КIулшивурттал кьулла хьусса инсан

Ж. Керимовлул проектрайсса бюрнарду

Тамансса лакрал оьрмурду кунма, Кьурбан­махIаммад­лул арс Керимов Жаруллагьлул оьрмугу Дянивмур АзиянацIун, УзбакисттаннацIун бавхIуну бур. Увну ур ва 1926 шинал дунияллийсса ца яла бухмур шагьрулий Бухаралий. Революция дишин хьхьичI тикку заргалталну зий бивкIун бур ванал ппу ва мачча-гъанми.

Ца шинава вайннал кулпат буттал шяравун ГьунчIукьатIув зана бивкIун бур, амма ялагу, дяъви байбишин хьхьичI, цIуницIа Бухарнавунмай зана хьуну бур. Ти­кку арулва класс къуртал бувну бур Жаруллагьлул. Дуссукъатлуву чIаванийва, хъуниминнан кумаг буллай, чагуртну зий ванал ххуйну лархьхьуну дур къалайчинал, муххал усттарнал давугу. Байбивхьуну бур немецнащалсса дяъви. Оьрмулул 17 шинавусса Жаруллагьлулгу цувагу аьрайн уцара тIисса аьрза буллуну бур. Амма гьутрурдал азар ляркъуну ванай, къаувцуну ур. Яла махъату ванал ппу ивкIуссар ва баласса гьутрурдал азар сававну.

Жаруллагь Керимов

1944 шин хьуннин зий ивкIун ур муххал ххуллий машинистнал кумагчину. 1946 шинал МахIачкъалалив шяраваллил хозяйствалул техникумгу къуртал бувну, Москавлив­сса Пушно-меховой институтрал ветеринар факультетрайн дуклан увххун ур. Дипломгу лавсун, зун зана хьуну ур Бухардавунай. 1950-1960 шиннардий зий ивкIун ур областьрал районнал ветлечебницардал хъунама хIакинну, колхозирттал ва совхозирттал трестрал хъунама ветврачну. 1963 шинал ва областьрал «Зоответснаб» тIисса хъунмасса идаралул хъунаману ивтун ур. Ятту-гъаттараха зузисса даву Узбакисттаннал экономикалуву агьамсса даву диркIссар, Жаруллагьлуйн вихшала дурну дур ва даву. Зийгу ивкIун ур 28 шинай ва даврий пенсиялийн укканнин, 1991 шиналнин. Ванал «Зоответснабрал» даву лавайсса даражалийн гьаз дурну дур.

Ванал захIматран тайннал хIукуматралгу лайкьсса кьимат бивщуну бур: «За трудовую доблесть», «За трудовое отличие» медальлу, Бухардал партиялул обкомрал ва Облисполкомрал цIаниятусса ХIурматрал грамотартту дуллуну дур. Ванал цIа Узбакисттаннал хъуншагьру Ташкантливсса ХIурматрал улттуйнгу лахъан дурну диркIун дур. Областьрал ва шагьрулул хъуниминнал дянивгу хIурматрай ивкIун ур, агьалинавугу машгьурну ва сий дуну. Ванан ххуйну кIулну бивкIун бур узбакI маз. Тийхсса лакрал, Дагъус­ттаннал диаспоралул дянивгу ванал ляличIисса сий, хIурмат бивкIун бур. Бухарнавун цала иширай, Накьшибанди Багьауттиннул зияратрайн бувкIсса дагъусттанлувтуран цащава шайсса ка-кумаг бувну, чIарав ацIайсса унутIийгу. Жаруллагь так цала пишалул давривун кьувтIусса инсан ­акъар. Ва ур агьайкунсса универсал. Тарихрал, литературалул, музыкалул кIулшивурттал хъирив агьну ивкIун ур. Мукуна архитектуралул ва строительствалул, скульптуралул, найрдал элмурдугу лахьлай, мехрая дуруххан лахьлай ивкIун ур. Гьаннайсса, кIулшивурттал хъирив агьсса ушивруцIун, ми ишла дурну хайр ласунгу кIулсса. Масалдаран, мехрая дурмуния ичIувацириннал, дустурал скульптурарду дурну пишкаш дайсса диркIун дур тайннан цанна. Бухарнал архитектуралувугу бур ванал даврил ва гьунарданул бутIа, шагьрулул чIюлушиннардуну хьу­сса къуппа-зданияртту ва цаймигу къатри ванал проектирдайн бувну дурну дур. Ванал бавтIун бур жура-журасса луттирдал библиотека, мукунма классикалул произведенияр­ттал грампластинкардал коллекция. Бухарнаву хъуна хьусса ванал хъунма­сса гъира бивкIун бур шагьрулул тарих куртIну лахьхьин, ва темалун хас дурсса чIярусса макьалар­тту дурккун дур бухарнал кказит-журналлай. Тарихийсса макьаларттавух дур Дагъусттан ва лак революциялул ва Граждан дяъвилул ппурттуву тийх хъанахъимунивух хIала бувхсса иширттаятуссагу. Областьрал чулуха­сса хIурматрал грамоталунгума лайкь хьуну ур архитектуралул гьайкаллаятусса яла ххуймур макьалалухлу. Студент заманнайва машхул хьуну ур суратру рищаврихунгу. Ванал архивраву 1940 шиная шиннайсса таман­сса суратру дур. Хаснура Бухарнаву­сса, Душанбелий­сса лакрал диаспоралул кьиматрайсса суратру. ГьунчIукьат1рал агьулданул суратругу мукунна тай чIуннардия бусласисса, кьиматрайсса дур.

