Оьсса зулму ва халкьуннал чувшиву

КьюлтI учин, лялиян бан захIматсса кIул бакъа бала бивунни март зурул 22-сса кьини аьрасатлувтурал ялун. МаркIачIан чIумал, Москавлия арх бакъасса Красногорск шагьрулий, «Крокус Сити Холл» концертру дай залдануву, рахIму-цIими бакъасса лавмартътурал ккуллардал цIу дирхьуну, кьатI бунни багьана бакъасса, оьрмулул бугьарасса ва жагьилсса инсантал, мюрщисса оьрчIру.

Жува ххарину буссияв утти­гъанну хьусса бувчIавурттал хIасиллая, сайки циняв аьрасатлувтурал, ца хьуну, вихшала дусса Владимир Путиннухлу чIурду буллуну, му цIунилгу жула Президентну увчIаврия, бувчIавуртту паракьатну, низамрава бувксса ишру къавхьуну лагаврия. ЧIалачIисса куццуй, цила ххуллу лавсун нанисса, мютIи бан, лахIан бан, ник рищун бан къахъанахъисса Аьра­сат, билаятрайсса паракьатшиву кьакьарттуй ттаркI кунна дарцIуминнал кьаст лархIунни тагьар оьлукъин дан, 90-ку шиннардий кунма, цIунилгу халкьуннавун ццах бутан, чIяву миллатру бусса Аьрасатнаву личIи-личIисса миллатирттал ва диннал инсантурал дянив дичин.
ХIакьинусса кьини терактраву оьрмурдацIа хьуминнал аьдад 137-ннийн дирну дур, 154 инсан ур личIи-личIисса цIунцIияртту хьусса. 100-нния ливчусса инсантал азарханардай бур. Къабувккунни ва бала жула миллатрал чIарахгу. «Крокус Сити Холл» центрдануву апатI хьуну, Москавуллал азарханалий бур жула лаккудушру, ссурвал Камила (22 шин) ва Ясмина (13 шин) Лух1уевхъул. Аьрасатнал президент Владимир Путиннул Красногорскалий вахIшисса теракт даврицIун бавхIуну мартрал 24-сса кьини баян бунни Дягъулул кьинину.

– Терактрал заказчиктуран, сакиншинначитуран ва му дурминнан лайкьсса танмихI бан­тIиссар. Жу, кIулгу бувну, кьисас ласунтIиссар террористътурал махъ авцIусса гьарица инсанная, оьсса бала бувманая. Ва Аьрасатнайх, жула халкьуннайх рищавур. ЦIана жула цинявннал бурж, фронтрайсса аьралитурая тIайла хьуну, ца кьюкьлуву бачавур. Мукун бикIаншиврий дакI дарцIунугу ура. ЩищакIуй къахьунтIиссар хIура дан Аьрасатнал халкьуннал цашиву, къучагъшиву, гуж-кьудрат, – увкуна ПаччахIлугърал бакIчинал.
Аьрасатнал вице-президент Татьяна Голиковал бусласимунийн бувну, азарханардайсса 107 инсаннава 16-ннал тагьар хъинну захIматсса дур, миннаву ца вилттили оьрчI бур. 42 инсаннал тагьар захIматсса дур, миннаву кIива мюрщисса оьрчI бур.
Аьрасатнал Виваллил иширттал министерствалул баян бунни щак багьлай бувгьуми цинявппагу чил билаятраясса инсантал бушиву.
Аьрасатнал президентнал баян бунни теракт дурсса мукьагу инсан увгьушиву, вай Украиннал чулухунмай лихъан кьаст лархIуну бивкIшиву.
Силистталул комитетрал хъунама Александр Бастрыкиннул тапшур бунни, концертный залдануву террористнайн данди авцIуну, мунаща ярагъ зевххуну, лагмасса инсантал ххассал був­сса адаминан награда дулун.
Машлул центрдал союзрал вице-президент Марат Манасяннул бусласимунийн бувну, «Крокус Сити Холл» концертный залданун 9,5-нния 11, 4 миллиардрайн бивсса зарал хьуну бур.

Москавуллал мэр Сергей Собяниннул бувсуна, Москавуллал ва областьрал властирдал 500 азарунния 3 миллиондалийн бияннинсса кумаг бантIишиву терактраву зарал бивминнан.
Москавлив хьусса теракт­рацIун бавхIуну, Дагъусттаннайгу циняв дялахърулул, спортрал, культуралул ва чIявусса халкь гьурттусса цаймигу мероприятияртту дацIан дан, мукунна транспортрал ва социал объектирдай мюхчаншиврул даву гуж дан тапшур бувна Дагъусттаннал бакIчи Сергей Меликовлул.
– Дагъусттанлувтуран цайнма щуну кIулссар терактру цирив ва миннул цукун оьсса баларду байссарив. На дакIнийхтуну жижара буллай ура Москавуллал областьрал губернатор Андрей Воробьевлухь ва гъан-маччанацIа хьусса цинявннахь. Дагъусттан хIадурссар цищава шайсса кумаг бан, – увкуна Дагъустаннал бакIчинал.

