Утти хъинну чан хьуну бур Хъун дяъвилул шиннардий яхъанай бивкIмигу, танисса захIматшивуртту, ккаши, мякь ккавкмигу. Дяъвилул гьурттучитал лапва бухлавгун бур. Нагу чичлай ура ттула учитель (аьпа баннав) АхIмадов ХIасан АхIмадовичлул бувсъсса хавар.
Та дия 1942-ку шин, январь барз, дяъви най кIилчинсса шин. Зунттаву ляличIий дяркъусса кIи дия Хъусращиял шяраву, бусса чиваркIгу дяъвилийн лавгун, дякъия цучIав кьатIув къауклакисса чIун. Лаххиялул кIюла бувккун, лаххансса дакъа, оьрчIру личIину кьатIув къабуклакисса чIун.
Ца кьини, аьжаивсса гъилишиврул туранну дурккун, марххалагума баслай бивкIун бур. КьатIув къабуклай бизар хьусса оьрчIругу, къари-къужригу бувккун, мизитрах ккурчIав, оьрчIру тIуркIурдай, хъуними жапрай бивкIун бур. Хавардугу ци бикIанссия, дяъвилия бакъасса. Гьарнал дард ца дия: жулва аьрал махъаллил хъанахъаврия, ливтIуная, бивщуная цанма-цанма бавмур гъалгъа тIутIи буллалисса. Вай хавардай бунува, ккурчIав бувкIун бур ца хъамитайпа, дувссилул шан ччаннай кIункIургу канихьну. «Ва бувцIусса къалмух кIункIур булунна», – куну бур хъамитайпалул. «Дякъияту кьатIув цучIав акъарча, миннатри, ттун маша бара», – тIий бивкIун бур хъамитайпа.
Ганил канища лавсун кIункIур, ххал буллай бивкIун бур ккурчIавсса хъами.
КIункIурмур, ябацIанну пIяй-пIяй тIутIи бувну, марцI бувсса, хъинну авурсса бивкIун бур. КIункIурданух къама булунсса даража бусса хъанниву ца Яркьил Кьубихъал СахIи бакъа къабивкIун бур. «СахIий, авурсса бурча, ласи ва кIункIур, ва хъамитайпалунгу маша бан»,– тIий, ца хьуну бур ккурчIавсса хъами. Ларгун СахIи шардай, дуркIун дур бачIи шавайсса дарваг къалмулгу, 3 кIарттул ччатIгу лавсун.ХьхьичI хъамалущарнин буллуну бур бачIлачIисса ччатIул парча. Циняв ччатIухух лавгун бунува, тIирх куну, дагьну дур хъамалущар. Аьраясса бивкIурдая укунмагу аьсивсса халкь, ав-ав, вав-шавлухун багьну бур. «Гьуя, мунихь, чассара куну, цIа-бакIрагу цIуххинссияхха»,– тIий, хъиннува аьтIун бивкIун бур ккурчIавсса хъами. Гьаз дурну щяту, ккурчIавсса чарттай дирхьуну дур.
«Ва диркIуну дакъар, ванил яру тIивтIунни», – куну бур, га гьаз дуллай, ганиха зузисса хъаннил. «Гьуя, ина шиши дагьивуй, диркIусса ххивахха, ва чассар, цур, тти ци банну – тIийрухха бивкIсса». ЧантI кусса хъамитайпалул: «Ттун дирчIансса чара бакъассар. Ттух ялугьлай мюрщисса, ккашилсса 3 оьрчI буссар шаппа. Нюжмар хьунни личIисса зат къадуркуну. Ва ччатI букайхту, хIал бивуннича, багъишла ритияра. Ттуйнмагу Написат чайссар. На Гьамиящатусса дура. Ласма аьрайри, цалсса хавар-тIавар бакъар танаягу».
СахIилул канил бувгьусса кIункIургу дарвагравун, къалмучIан бувтун, бакъавчIуну ливчIсса ччатIгу, дарваггу Написатлухьхьун буллуна. «Ласи, насу вила оьрчIал ялун. Кьини кутIасса дур, хьхьунихун къабагьан, яхI бува», – куну бур Написатлухь.
Утти цу уссар тай чIунну кIулсса, дакIнийсса. ЛивчIнавав сагъну Написат ва ганил оьрчIру. Бивзнавав гай ЦIуссалаккуйн.
Амма СахIи дикIайва тIар: «Ттул арс, Сулайман, аьраяту сагъ-саламатну зана хьунсса савав га нава бувсса цадакьа хьхьичI бавцIусса ххай дикIара, тIий».
Михаил Акаразуев,
ш.Хъусращи