«Закухъал Курдил жухь дарс дирхьуссар»

avtor_3Уттигъанну Дарбантлив итабакьлакьисса азирбижан мазрайсса «Дарбант» кказитрал редакциялул редакторнал хъиривману зузи­сса Манапов Ших-Ибрагьин тIисса адаминащал муни-тания жапрай бу­ссияв. Бакуй институт къуртал бувшиву бувсукун на Ших-Ибрагьиннухь: «Лакрал чичу, шаэр, аьлимчу Закухъал Курди ивкIссар Бакуйсса цумурдив ца институтраву дарс дихьлай, нажагь ина дуклай ивкIсса институтравувагу акъаяв укунсса адамина?» — куну цIувххуссия.

— Циванни ттун къакIулсса, хъинну кIулли ттул институт къуртал бувний Курдищал рирщу­сса суратгума дуссархха,- увкуна ганал. Яла гьунттиймур кьини ларсун увкIуна хъахъи ларгсса, ссурссу­сса сурат. Бунияла ия ганий Курди Закуев цайми профе­ссортурал дянив. Цанма дакIний ливчIмур Ших-Ибрагьиннул укун бувсуна:
— 1955 шинал на увхссияв Азирбижаннал педагогикалул институтравун. Та чIумал ккавккуна ттун профессор Закухъал Курдигу. Танал на дуклакисса курсирахь психологиялул лекция буккайва. ГъалгъатIаву танал гужсса лугъатращалсса «къ» хIарпру чIярусса хIала дуллалисса дикIайва. Танал жухь лекциярду оьрус мазрай ва азирбижан мазрай буккайва. На дук­лакисса чIумал (бюхъай на аьйкьлай икIангу) профессор психологиялул кафедралул хъунаману уну­ккива. Та студентътуращал ва преподавательтуращал гъалгъатIаву чансса профессор ия. Танал лекциярдах вичIи дишин захIматну бунугу, студентътал ххуйну вичIилий бикIайва. Танал авторитет студентътурал ва профессортурал дянив лап лахъсса дикIайва. Нажагь цайми преподавательтурахь таная цIувххусса чIумал тай буслан бикIайва: «Га Азирбижаннал элмулуву чIярусса давуртту дур­сса аьлимчури», — тIий. Коридорданувух та нанисса чIумалгу, армиялийсса солдат кунма студентътал чIиртталу бацIайва та чIарах укканнин, танахьгу: «Ивзрав, профессор», — тIий. Та чIумал цIа, бакI учайсса аьдат къадикIайва.
— Ца чIумал ттущала дуклакисса оьрчIан на Дагъусттаннаятусса усса кIул шайхту, ина КурдичIан насу кIул хьун тIун бивкIуна. Ттун та чIумалгу, тания махъгу та ци миллатрал адамина уссиявгу къакIулссия. ЦIана вияту бавунни, та лаккучу ивкIшиву. КъабикIайва га чIумал, утти кунма, миллатру личIи буллалисса ишругу. На танаща ихтияр ларсъссия: «БучIирив профессор вихь ца тавакъю буван?» — куну. Яла на танал цала кабинетравун увцунав: «Профессор, нагу Дагъусттаннаясса оьрчI ура, инагу Дагъусттаннаясса ур тIар. На увкIра вищал кIул хьун», — увку­ссия. Ганал ттухь цIувххуна: «Гъара сан дансан?», — куну (Ина часса ура) «На Дарбантлиятусса ура», — увкуссия. «Ттунгу ххуйну кIулли Дарбантуллал тарих. Низамил чIявусса шеърирду бур Дарбантлия чивчусса», — увкуна. «Зул инсантал Дагъусттаннай цукун яхъанай бур маэшатрал чулуха? Вилами нину-ппу ссаха зузи­сса инсантал бур? Стипендия ласарав?» — тIий, яхши-хаш бувна. «Ява ина жула Дагъусттаннал цIа яларай дан­сса тIул мадувара, жува чув-бунугу жула буттахъал аьрщарах­сса ччавугу ядан аьркинссар», — куну ххигу бувуна. Яла цамур цичIав ттун дакIний къаливчIунни», — увкуна Ших-Ибрагьиннул. Ших-Ибрагьиннул бувсуна, таний тийх дуклай ивкIшиву Дарбантуллал шагьрулийсса Дагъусттаннал педагогикалул университетрал филиалдануву доцентну зузисса философиялул элмулул кандидат Казимов Ансар Каяевич тIисса адиминагу. Ганалгу ттухь укун бувсуна: «На дуклай уссияв 1956-1961 шиннардий Бакуйннал педагогикалул институтраву. Гьай-гьай, та чIумал профессор Закухъал Курди ци миллатрал уссарив жун студентътуран къакIула. Жуйнмагу цинявн­найн, навагу азирбижан миллат­рал унува лазги тIун бикIайва тай. Курди Закуевлуйнгу мукунма лазги учайва. Га профессор ия. Яла га ттун доктор-яв, юхссагу академик-яв къакIула. Ганал на дуклакисса курсирахь философия дишайва. ГъалгъатIавугу ганал гужсса лу­гъатращалсса, дурчIин захIматсса дикIайва. Ганал сий, хIурмат институтраву гужну лавайсса бикIайва», — куну, бувсуна Казимов Ансардулгу. Вана укун Дарбант шагьрулий на кIул хьура жула чичу, «Хъявринсса ччаву» кьиссалул автор, шаэр, аьлимчу Закухъал Курдил дарс дирхьусса бусравсса арамтуннащал.
ХIажимурад ХIусайнов
ш. Дарбант «Илчи» 2000 ш.