву дулавриву агьамсса къулагъас дуллай бур итххявхсса оьрчIащалсса даврих. ОьрчIаву бюхъурду итххяххайссар учитель миннащал зузи­ссаксса. Хъунасса педагог Сухомлинскийл увкуну бур: «Гьарца оьрчIал дакIурдиву дуссар чIалакъачIисса синтту. Миннуйн бюхъу бусса ка лаярча, ххуйсса макьанну руцай­ссар», — куну.
Итххявхсса оьрчIащалсса давриву жу гьарза-гьартану ишла дару проектру ахттар буллалисса давур­тту, творчествалул бюхъурду аьч бансса гьарцаннан цанна-цаннасса планну. Му давриву жун хъунмасса кумаг бай школалул психолог Абакаровал. Итххявхсса, гьунар бусса оьрчIру ялун личин бансса давуртту жул школалий дуллай буссар ялавайми классирттава тIайла хьуну. Нитти-буттащал дайссар анкетарду, «зул оьрчI ссаву итххявхсса ур?», «цукунсса гьунарду хIисав шай оьрчIаву?», «вила оьрчIащалсса давриву ци маслихIат бантIиссия ина?» тIисса суаллу буллалисса.
Олимпиадарттах хъуннасса къулагъас дуллай буссар жул школалий. Дуклаки оьрчIру гьуртту шайссар райондалул олимпиадарттай. Гьашину жул школалул 9-мур классрал дуклаки душ ХIажиева Раминал республикалул оьрус мазрал олимпиадалий бувгьунни кIилчинмур кIану. ХьхьичIунсса ккаккияртту дуссар биологиялул дарсиралгу. Олимпиадарттай кIантту бувгьусса оьрчIан грамотарду ва арцуйнусса бахшишру дулайссар сентябрь зурул 1- нний. Ми бахшишругу дулун бару шяраваллил администрациялул бакIчинал, оьрчIавун хъиннува гъира бутаншиврул. Олимпиадар­ттай хьхьичIунсса ккаккияртту хьун дурсса учительтурангу стимулирующий арцунсса баллу лахъ байссар.
Уриннал школалул директорнал хъиривчу Асли МахIаммадовал ихтилат бия оьрчIру рувхIанийну ва мяърипатрай тарбия баврия.
— КIулшиву дулаврищал хьхьичI­ххуттай ккаклан аьркинссар инсаншиврул яла бюхттулми хасиятру. Ми хасиятру хIакьину жяматраву яларай дагьлай дур. Гьарца чулуха итххявхсса оьрчIалгу тIул дакъашиву дуллалисса ишру хьунабакьлай бур, ми тIайла бакъасса ххуллийх лаг­лай бур. Мукунсса тIуллайну цала хIурмат –кьимат ялавай багьайшиву чIивинияцIава бувчIин буллан аьркинссар. ХIакьину интернетралгу хъунмасса зарал биян буллай бур ялун нанисса никирайн. Адав, яхI, дакI марцIшиву, дугъришиву сийлий дакъар. ДакI хъиншиву тIурча ахIмакьшиврун ккалли дуллай бур. Вамур чулуха диндалул экстремизмалиягу хъуннасса нигьачIаву дур. Аькьлу-кIулши цалий дацIан дурасса оьрчIру криминалданул гужирдахьхьун бигьану бириллай бур. Терроризмалул щавщи жулла райондалийнгу бивунни. ОьрчIру, жунна ятсса идеологиялухьхьун бирияврия байщун булланшиврул, ватан ххирану тарбия баву агьамсса масъалану ккаклан багьлай бур. Мунищала архIал оьрчIан лахьхьин буллан аьркинссар ватан ххирашиву национализмалия личIи дуллангу. Му мурадрай жул школалий дайссар чIаххувсса Гъуниннал райондалул щархъал школар­ттащал цачIусса давуртту. Гьарца шинал экскурсиялий лагайссару Совет Союзрал виричу МахIаммад ХIажиевлул ватандалийн, «Ватан» комплексрачIан.