Красногорскалий дурсса терактраву зарал бивминнащал кьурчIишиву кIидачIлай, цала сси-къащи бувсуна политикалул ва жяматийсса ишккаккултрал, къуллугъчитурал, спортсментурал, журналистътурал ва укунмасса инсантурал.

Арсен ХIусайнов, «Дагъусттан» Москавуллал культуралул центрданул президент:
– ЧIявусса халкь оьрмур­дацIа бувсса оьсса бала бувххунни багьана бакъасса инсантурал къатравун. Хъуннасса кьурчIишиву дирунни Аьрасатнал халкьуннал ялун. «Дагъусттан» МЦК-лул чулуха ливтIуминнал кулпатирттащал кьурчIишиву кIидачIлай, жижара буллай ура. ЦIунцIияртту хьуминнай Заннал цIими бишиннав, мачча-гъаннахьхьун ссавур дулуннав.
Тавакъю буллай ура ттула ватанлувтурахь, цинявппагу аьрасатлувтурахь: личIлулну бикIияра, провокациярттал хъяврин бан мабацIару. ЦачIун хьияра миллатиртталгу, динналгу дянивсса дакьаврил, аслахIшиврул цIаний, чIяву миллатру бусса жула билаятрал даража гьаз шаврил цIаний. Жула душмантуран халкьуннал дакIру гъагъан дан ччай бур. Му миннаща тачIав къавхьуссар, ттиния тихунмайгу къахьунтIиссар. Бурувччуну бикIияра!

Дагъусттаннал ХIукуматрал председатель Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов:
– ДакIнивусса сси-къащи мукъурттийну бусан къахьун­ссар. Ва оьсса тахсиркаршиву дурминнал ялтту бучIаву да­къа­ссар. ДакI дарцIуну ура, багьана бакъасса инсантурай ва къия дурминнан багьайсса танмихI баншиврий. Аьрасат мудангу гуж-цIакь бусса, цила бияла цихьвасса билаят бивкIссар ва бикIантIиссар. Жула халкьуннал цашиву щищакIуй лиян дан къахьунтIиссар. Дагъусттангу щала билаятращал хIасратрай буссар.

Интизар Мамутаева, Дагъусттаннал Жяматийсса палаталул член, Хъаннил союзрал председатель:
– Сси-къащилул кьуцIу бу­ллай бура. ДакI цIий дур, къюкIлицIух чIила риртсса кунна. ДакIнийн дагьунни Норд-Острайсса, Волгоградрайсса, аьзиз Дагъусттаннайсса терактру. Халкьуннал ссавур духларгунни. Билаятрал душмантурай рахIму бан къабучIиссар.

Ислам Мах1ачев, UFC-лул чемпион:
– Багьана бакъасса инсантал оьрмурдацIа бавунияр кьадарсса ци дуссар. Инсаншиврува бувксса, вахIшисса даву дурминнан тахсирдануха лавхьхьусса танмихI бан аьркинссар.
Ва захIматсса чIумал цинявннахьхьун ссавур дулуннав!

Бийсултан Хамзаев, Аьрасатнал ПаччахIлугърал Думалул депутат:
–Теракт дурсса кьадарсса инсантурая ччясса чIумул мутталий кьисас ласунтIиссар. Хъуннасса вихшала дур Аьрасатнал спецслужбардайн, террористътурал аьрш бухлаган буллай байбивхьуминнайн. Аьрасатнал билаятрал цила къучагътуращал бат бантIиссар террористътал, чув лабивкIун бухьурчагу.

