Интту оьнийн дуккайсса ххюттуканил цIуцIавуртту

dlya_1Инт гъан хъанан дикIайхту, тIабиаьт чантI учай, уртту-тIутIавун рухI дучIай, лагмара гьарзат тIутIайх дичай, гьамин ва чIумал тIабиаьтращал архIал чантI учай ххюттуканил цIуцIавурттугу. Инт­нил ххуйсса настроениегу зия шай, чурххал хIал баххана хъанай. Мунияту кIулну бикIан аьркин­ссар ххюттуканил цIуцIавурттая буруччинсса кьяйдарду.
— Ххюттуканил цIуцIавуртту дайдишин савав шай хархавар бакъа даххана хъанахъисса гьавалул тагьар. Укунсса чIумал чIярусса стрессру шайссар, вайннущал талай организмалул чIявусса гуж харж байссар.
Шикку хъамабитан къабу­чIиссар инттухуннай дайдишайсса авитаминозгу, дайдишайшиву организмалун аьркинсса, хайр бусса витаминнал луртаннугу кIинтнил лахъишиврий къуртал хьуну, цIусса тIалав дуллалисса чIун.
— Инсаннал цIуллу-сагъшив­руву хъунмасса кIану бугьлагьи­ссар бургъил чанналгу. Иммун система цIакьну дитайссар витамин Д-лул.
— Мукунна хIисавравун ласун аьркинссар дяркъусса чIумал инсан чурххайн гуж бувтун зун къаикIайшивугу.

Дукия ва пагьриз ххюттуканил къашайшивурттал чIумал

— Яла хъинмур зат ххюттуканил цIуцIавуртту оьнийн къадукканшиврул пагьриз (диета) дугьавур. Хъун ххюттугу цилла нирхираву дитайссар, азаргу сукку хьун къадитайссар.
— Дукра дуллан аьркинссар ссихIирай, аьгъусса, дагъ дур­сса дук­ралия махъаллил шияра. НакIлил продукты личIи дувара кьурчIи къаларгми.
— Ххюттуканил азарду оьнийн дуркний хIакинтал маслихIат буллай бур дурну хIадур дурсса дукра пюрелийн кIурадаен дурну дукаван. Яла-яла хъинссар цIусса ахъулсса ва ахънилсса, кашарду, щинай, накIлий дурсса, махъаллил шияра аьнтсса дукралия, соусирттая, майонезрая. Канакисса дукра къадикIан аьркинссар хъиннура кIирисса ягу хъиннура дяркъусса.

Ххюттуканил цIуцIавурттансса халкьуннал даруртту

Аптекирттая лавсъсса дарур­ттах бурувгун, халкьуннал дарур­ттая цукунчIавсса зарал бакъассар инсаннал организмалун.
— ХьхьичIва-хьхьичI (цIуцIаву оьнийн дурккун, хъин хъанахъи­сса чIумалвагу) махъаллил шияра хIанттия, пIапIрусрая.
— Хъинссар уртту-щинал настойрду. Масала, цIумуйсса щаву оьнийн дуркний кумаг байссар хъанакI, прополис, щаххуллул ахъул­сса (облепиха) хIала дурну бувсса даруврал: хIала бувара прополис ва 2 стакан хъанакIул ва щаххуллул ахъулссаннул настойрал. Яла гай, лагьсса цIарай дирхьуну, шахьлахьи дайссар, дякъингу дурну, дигьай­ссар. За дукан хьхьичI ца-ца чяйлул къуса хIачIлан аьркинссар 2 зурул мутталий.
— Гастритрая хъинссар цIуну дурсса нувщул ва къурул сокру.
— Газру, батIлай ссихI цачIун хъанай, лякьа пурш лархъсса чIумал (метеоризм) кумаг бантIиссар укун­сса чяйлул: архIа-архIалну ларсун кIяла тIутIи (ромашка), сура (мята), дарчин (корица), мюрш дурну, ялун дутIияра щаращисса щин, 10 минутIрава диргьуну, дукра канан хьхьичI хIачIияра хIадурнурасса чяй.
ЦIуллуну битаннав.
Т. ХIажиева