Жаруллагь Керимов тачIав Да­гъусттанная ят увцун акъар. Гьар шинах, отпуск ласайхтугу, цамур хIалу дагьайхтугу, Дагъусттаннайн, буттал шяравун учIайсса ивкIун ур. Пенсиялийн уккайхтурив, зана хьуну ур тарихийсса ватандалийн. Зана шайхтува, чялишну хIала увххун ур жяматийсса оьрмулул иширттавух, тамансса шиннардий каялувшиву дурну дур ГьунчIукьатIрал шяраваллил ккурандалийгу. Гьамин, ванал хIарачатрайну бакьин бувну бур ГьунчIукьатIув левкьун нани­сса уникальнийсса чарил ламу. Лакралмур ккурандалул иширттавухгу хьхьичIунну гьурттушинна дайссия ванал, Ветерантурал советраву уссия. Лакрал машгьурсса инсантурал цIарду уттара дувавриха зузи­сса комиссиялул председательну ивкIун ур. Лакрал цIанихсса инсантураяту­сса, вирттавраяту­сса чIярусса макьалартту чирчуну дур. Публицист ва жяматий­сса ишккакку хIисаврай, республикалул ва билаятрал хъуниминнайн увккун ур, миллат ябаву мурадрайсса агьамсса масъалартту гьаз буллай. Ва тема аьч дуллалисса ванал оьвчавуртту дур рирщуну «Ккавкказуллал Вавилоннал аьнтIикIашиву ядуванну» (2008) ва «Жизнь в исканиях самого себя» ( 2020) тIисса луттирдаву. «Пенсионер, аькьлулул камилсса, эрудиция дусса, сайки гьармунил хIакъираву куртIсса ва цIакьсса кIулшивуртту дусса, луттирдахгу, гьарзат ххуймунихгу ччаву дусса …», – укун чичлай ур ванаяту машгьурсса журналист ХIажи Абашилов. Жаруллагь Керимов авторсса луттирал хьхьичIмукъуву машгьур­сса профессор, филологиялул элмурдал доктор Ися Аьбдуллаевгу чичлай ур: «Ванан оьрмулуву чIявусса затру лавхьхьуну бур тIабиаьтрала буллусса гьунар ва аькьлу сававну. Хъинну ххуйну кIулну бур ванан оьрус мазгу, пасихIшиврул даражалийсса публицистикалува ванал культуралул ва кIулшивурттал даража чIалай бур, ва чIярусса элмурду канилух дурксса, хIакьсса аьлим­чув ушиву исват хъанай бур». КьатIаллил билаятирттайсса ватанлувтуращал­сса дахIаврилсса буллалисса «Ватан» тIисса Да­гъусттаннал ассоциациялул президент Аьбдулла МахIаммадовгу ур: «Жаруллагь Керимовлун къакIулсса, гьаз къабайсса ма­съала бакъар, гъалгъа ссая бухьур­чагу, политикалия ягу аг­рар дунияллия, ванал тема цакуцну магьирну аьч дувай, на махIатталгума хъанан икIара ,чари ванаву гьармунил хIакъираву аьщуй-дазуй авцIуну тема ахттар дувансса кIулшивуртту, ванан къакIулссавагу бакъар цичIав» тIий.
КIулшивурттахсса, ду­ккав­рихсса, магьирлугърахсса ччаву ванал оьрчIавунгу рутан­сса хIарачат бувну бур. Хъунмур душ Асият художник бур. Ванил Москавлив Суриковлул цIанийсса институт къуртал бувну бур, Аьрасатнал Художниктурал союзрал член бур, ДГПУ-рал худграфрай зий бур преподавательну. Арс КьурбанмахIаммад Москавуллал архитектуралул институт къуртал бувсса архитектор ур, архитектуралул кандидатгу ур. ЧIивимур душ Заннилгу ДГПУ-рал кьатIаллил билаятирттал мазурдил ва филологиялул факультет марцIну ххювардай къуртал бувну бур, тиккува преподавательну зий бур. ХIажи тIима арсналгу вава ДГПУ къуртал бувну бур, ва историк ур. Вайннал наслу ттаттал цIа адаврай ядуллалисса, хIарачатрай зузисса ва къуццу тIутIисса агьлу бур.