Чернобыллал АЭС-рай бала-апатI хьуну 30 шин

0025-025-CHernobylskaja-katВай гьантрай щалла дунияллий най дур 30 шинал хьхьичI апрельданул 26-нний Чернобыллай АЭС пIякь увкусса бала-апатIрацIун бавхIусса иширттан хасъсса батIавуртту ва дакIнийнбичавуртту. АЭС-рай хьусса пIякь учаву сававну, хъунисса зараллу хьуссар Аьрасатнал,
Белоруснал ва Украиннал аьрщарай. ЧIявусса халкь лавгссар тикку най диркIсса хъунисса давурттавух гьуртту хьун. Мунихлуну хъунмасса багьа буллуну, гужсса облучениялул цIуллу-сагъшивруцIагу хьуну зана хьуссар. Муния махъгу чIявусса оьрмурдацIа хьуссар.

Вана ва «20-мур ттуршукулул нигьачIишивруцIун» бавхIусса иширан хасъсса батIаву хьунни апрельданул 26-нний МахIачкъалалив Родопский бульварданийсса «чернобыльцынал» аьпалун дирхьусса гьайкалданучIагу. Шикку гьуртту хьунни республикалул сайки циняр районнаясса ва авариялул гьурттучитал, личIи-личIисса идарарттал къуллугъчитал ва пишакартал.
БатIаву тIитIлай, «Союз-Черно­быль» МахIачкъалаллал жяматий­сса сакиншиннарал председатель СалихI Исмяиловлул тавакъю бувунни ца дакьикьалийсса пахъ багьну, авариялуву ва облучениялул аьпа­лул хьун бувми дакIнийн бичин.
Республикалул каялувшиннарал чулуха батIаврий гьуртту хьусса ДР-лул ХIукуматрал Председательнал хъиривчу Анатолий Карибовлул кIицI лавгунни, Чернобыллал АЭС-рай хьусса бала-апатI 20-мур ттуршукулий хьусса ца яла нигьачIисса ва хъунмасса бала-апатIран ккаллийшиву.
Ва авариялул хъунисса зараллу биян бувссар кIива миллиондалийн бивсса халкьуннал цIуллу-сагъшиврийн. 1986-1990 шиннардий станция пIякь увкусса кIанай 600 азараксса инсан зий ивкIун ур. Миннава 300 азара инсан Аьрасатнава тIайла увккун ивкIун ур, миннавухгу 2 азара инсан – Дагъусттанная. Балики, вай дакIру кьянкьасса инсантурал та чIумалсса ишираву гьурттушинна къадурссания, бала-апатIрая хьусса зараллу ганиярвагу хъунисса хьунтIиссия. Инженертал, медициналул зузалт, строительтал, шупиртал – сант думи циняв най бивкIссар ликвидатортал хIисаврай ЧАЭС-райн.
Аьрасатнал Федерациялул цайми регионнай кунна, Дагъусттаннайгу законодательствалул ккаккан дурну дуссар ликвидатортурансса хасъсса социал хIаллихшиннарду. ХIакьинусса кьини республикалий 2 азараксса ликвидатортуравух ур 1300 мушакъатсса инсан ва 258 кулпат заллу акъашиврухлу напакьа ласласисса. 2015 шинал 73 гьурттучинан 271 миллиондалунсса къатри ласунсса сертификатру дуллуну дур. Гьашину къатрах булун ккаккан бувну бусса дур 220 миллион арцул.
БатIаврий ихтилатру бувунни цивппа гьурттучитуралгу, вайми районная бувкIсса хъамаллуралгу. Вайннал чIа увкунни дунияллий­сса халкь тукунсса бала-апатIрая буруччаву ва оьрмулул кьадру-кьимат буну ялапар хъанахъаву.