АхъницIунсса маслихIатру

Нуш хьуннав зун нувщи!

[dropcap]Я[/dropcap]лу-ялун ссур буллай дур ссут, цалнияр цал бияла цила кIун­ттихьхьун ласлай. 

Ссуттихуннай бакIлахъия датIайсса ахънил­ссаннуву агьаммур кIану бугьлай бур нувщул. Ялун бурган, нувщулсса буван цичIав захIматшиву дакъар – кIинттул букайми бувкуну, инттухуннин ливчIми – бугьан. Амма щала къабигьасса давур кIинттул дуканмургу, интту дугьанмургу ядаву.

* * *
Сентябрьданий биххай нувщи чIявучил. Нувщи биххан нюжмардул, гьантрал хьхьичI нувщул кьяртив мухIирах дурцуну хъинссар, къатIри чув буссарив чIалансса кутIасса кIурхругу кьариртун. Нувщул кьяртив ялуннай дугьантIисса аьрщарай кьариртунгу къахъинссар, ми, чулух чув-дунугу кьакьангу диртун, ччурччуну хъинссар, миннул лахгу ахънинсса оьргъашивуну ишла бувну.

* * *
Нувщи бивххун махъ най бунава микку ссуттил нехъа (рожь) бувгьуну хъинссар, аьрщарайн хIал бучIан баншиврул. Интту ми ттивхIуну, бунийва кьабивтун, миннущал ва миннул мархращалла аьрщи дирххун, нюжмардувун микку нувщи бугьан аьркинссар. Укунсса аьрщараву азот чIяву шайссар, яла азот бу­сса оьргъашивуртту дичингу къааьркинссар миннуйн.

* * *
Бивххун махъ нувщи, кIюла­сса къат дурну, цаппарасса хIа­ллай аьрщарайва битайссар кьакьаннин. Муния махъгу ма­гъулу, ххютулу, ххуйну гьава биллали­сса, бургъил тIинтту къащилащисса кIанттай, ца-кIира кьини бивтун хъинссар.

* * *
Бивхсса нувщи бачIияра журардайх: яла хъуними – дукралуву ишла буван, цахъи мюршми – духовкалувун тIайла бу­ккан. АьнакIул ккунукраяр мюрш бакъами битияра инттухунмай бугьан.

* * *
ЯлунчIил бугьан язи бувгьусса нувщи щюлли лаганцIа битияра чаннай, бургъилу. Мукунсса нувщи, кIуллал тIий, цайми-цайми зиянчитурал тIий, къабукантIиссар, ва кIигу миннул ххуйну духIантIиссар. Щюлли лаганнин бургъилу бивтсса бугьансса нувщуйсса чIяруми инфекцияртту ультра-фиолетрал къяртрал бат дувантIиссар.

* * *
Бугьанми нувщигу язи бугьияра бакIлахъия ххуйсса хьу­сса къатIралами.

* * *
Бугьайсса нувщул жура чIун-чIумуй баххана бувну хъин­ссар, чIярусса шиннардий цава-ца къабугьлай. Мукунма нувщи бугьлагьисса кIанугу шин-кIира ларгукун баххана баварчан хъинссар.

* * *
Нувщи чани багьлагьи­сса кIанай ябуван къабучIиссар. Нувщуйн чани щилащисса чIумал, миву инсаннан хъинну заралсса соланин тIисса зат хIасул шайссар.

* * *
Нувщи, дарвагирттавунияр, тIаннул ящикирттаву ябувну хъинссар, миннуйсса ххярацулттайн бувну гьава щурунсса, нувщи зия къахьунсса къулай­сса шартIру щаллуссар. Нувщи ябуван нанисса ящикру кьавкьсса бикIан аьркинссар ва нувщи бичиннин миннул ялтту марганцовкалул щин дурккун хъинссар (ацци атил дурну). Нувщул ялтту опилкартту дирчуну хъинссар.

* * *
Нувщи бусса ящикраву бивхьусса ца-кIива гьивчул ми ххяхлан къабитантIиссар.

* * *
КIилахъаннин ябуллалисса нувщул ялтту чIун-чIумуй булуккияра, миву аьллай байбивхьусса цаннил-кIиннил махъмигу аьян къабуван.

* * *
Нувщи ябуллалисса къа­тта кьавкьсса, гьава бухлахи­сса, амма чани чансса ягу бувагу бакъасса бикIан аьркинссар. Ябуллалисса нувщун чара бакъа вентиляция дикIан аьркинссар, яни гьава цIулаглагаву.

* * *
Ябуллалисса нувщул ял­тту ца къатлий чIикIунтIа дирхьуну хъинссар, «ссихI ласласисса» нувщуя нанисса хъат­ру чIикIунтIалул цивунна ласлай, нувщи хъатрулиягу, хъат­ру сававсса аьллалавриягу буруччинтIиссар.

* * *
Ябуван букьлакьисса чIумал нувщул личIи-личIисса журарду хIала мабакьаванни, гьарца сорт­рал нувщи цивппа-цивппалу бивхьуну хъинссар.

* * *
Нувщи бивххун хъинссар кьаркьсса, баргъ бивтсса кьини.

* * *
Нувщи оьккими-ххуйми бувчIлайна, махъатунин ябуван яла хъуними битлан бикIай. Му къатIайлассар, махъатунин бувкьун хъинссар дянивсса лагрулул ва ххуйну кьакьан бувсса (амма бургъил чани къащунну) нувщи, цахъи махъ букан тIурча – хъинну хъуними нувщи, цанчирча, инттухуннин, махъатунин битларча хъунисса нувщи, кIи дачIиннуйн дияннин ми вивату бачIва шайссар ва тIин зия шайссар. ЦIанава букан тIурча – бихлай буна чIатIул ягу хьуллул ва зиянчитурал аьш кьадиртми, зия хъанан наними нувщи.

ХIадур бувссар
Бадрижамал Аьлиевал