КIулшиву дулаврил управлениялул каялувчи Явсупи ХIамзаевлул бувсуна махъсса шиннардил дянив цIусса директор учIаврищал Уриннал школалий ххуйчулийннайсса дахханашиннарду хьушиву.
Райондалул Агьали социальныйну буруччаврил управлениялул каялувчи МахIаммад Ссунгъуровлул бувсуна гьашину цалчинмур классравун нанисса оьрчI бусса шанма ягу ххишаласса оьрчI бусса кулпатирттан кумагран 2000 къуруш дуллалишиву.
Учительтал цIусса дуккаврил шинащал барча бан бувкIун бия Ккурккуллал школалул дуклаки оьрчIру.
«Лакрал район» МР-да­нул бакIчи Юсуп МахIам­мадовлул, цинявппагу учительтал ялун нанисса цIусса дуккаврил шинащал барча буллай, бувсуна ххарисса хавар – социал-экономикалул ккаккиярттайн бувну, зунттал районнаву гьашину жулла район лайкь хьуну дур цалчинмур кIанттун. Ттининнин шанна шинал лув-ялув бувгьуссия кIилчинмур кIану. КIицI лавгуна райондалул хьхьичIуннайшивурттаву учительтуралгу цин лавхьхьусса кIану бувгьушиву.
Райондалий чIявуми школар­ттал къатри дух хьусса душиврий чIурчIав дуллай, бувсуна Гъумучиял школа къуртал байхту мукьра шяраву цIусса типовойсса школартту бан пландалувун бивчуну бушиву, чIал къавхьуну Гъумук цIусса садик буллай байбишинтIишиву.
ЕГЭ-лул хIакъираву Юсуп МахIаммадовлул бувсуна ттигъанну Пятигорскалий хьусса совещаниялий Аьрасатнал ХIукуматрал хъунама Дмитрий Медведевлул баян бувшиву цаппарасса дахханашиннарду дарча дакъасса, ЕГЭ дукьан дансса пикри бакъашиву ва гихунмай мунил ялув бацIаву гужлан дуллантIишиву. КIицI лавгунни му, цайми районнах бурувгун, жулламур райондалий ххуйсса даражалий ларгшиву.
— НахIакь чIурчIав дуллай акъар жула чIумуйнусса Президент оьрчIру рувхIанийну тарбия баврих къулагъас ххи дан аьркинссар тIий. Ми тарихрал аьдатирттай, зунттал мяърипатрал гьанурдай тарбия буллан аьркинссар тIий. Му масъалалувугу хъунмур жаваблувшинна школарттайри дусса.
«ЦIуллусса чурххаву цIуллусса гьавас» тIисса калима хIакьсса дур. Призывной комиссиялул ялун личин буллай бур жула ялун нанисса никирал цIуллушиву цIакьсса дакъашиву. Мунил хъунмур багьана физкультуралул хIадуршинна хьхьарасса душивур. Физкультуралул дарсирал ссятру гьарза дарчагу, хIасиллу цин лархьхьусса дакъар. Му давугу кIанийн рутан багьлай бур. Райондалул даражалий дулларча дакъасса, цаппара школарттай дакъа, спортрал даву хьхьичIунсса кIанттай дакъар. ОьрчIру спортрахун машхул баврил даву лавайсса даражалий дур чIивисса Хъунайннал школалий. Райондалийсса спортрал бяст-ччаллаву ва школалул дуклаки оьрчIал хьхьичIунсса кIантту къабувгьусса чIун къашай­ссар», — увкуна.
Бувсуна гьашинусса шинал райондалий кIицI лаган тIий бушиву ШавкIуллал школалун 100 шин ва ЧIурттащиял школалун 80 шин шаврил юбилейрду.
Ихтилат къуртал буллай, кIул­шиву дулаврил зузалтран тIайлабацIу чIа увкуна.
