ЦIуллу-сагъшивруцIунсса маслихIатру

Жунма кIулли чурххан марцIсса щинаяр мюнпат хъунмасса цамур хIачIия дакъашиву ва гьантлун чара бакъа 1,5-2 литра марцIсса щинал хIачIан аьркиншиву. Амма чIявуминнал пикривагу къабувайнуккар? цалла каруннивун дагьаннин щинащалсса пластикрал шушлул бивтсса ххуллул, ва ядуллай бивкIсса кIанттул ва шартIирдал ялув. ХIисав ласира: шагьрулул ттучаннаву дикIу, базардаву дикIу, щинал шушри дуссар кIюрххилния ахттакьуннин тIайланма, пIякь бивкIун бурувгсса бургъилу дахлай. Бургъилу гъили (кIири) ларгсса пластикрава щинавун наниссар цIуллу-сагъшиврун хъинну заралсса бисфенол тIисса зат. Пластикраясса зарал аьмну щалла планеталун кунма къачIивиссар таксса инсаннангу.

 

Гъили ларгсса пластикрал шушлувасса щин загьруссар

* * *
Пластик инсаннал (шяравуминналгу, шагьрулийминналгу) оьрмулул ца букъацай бутIану хьуну дур: жува шаттирахун машан ласлай буру щинащалсса, сокращалсса пластикрал шуша даврийн, дарсирдайн, спортзалданувун, ччимур аьрххилий наниний, хIарчIун щингу, шушагу палцI дуллай буру муркъилийн, ванийну жулла организмалунгу, лагма-ялттусса тIабиаьтрангу хъунмасса зарал биян буллай. Шардагу, идарарттайгу щин хIачIлай буру мура пластикрава – кулердава.

* * *
Пластикрава щинавун дагьлагьисса бисфенол А ва бисфенол S затирттал эндокринная системалул даву цила нирхирава дуккан дувайссар, инсаннавусса (кIулсса ва къакIулсса) азарду оьдикIан дувайссар, ваниннин къадиркIми сукку дуван бюхъайссар. Оьттувун дагьну, вай затирттал муксса оьккисса асар биян бувайсса бур нярайн ва иммунный системалийн – вай дахханашивуртту хIатта хъирив нанисса никирттайнгума диян бюхъайсса дур.

* * *
Бисфенол сававну хIатта лякьлуву оьрчIгума къахъанан бикIайссар.

* * *
Аьлимтурал дуллалисса хъиривлаявурттайн бувну, шиная шинайн ххи хъанай дур пластикравасса щинаясса заралданул барашиннарду. Гъили ларгсса пластикрава дуклакисса бисфе­нол сававну оьттул давление лахъ шайсса дур, къюкIлил ва сосудирттал къашайшивуртту сукку шайсса дур, оьтту букьва хъанай, инсульт шавриясса нигьгу ххишала шайсса дур.

* * *
Хъунмасса зарал бусса бур чIяруну ишла дуллалисса пластикрал шушраягу. Ялун бурувгун къачIалачIисса, амма пластикрай чIярусса мюршсса ххарцирдаву бактерияртту салкьи хъанан бикIайсса бур.

Гихунмайгу буссар

ХIадур бувссар
Бадрижамал Аьлиевал