Дагъусттаннай хьунни Аграрий форум «Мусил ссут»

50_15Ноябрьданул 28-нний Дагъусттаннал БакIчи Рамазан АьбдуллатIипов гьуртту хьунни «Мусил ссут. 2015 шинал хIасиллу» тIисса Аграрий форумрай. Форум хьунни Къизилюртуллал райондалий Султанянгиюртуллал шяраву.

БавтIминнахь аьла-ссаламгу бувну, Республикалул БакIчинал бувсунни Аьрасатнал Федерациялул лагмасса цIанасса политикийсса тагьарданияту, мунищала архIал Р. АьбдуллатIиповлул тапшур бунни ччаннай дацIан дуллан, экономика дакъасса, адав-мяърипатгу, традициярттугу.
ДР-лул БакIчинал увкусса ку­ццуй, цIанасса ппурттуву Дагъус­ттаннал цалчинмур кIану бугьлай бур Аьрасатнал субъектирттаву ятту ябавриву ва ахънилсса ххяххан давриву, кIилчинмур кIану бугьлай бур къюмайтIутIи ласавриву, шамилчинмур кIану бугьлай бур лухIи гъаттара ябавриву, ххюлчинмур кIану – ахъулсса ласавриву. 2015 шинал шяраваллил хозяйствалул валовый продукциялул (аьмсса бакIлахъиялул) лагру хьун тIий дур сайки 97 млрд. къуруширттал, индекс – 107,3%. Гьашину ппиринжрал бакIлахъия хьун тIий дур 70 азарда тонна, ми хъанахъиссар дукIусса бакIлахъиялияр 23 процентрал ххишаласса.
Рамазан АьбдуллатIиповлул мукъурттийн бувну, цаппара районнай чIярусса аьрщив гъайтIий бакъар.
Гьашину 16 азарда гектар аьрщарал гьарзану гъайкуну дур дукIунияр. Цинярдагу гъайкуну дур 340 азарда гектар. Мунищала архIал цаппара районнай чIярусса аьрщив цила ххуллий ишла дуллай бакъар. Гъайчайсса аьрщарал дачIи ишла къадуллай бур Къумтуркъалаллал ва Лакрал районнай.
ДР-лул БакIчинал бувсунни хъинчулийсса хIасиллаятугу. Лаващиял, Ахъушиял, Хасавюртуллал ва Къизлардал районнай тамансса нувщи ххяххан бувну бур. Респуб­ликалий яла чIярусса ахънилсса ларсун дур Лаващиял, Дарбантуллал, Къизлардал ва Ахъушиял районнал.
Рамазан АьбдуллатIиповлул мукунма бувсунни гьашину багъру бан ккаккан дурну диркIсса 1600 гектардания 1000 гектар багъирдал ссуттил бугьлай бушиву.
Республикалул хъунаманал бувсунни лухIи гъаттара ябавривугу къаоьккисса хIасиллу хьуну душиву. Яла чIярусса дикI ларсун дур Хасавюртуллал, Буйнакскаллал ва ТIиларатIиял районнал. НакI ласавриву хьхьичIунми кIанттурдай бур Къизлардал, Ххунзахъиял, Оьргърал, ТIиларатIиял районну, ккунукру ласавриву – Хасавюртуллал ва Къарабудахккантуллал районну. ДикI ласавриву яла махънийн дагьмину дур Нугъайнал, Тарумовкаллал, Ахъушиял районну, накI ласавриву – Тарумовкаллал, Казбековуллал, Къизилюртуллал районну.
Дагъусттаннал БакIчинал бувсунни импортозамещениялул масъалалиятугу. Ганал увкусса куццуй, дукиялул ва переработкалул промышленность мюнпатну зий да­къар, хъунисса каширду ишла дуллай дакъар. 2016 шин Зунттал шинну баян бувнугу бухьувкун, районнай ччаннай дацIан дан аьркинни консерварттал промышленность.
Рамазан АьбдуллатIиповлул бувсунни аьрщарал реформа дачин дан аьркинну душиву хIаллих, производствалул мурадругу, инсантурал психологиягу хIисавравун ларсун.
Дагъусттаннал шяраваллил хозяйствалул министр Баттал Ба­тталовлул бунни ва бутIул тагьардануясса доклад. Ванал бувсмунийн бувну, шяраваллил хозяйствалул давурттал хIасиллу гьашину ххуйсса хьуну дур. ДукIумуних бурувгун гьашину къама лавсун бур 11% ххишала, ппиринж – 17,4%, ахънилсса – 2,5%, нувщи – 5,7%, ахъулсса – 29,8%, къюмайтIутIи – 7,5%, дикI – 7,1%, накI – 3%, ккунукру – 6%.
Шяраваллил хозяйствалуву хъунмасса хIаллай хьхьичIунну зий бивкIминнан дуллунни наградартту.
Культуралул ва дуккаврил учреждениярттал хьхьичIсса задачарттал хIакъираву ихтилат бунни ДР-лул культуралул министр Зарема Буттаевал.