ЧIумул бивщунни кьимат

DSC_1Ххувшаврил юбилейрал хьунийн Хъусращиял шяраву хьунни школалун биял бакъа школалия дянивмур даражалул школа бангу, школалул цIусса къатри дангу хъунмасса захIмат бувсса директор, дяъвилул гьурттучи, Дагъусттаннал бусравсса учитель АхIмадов Тахакьа АхIмадовичлул цIа дизлазисса шадлугъ.

Зулайхат Тахакьаева
Шадлугърайн шагьрурдая бувкIун бия Тахакьа АхIмадовлул арс Валерий, душ Ирина, уссур-ссуннал арсру-душру: АхIмадов Дамадан, ХIасан ва Аьлил ХIамзаевхъул, Сарижат Ттаттаева; куявтал Мажид Абакаров, Аслан Давдиев, Кьурбанзагьид Ттаттаев ва цаймигу.
Шадлугъ тIитIлай, мунийн бавтIцири ялун нанисса Ххувшаврил байрандалущал барча бувна уттигъанну школалул директорну бивтсса жагьилсса каялувчи Гулайбат ХIажиевал.
Хъирив Тахакьа АхIмадовлул уссу, Аьрасатнал Халкьуннал учитель ХIасан АхIмадовлул бувсуна ванал оьрмулия ва захIматрал ххуллия.
Хъусрахь арулла шинал школагу къуртал бувну, Тахакьа АхIмадов дуклан увххун ур Гъумуксса педучилищалувун. 1942 шинал педучилищагу хьхьичIунсса ккаккиярттащал къуртал бувну, зун айивхьуну ур буттал шяраву школалий физикалул ва математикалул дарсру дихьлай. Тани учительтурахь аьрайн къагьансса бронь бивкIхьурчагу, къалавгун къаацIанна тIий, сайки гьарца кьини тIисса куна военкоматрайн занай, ахиргу, 1943 шинал июнь зуруй, лавгун ур дяъвилийн (дяъвилийсса гьурттушиннарая ва наградарттая тикрал къабулланну, миннуя бувсун буссия хьхьичIмур номерданий).
Дяъвилия зана шайхту цIунилгу зий айивхьуну ур школалий. КIира шинава ивтун ур школалул директорну. Цалла кIулшиву диялну къачIалай, 1951 шинал дуклан увххун ур Дагъусттаннал пединститутрал физико-математикалул факультетрайн. Дуклай унува, учительнал давугу кIулсса, аьралуннаву къуллугъгу бувсса ухьувкун, ивтун ур факультетрал жяматийсса давурттай. АрхIала зий ивкIун ур Дагъусттаннал радиокомитетрай дикторнугу. 1955 шинал ЯтIул дип­ломращал институтгу къуртал бувну, буттал шяравун зана хьуну, цала директорнал даврий зий айивхьуну ур цIунилгу. 1956 шинал АхIмадов ХIасан цувагу увкIун ур школалийн физикалул учительну зун. Школа биял бакъасса бивкIхьурчагу, тани шяраву дуклай бивкIун бур 500-нниха ливчусса оьрчIру. Лавайми классирттавун ми занай бивкIун бур Ккулув, ЧIяв, Гъумукун, хIатта Маджалисливгума. Тай шиннардий колхозрал председательну зий ивкIсса ххаллилсса чув, Тахакьа АхIмадовичлул цалагу хъинсса гьалмахчу, Аминов Бунияминнул ка-кумаграцIух ва шяраваллил жагьилтурал гужирдацIух гъинтнил каникуллай бувну бур школалул цIусса копрусгу, спортрал майдангу. Муния мукьах республикалул КIулшиву дулаврил министерствалийн, Москавлив чичлай, 1957 шинал школалия бувну бур дянивмур даражалул школа. Директорну зий ивкIун ур 1962 шинайннин. Тай шиннардий Хъусращиял школа къуртал бувсса оьрчIру дуклан бувххун бур республикалул ва билаятрал хьхьичIунсса вузирдавун. Тайнная хьуну бур личIи-личIисса элмурдал доктортал, аьлимтал, сайки гьарцагу аралуву лавайсса даражалул пишакартал. АхIмадов Кьурбан, АхIмадов ХIамин, Тта­ттаев Оьмар, РахIимова Жамилат ва чIявусса цаймигу, ЯтIул дипломир­ттащал институтругу къуртал бувну, бувкIун бур учительталну зун.
Гихунай тамансса шиннардий зий ивкIссар колхозрал председательну. 1974 шинал СССР-данул ЦК-лул чулуха колхозран бувкIун бур Занази ЯтIул Ттугъ, колхоз лархъун дур республикалул ХIурматрал улттуйн. Председательшиврия увкьун мукьахгу зана хьуну ур учительнал даврийн. Хъуни бувссар 5 оьрчI. Ххюнналлагу ларсъссар ларайсса кIулшиву, миннава шама хьуссар хIакинтал.
Школалун цIа дизан дакIнийн багьнахьгу, му пикри хъинчулий ккавккун чIарав бавцIуцириннахьгу барчаллагь тIий, Тахакьа АхI­мадовлул душнил Иринал увкуна:
— Цуксса жулва кулпатран ва гъан-маччацириннан ччай бивкIхьурчагу, ванал дарс дирхьусса чIявуми оьрчI-душваралгу хъинчулий ккаклай бивкIхьурчагу школалун буттал цIа дирзун, му зат зумух ласунмагу хьхьичIун хъанай къабивкIру, цанчирча ва шярава республикалийх ва щалва билаят­райх цIа ларгсса машгьурсса инсантал чIявусса бувккун бухьувкун. Амма, жунмавагу хавар бакъанма, жул мурад бартлавгунни. ЧIумул цила бивщунни жул буттал бувсса захIматран кьимат. Ва Ххувшаврил байрандалул хьунийн жунгу хъуннасса бахшиш дунни, жул буттал рухIгу ххари дунни.