АхIмад АхIмадов, Дагъус­ттаннал халкьуннал артист:
– Аьрасатнаву дурсса теракт хъинну кьуртIунни, кьурчIи дирзунни Туркнал халкьуннангу. ХьхьичIва хьусса ишру вайннан вакссава асар хьуну чIалан къабикIайва. Махъсса шиннардий паччахIлугърал даражалий нахIу хьунни туркналгу, аьрасатлувтуралгу арарду. Му асар хьунни бувчIавурттал чIумалгу. Аьрасатнавусса политикалул иширттащал, Москавлив хъанахъимунищал цичIав дахIаву дакъасса инсантал ххарину бия В. Путин президентну увчIаврия. ЧIявусса инсантал, оьвтIий, на барча уллай бия. Укун ххарисса иширал хъирив хьусса ва бала хъинну кьурчIи бивзунни. Турциянангу, Аьрасатнан кунма, террорданул ишру цанма ккавккун кIулссар.
БувчIлачIисса зат бур, таджикгу, миннал махъ бавцIусса Украинагу цайминнал биялалий бушиву. Вайннал махъ англосакснал оьхIачIулт бушиву. Аьрасатнал президент чанна­сса гужирдал вакил хIисаврай вайннайн данди авцIуну ушиву. ЦIана инсантал чантI увкусса, ссаву ци буссарив бувчIлачIисса бур. БувчIлай бур цирив, цукуннив туркнал обществалунгу. Аьрасатнал къюву цаламур кунна кьамул дунни туркнал халкьуннал. ХIакьинусса кьини Туркнал билаятрай хъанахъисса чIявусса ишру Аьрасатнал политикалийн хъар хъанай бур. Туркнал кьатIаллил политикалуву Аьрасатнал агьамсса кIану бугьлай бур. Вайннал халкьуннан му бувчIлачIаврия ххарину икIара. Укунсса арарду шиннардий шийх ялапар хъанахъисса, вайннащал хIала-гьурттусса ватанлувтурал хIарачатрайнугур хIасул хьусса. На нава, цумур шагьрулий концерт ккаккан дуллай ухьурчагу, хIарачат бара аьрасатлувтал, дагъусттанлувтал ца буссарив, цукунсса буссарив бусан. Уттинин Аьрасатналгу, Туркналгу дянив хьусса дяъвирду циняв англосакснал лулттучIин дурсса давурттур. Ми ашкара буллан бивкIунни ттизаманнуй ишла­сса соцсетирдал, гаджетирттал. Вай иширттавун таджик кIункIу баву, оьрусналгу, бусурманналгу дянив дичин сионистътурал дурсса давур.

Арсен Юсупов, «Дагъус­ттан» Этномедиахолдинграл каялувчи:
– Инсаниятрал, щалагу жула билаятрал халкьуннал чулухуннай оьсса тахсиркаршиву дунни. ДакI дарцIуну ура ва теракт­равух хIала ивкIсса гьарицагу инсаннангу, заказчиктурангу, щаллу дурминнангу, чув- бухьурчагу, та-бухьурчагу, багьайсса танмихI бантIишиврий. «Дагестан» Этномедиахолдинграл цIания жижара буллай ура ливтIуминнал кулпатирттахь.
Дагъусттаннал бакIчинал оьвчаврийн бувну, редакциярдай къадагъа дурссар циняв жяматийсса мероприятиярттан.

Руслан Къардашов, «Илчи» кказитрал хъунама редактор:
– Москавлив, «Крокус Сити Холл» залдануву дурсса оьхIалсса теракт къащи хьунни, жула билаятрал бакъассагу, щаллагу дунияллул инсантуран. РахIму-цIими бакъасса террористътурал ца лахIзалий кьатI бунни багьана бакъасса инсантал. Террористътурал мурад бур жувунма ццах бутансса, жува кIибищун бансса.
Дагъусттаннал халкьуннан цайнма щуну кIулссар терроризм цирив. Жунма тачIав хъамакъабитантIиссар Буйнакскалий ва Каспийскалий къатри пIякь учин дурсса, Къизлардай инсантал ширишилун бувгьусса ишру, Дагъусттаннал халкьуннайх кьини дуккан дурсса чIярусса цаймигу терактру. Экстремизмалул ва терроризмалул сичча ккарксса инсанталлу жува. Жунма дакIний бикIан аьркинссар терроризм тачIав ххув къахьунтIишиву. Террористътуран багьайсса танмихI кьукьинтIиссар.
Жула обществалуву тачIав къабикIантIиссар терроризмалун кIану.
Террористътурал организациярттал чул бувгьуми жагьилтал цала чулийн кIункIу бан чялиш бувккун бушиву хIисавравун лавсун, жунма личIлулну бикIан багьлай бур. ЦIана хIасул хьусса тагьарданий, агьали, объектру мюхчан баву мурадрай дуллали­сса давуртту гужлан дан багьлайгу бухьунссар. ДакIнийхтуну жижара буллай буру ливтIуминнал кулпатирттахь, мачча-гъаннахь. Ва захIматсса кьини жу зул чIарав, зущал архIал буссару. Бачияра цачIу, цаннал ца бувгьуну бикIаннуча, билаятрал бучIантIимунийнсса вихшала кьукьин къабацIаннуча.