Ихтилатрая махъ Юсуп МахIам­мадовлул цаппарасса учительтуран дуллуна паччахIлугърал наградартту. «Аьрасатнал кIулшиву дулаврил хIурмат бусса зузала» тIисса цIаницIунсса лишанну дуллунни: Гъумучиял школалул учительница Алхасова Жавгьаратлун; ШавкIуллал школалул директор Какваева Аслин; Хьурттал школалул директор Гъазиев Хайру­ттиннун; завуч Бижитуева Розан; Кьубиял школалул директор Братилов Мусан.
«Дагъусттан Республикалул кIулшиву дулаврил отличник» тIисса цIа дуллунни Кьадиров Мурсабинан ва Сулайманова Узан (ЧIурттащиял школа), ТIутIилаева Ххадижатлун ва Учуева Гулбичан (Хъунайннал школа), Гуламан Исяеван ва Оксана Учуеван (ШавкIуллал школа).
КIулшиву дулаврил министерствалул чулухасса ХIурматрал грамотарду дуллунни: Къушиева Насиятлун (ГьунчIукьатIрал школа), ХIажиева Бикан ва МахIаммадова Уман (ЧIурттащиял школа), Эфендиева Валентинан ва ЦIургъулова Гульнаран (ШавкIуллал школа).
Ларгсса шинал кандидатнал цIа ларсъсса Гъумучиял школалул жагьилсса учительница Айгунова Марияннун буллунни удостоверение.
Аьдатравун багьсса куццуй, августовское совещаниялий райондалул КIулшиву дулаврил управлениялул чулухасса грамотарду ва арцуйнусса бахшишру дулай­ссар райондалул конкурсирдай хьхьичIунсса кIантту бувгьусса учительтуран «Яла хьхьичIунма ниттил мазрал учитель» гьашинухьунни Исмяилов Аьбдулмажид( Гъумучиял лицей. Цувама акъая, Буршай хьусса спецоперациялуву ивкIусса уссил, Апаннинал, мукьцIал лахълай буну га кьини); кIилчинмур кIану бувгьусса Сулайманова Индиран (Хьурттал школа), шамилчинмур кIану бувгьусса Аьлиева Розан (ГьунчIукьатIрал школа), «Самый классный классный» конкурсраву цалчинмур кIану бувгьусса Алхасова Жавгьаратлун (Гъумучиял школа), кIилчинмур кIану бувгьусса Дандамаева Лидиян (ГьунчIукьатIрал школа), шамилчинмур кIану бувгьусса ХIасанова Лианан (Карашрал школа) ва ХIамзалаева Саниятлун (Кьубиял школа); 2013 шинал Расул ХIамзатов ниттил увну 90 шинал юбилейран хасъсса «Гостиная Расула Гамзатова» тIисса тIиртIусса дарсирдал конкурсрай цалчинмур кIану бувгьусса Абакарова Абризатлун (КIундиннал школа), кIилчинмур кIану бувгьусса ХIажиева Тигринан (Щардал школа) ва Сулайманова Рукьижатлун (Ккурккуллал школа), шамилчинмур кIану бувгьусса ЩайхахIмадова Рукьижатлун (Ххюлуссуннал школа), мукьилчинмур кIану бувгьусса Аьлибагова Муслиматлун (Кьубиял школа).
Августовское совещаниялий гьармудан администрациялул чулухасса ХIурматрал грамотарду ва арцуйнусса бахшишру дулайссия хьхьичIунсса учительтуран. Гьашину ми бахшишру дулунтIиссар увкунни Учительнал кьинилун хас дурсса шадлугърай.
Совещание къуртал дуллай, КIулшиву дулаврил управлениялул хъунама Явсупи ХIамзаевлул кIицI лавгуна гьашинусса дуккаврил шинаву цIакьсса ялув бацIаву дикIантIишиву дуклаки оьрчIал школалул формалий.