— Тахакьа АхIмадов шяраваллил сий лахъ дурсса инсантуравасса цар. Школалий зузисса учительтуран ва дуклаки оьрчIан пахрулун лайкьссар Тахакьа АхIмадовичлул цIанийсса школалий дуклан нясивну бушиву ва муницIунма хIарачатгу бан аьркинссар ванал цIанин лайкьсса ккаккияртту хьун дуллан, – увкуна ганал куявнал Мажид Абакаровлул.
Улттуя пардав дуркьуна Тахакьа АхIмадовлул хъунмур душнил Светланал ва школалул директор Гулайбат ХIажиевал.
Хъирив Тахакьа АхIмадов колхозрал председательну зузисса шиннардий ванал шупирну зий ивкIсса ХIажиев АхIмадханнул увкуна:
— Колхоз хьхьичIуннай дан, шяраваллил агьулданул ахIвал ххуй бан цIаравун ххяххан хIадурсса инсан ия Тахакьа, аьпабиву. Цана цува хъамаивтун, шану цирив къакIулну зий икIайва. Га хъунаману зий айивхьуну шин ккуру гьаннин, колхозрая дучIаймур миллион къуруширттайн лархъуна, «миллионер колхоз» хьуна. Райондалул каялувчитуралгу, шяраваллил жяматралгу хьхьичI лажин кIялану зузаврихлу бусрав хьуну ия. Дяъвилул цIаравух увксса инсан ия, цIуллу-сагъшиврул цIакьну акъа каялувчину зун захIмат-жапа хъанахъисса асар шайхтува цIубуну даврия лавгуна цала хушрай.
Шяраваллил администрациялул бакIчи Гъазиев Аьбдуллул учительтурангу, дуклаки оьрчIангу чIа увкуна Тахакьа АхIмадов каялувчисса чIумалсса хьхьичIуннайшивурттайн школа биян бансса тIайлабацIу.
Ихтилатирттал хъирив махъ буллуна дуклаки оьрчIахьхьун. Вайннал ккалаккисса назмурдугу, тIутIисса балайрдугу бия дяъвилул темалул. Мукъул пасихIсса Хъусращиял оьрчIал программа лавайсса даражалий хьуна.
Ккаккан бувуна Чанкура КьурбанмахIаммадовлул чивчусса инсценировка.
Аьрайн нанисса кьини ца-цаннал ца-ца бувгьусса, арсру кунма дакIнин ххирасса, щалва багъраву бувагу бусса 3 мурхь хъуни бан мукьав щин ххилай, мирхь кунма бархI ккуртта лавгсса, хьхьу-кьини ках-шах тIий, ми ххира буллай кIиссурттал лякьри кьурттайн дурксса, щинал гьивулулу къарт хьусса, къатлучIансса ххуллугу аьвлун тавтун, 90 шин хьусса къарийн дуркнугу, хъунна бава хьунгу, шяраву шанттуршва ххуй душ бунугу ласнал бава хьунгу нясив къавхьусса, мурхьирдайн икрам буллайнна, кьурукIинтнил дяркъу мурхьирдайн къащун, цила ссихIирай ми гъили буллайна, гьар шинал мурхьирдай хьусса ахъулсса махIлалул мюрш оьрчIайх, арсурваврал ссайгъатри тIий, дачIлай, оьрму лавгсса ниттил сипат муксса усттарну ккаккан дуруна Чанкура КьурбанмахIаммадовлул душнил душнил Даллаева Юлианал. Аранталва бия макь дайгьин къахъанай.
Шадлугърал программа хIадур дурну дия школалул завучтал Рамазанова Марсижатлул, АхIмадова Нурижатлул, музейрал зузала ва пионервожатая Тахакьаева Савдатлул, классирттай каялувшиву дуллалисса Рамазанова Кьурбанкъизлул, Давдиева ТIагьиратлул, Аминова Сагъиратлул, Рамазанова Минарал, ЩайхахIма ва Лида АхIмадовхъал, ХIусайнаев Сад­руттиннул. Гьурттушинна дуруна шяраваллил магьирлугърал къатлул зузалт Ванатиев Гришал, МутIалли ва Мариян МахIаммадовхъал, Зульфия Даллаевал.
АхIмадов Тахакьал гъан-ма­ччацириннал цIания навагу барчаллагьрай бура шадлугъ хIадур дурсса учительтурайнгу, дуклаки оьрчIайнгу, шяраваллил администрациялийнгу, магьирлугърал къатлул зузалтрайнгу, шадлугъ хъун дан бувкIсса жяматрайнгу. ЧIявусса бия Тахакьа АхIмадовичлул дарс дирхьусса оьрчIру-душру телефондалувух оьвтIий, барча буллалисса, бучIан къашаврия къащи хьусса.
НукIува ванал душнил кIицI лавгсса куццуй, жун, гъан-маччацириннан, хархавар ба­къасса иш хьунни. Муния гьантрал хьхьичIва бавну, цал духьурчагу кказитрай баян баву дулунсса сантрагу къархьуна. Амма, ци бухьурчагу, жун хъинну бусрав хьунни Тахакьа АхIмадовлул аьпа абад бансса даву хъинчулий ккарккун, му даврил чIарав бацIансса инсантал буккаву, шадлугъ лайкьсса даражалий шаву. ЦIуллу баннав! Школалийгу, щарнийгу барачат ликканнав!