Александр Шувалов, Къизлардал мэр:
– Цикссагу терактирдал бардулт хьусса Къизлардал жямат, щалагу дунияллул халкь банд лаган бувну, микIлачIун бунни Красногорскалий хьусса терактрал. МахIаттал буллай буру ва кьассав дурсса террористътурал инсаправа буккаврил, рахIму-цIими бакъашиврул. Миннал кьаст лархIунни аьрасатлувтал нигьал бан. Амма ва чIявусса инсантал оьрмурдацIа бувсса теракт дурминнангу, миннай каялувшиву дуллай бивкIминнангу ккаккантIиссар жула цашиву, цачIушиву ва оьхIалтурайн данди бацIан хIадуршиву.

Руслан Багавудинов, хасъсса аьралий операциялул гьурттучи:
– Подмосковьелий оьттул ччар дурминная кьисас ла­сунтIиссар. Жу дужагь тIи­тIинну багьана бакъасса инсантурай зулму-къия дурминнан. ЦучIав чIарах къауккантIиссар.
Терактраву оьрмурдацIа хьуминнал мачча-гъаннахь жижара бувна Дагъусттаннал Муфтиятрал, Аьрасатнал Журналистътурал союзрал региондалул отделениялул, мукунма, 1996-ку шинал Къизлардай террористътурал азархана бувгьусса чIумал цалчин террористътуращал ихтилат бан увккун ивкIсса АхIмад Саламовлул.

Терактраву зарал бивминнан оьтту булун Морозовский ДГКБ-лийн бувкIуна ПаччахIлугърал Думалул депутат Султан Хамзаев ва ванал кумагчитал.
ОьхIалшиврул, вахIши­шиврул, лавмартшиврул ялтту дурккунни узданшиву, чумартшиву, къучагъшиву. Ва захIматсса тагьарданий инсантурал ккаккан дунни цала инсаншиву, чувшиву. Ссал къабагьари цанна кIапIикI лякъин залданул гардеробраву зий ивкIсса 15 шинавусса дуклаки оьрчI Ислам Халиловлул дурсса тIул. Цала жан ххассал дуллай, ливхъун къалавгун, гьанавиххи хьуну, чунмай бачинссарив къакIулсса инсантуран ххуллу ккаккан буллай авцIуну, ванал ххассал бувну бур ттуршахъул инсантал.Ванан Аьрасатнал бусурмантурал «За заслуги» тIисса медаль дулун тIий бур нюжмаркьини, мартрал 29-нний.
Дагъусттаннал шагьрурдай­сса электрон щитирдал экраннай лархъун дур «Скорбим со всей страной» тIисса чичру.
Дагъусттаннал шагьрурдай ккаккан бувну бур терактраву ливтIуминнал аьпалун тIутIив дишинсса кIанттурду.
МахIачкъалалив, полициялул лейтенант, Аьрасатнал Виричув МахIаммад НурбахIандовлул гьайкалдануцI тIутIив дишин букIлай бур шагьрулул агьали. Миннавух бур экономикалул министр ХIажи Султанов ва жагьилтурал министр Камил Саидов, цифровой лябуккулул министрнал хъиривчув Бадруттин Мах1аммадов.
Къизлардал агьали букIлай бур тIутIив дишин 1996-ку ши­нал Къизлардай дурсса терактраву ливтIуминнансса гьайкалданучIан, Каспийскалий – 2022-ку шинал 9-мур майрал кьини аьщун бивзминнансса гьайкалданучIан, Буйнакскалий – «Скорбящая мать» скверданувун.
Дагъусттаннал паччахI­лугърал музейрдаву, терактраву оьрмурдацIа хьуминнал аьпалун минут1райсса пахъ багьаву баян бувна.
Терактраву оьрмулуцIа хьуминнал аьпалун «Летят журавли» акция най дур. «Крокус» залданул чIирай гьаваллавун гьаз хьуну нанисса кIяла кьурукьирттал сурат ккаккан дуллай бур. «Летят журавли» тIисса цIа дирзун дур акциялун СССР-данул халкьуннал артист Муслим Магомаевлул щаллу байсса «Журавли» балайлун хасну.
КIицI лаган, «Крокус Сити Холл» Муслим Магомаевлул цIанийссар.
Дунияллий яла бюхттулмур къала, Дубай шагьрулийсса Бурдж-Халифа Аьрасатнал ттугълил рангирдай чанна лахъан бувну бур, Аьрабнал Эмиратирттал агьлу кьини дурксса Аьрасатнал халкьуннал чIарав бушиву майшан тIий.
Андриана Аьбдуллаева