Ххирасса ва мубараксса Рамазан барз бухханнав жула къатравун барачатшиврущал, цlуллушиврущал, ххаришиврущал, Хъунасса Заннал цlимилущал, хъунисса хъиншивурттащал. Аллагьнал барачат бишиннав дуллалимуницlун, балардая ххассал баннав. Щаллагу дунияллий яхъанахъисса лак тlайласса диндалул ххуллий цlакьну бацIан баннав Аллагьнал, ва щалва зуруй зума дугьансса, цайми эбадатру ва хъинбаларду буллансса каши дулуннав цинявннахьхьун. Дуллалисса хъиншивурттугу, цадакьарттугу кьамул баннав хъунасса Заннал! Цинявппа ливтlуцириннал бунагьирттал аьпа баннав, сагъминнал оьрмурдай барачат бишиннав, дакlру хъиншиврул чаннал дуцlиннав! Жувагу, жулва буциригу цlуллу баннав! Амин!
Рамазан зуруйсса маслихIатру
(Муса Багъиловлул, ТГ /talibru)
Рамазан зуруй дуки-хIачIиялуцIун бавхIусса цаппара гъалатIру.
Къахъинмур: гьар кьини чIявусса качар бусса, мукунма ранг дуванмур ва кьанкь дуванмур дирчусса сокру хIачIлачIаву.
ХIукму: ми сокру, щинну хIакъарчIун бацIан къахъанай бухьурча, нюжмардий цал, кIийл хIарчIун гьашиву дувара.
Къахъинмур: най дунура чIярусса щин хIачлачIаву.
– Циван? Щинал лякьа дуцIин даву дукралул дуцIин даврияр захIматссар.
ХIукму: зума итадакьайни, ифтарданул чIумал цаппара ххув учирча гьассар щиная.
Къахъинмур: зума итадакьавривух чурххай гуж буваву, физкультура дуллалаву.
– Циван? Чурххаву цIумулул лагма щурун бикIайну тIий ва ппурттуву оь.
ХIукму: Дукра лялиян дувансса мурадрай упражненияртту буллан ччай ухьурча, бува зума итадаркьуну кIира ссятрава.
Къахъинмур: Анаварну дукра канакаву ва кьюлтIа тIутIаву.
– Циван? Ххуйну ккурхIуну зат канарча, ххуйну лялияйну тIий дуркумур ва чурххал кIушиву ца кьаралданий личIайну тIий.
Къахъинмур: зума итадакьайни ягу итадаркьуну махъ гассят нацIушиву дукаву ягу нацIушиву хIаласса дукра дукаву.
– Циван? ХIал ласун, шану биян байну тIий.
ХIукму: Чара бакъа кIира ссятрайсса перерыв дува зума итадаркьуну мукьах. ХъатIан чак баннин ва таравихI чак баннин инава чурх куклуну, тазану икIаншиврул.
Къахъинмур: натрий гьарзасса дукра дукаву.
– Циван? Натрийлул зума дургьусса ппурттуву мякь багьан байну тIий.
ХIукму: ишла дувара калий гьарзану буми дукра, миннул зул мякьгу лиххан буллалиссар, чурххаву лахъину щингу ядуллалиссар. Масалдаран, банандалуву калий чIявуссар. СухIурданун банан дукарча, зума дугьан бигьану бикIантIиссар. Мякьлил азурда къабуллантIиссару.
СухIурданун калий гьарзами дукия: бананну, накI, чассаг, авокадо, кьакьан бувсса цIулит, къавахъ, хъюрув, лухIи щикIалатI.
СухIурданун къахъинмур: бирьяни (дикI, балугъ, ккунукру ва ахънилсса хIаласса ппиринжрал дукра, кьанкь дай урттугу чIярусса), кебаб (донер), пицца, ччимур журалул фаст-фуд, нис, накI руртIусса чяй.
СухIурданун бюхъавай дувара нувщул ва ппиринжрал дукра, букира чассаг, бананну, лухIи иникIмалия (цельнозерновая) бувсса ччатI, йогурт, кардамон (имбирьданул жура) хIаласса аьрабнал чяй.
СухIурданун чIярусса щин хIачIарчагу бучIиссар, амма зума итадаркьуну кьура минутIрава байбивхьуну, ца ссятрай ца стакан щинал хIачIлай хъинссар зума дугьаннин.
СухIур (аьраб.) – зума дургьуминнал чани хъя учиннин махъра-махъ дукра дукайсса чIун.
Ифтар (аьраб.) – зума итадакьайсса маркIачIан чIун. Баргъ лагайхту зума итадакьин зат дукайсса.
Аьлимтурал цаппара маслихIатру ялун ххи бан:
Зума дугьайсса инсаннал, кIюрххил чаклил чIун дияннин, сухIурданун кIюрххилсса дукаву хъинссар, чанну дукарчагу, ца ххув щинал учирчагу, къадуркуна зума дугьавунияр хъинссар.
Гужирай зат дукан, хIачIан уварча, ягу зумух дутIирча зума зия къашайссар. Зума дургьушиву къакIулну, хъамариртун зат дукарча, ягу хIачIия хIачIарча, зума зия къашайссар, циксса дукарчагу.
Зума дургьусса инсаннан зума ритансса зат дулаву суннатссар. Мунал дургьусса зумалул чириксса чири цанмагу бикIайссар.
Зума итадакьаву
«Зума ритан чIун хьувкун, зума риртун хъинссар чассаграл, гай ссавруннаятусса ссайгъат буну тIий, чассаг бакъахьурчан, щинай риртун хъинссар, гай марцI аймур дуну тIий». (Аль-Тирмизия бивсса хIадис).
«Зума дугьаву Ттунни дуллалисса. Нагу гьарцаннан цахава лавхьхьусса чичара ганихлу. Ттул цIаний инсаннал цала чурхгу бувгьуну, цанна ччисса дукралия махъаллил хъанай ур. Зума дургьунан дур кIира ххаришиву: ца — зума ритансса, кIилчинмургу — цала Залуннал хьхьичI авцIусса чIумалсса. Аллагьнан зума дургьусса инсаннал кьанкь ххирассар мускусрал кьункьаяр».
ХIадур бувссар
ПатIимат Рамазановал