Общество хIасул шавриву журналистналмур бияла къачIивиссар

IMG_9Дагъусттаннал БакIчиначIасса Хъунисриннал советрал сипталий, хьунни Дагъусттан Республикалул бусрав-сий хIасул шавриву хъунмасса бияла ассмедиалухь, СМИ-лухь бушиврун хасъсса гьартасса батIаву.

З. АьбдурахIманова
Шикку гьуртту хьунни ДР-лул цаппара министерстварттал ва ведомстварттал каялувчитал, рес­публикалул сайки циняв кказит-журналлал, телеканаллал хъуними редактортал ва журналистътал.
БатIаврий ххалбигьин лавсъсса суаллу лавсун бия республикалий итабакьлакьисса «Дагестанская правда», «Черновик», «Новое дело» кказитирттайн ва «Дагестан» ГТРК-рай ккаккан дайсса «Планета Культура» телепередачалийн чул бивщуну.
БакIчиначIасса Хъунисриннал советрал хъунама Аьбдулла МахIаммадовлул цалва мукъуву оьвчаву дунни республикалул СМИ-рдал вакилтурайн ца уссушиврий бавкьусса, аьвзалзаманная шинмай никирая никирайн ирсирай биян бувсса миллатирттал цанничIан цасса хIурмат мудангу жула Дагъусттаннай бивкIшиврия хъамакъабитан. ЧIурчIав дунни кказит-журналлай, телепередачарттаву миллатру, цаннал ца тарих, культура кьювкьу-кьадар дуллалисса материаллу къагьан ялув бацIан аьркиншиврий ва караматсса надирсса дагъусттаннал багьу-бизу, тIул-тIабиаьт, аьдат-эбадатру дуруччавриву гьурттушиву дуллан.
«Циван, ссал цIанийри хIа­кьину Хъунисриннал советрал ва масъала гьаз бувсса? Циван бикIави. ХIакьину жулла общество кIи-шан рирщуну, гьарцаннал цалва-цалва тархъансса махъ бусансса ихтияр дур. Кьурахъул-зувирахъул шиннардил хьхьичI обществалул хьхьичI ца мурад, ца хиял бивкIхьурча, хIакьину тагьар цамур дур. Ца жулла чIирисса обществалувугума диндалул, политикалул, маэшатрал ва цаймигу арардацIун бавхIуну личIи-личIисса бургаву, цинна лархьхьусса тархъаншиву дур. Укунсса тагьардануву щихькIуйгу дакъассар цалвамур бухIлансса, цалвамур хьхьичIун буккан буллансса ихтияр. ЦIана республикалий итабакьлакьисса хIукуматрал ва къахIукуматрал прессалул бур буккултрал цалва аудитория, гьарца букку кказитирттан «эксперт» хIисаврай кьамулну ур. Масалдаран, телевизорданувух ккаккан дулаллисса чIяруми передачарттаву цIухху-бусу буллай бур жула дяниватусса цаппара инсантурахь. Цанчирча гайннайхчIин, гайннал бусласимунийхчIин га обществалул тагьар чIалан дикIайну тIий. Ва демократиялул институтрал цания ца лишанни, кьанунни. Ва ишираву жунгу, Хъунисриннал советран, республикалул тарихраву хъунмасса кIану бувгьусса хъунмур никирал халкьуннан, ихтияр ласун ччай дур эксперт хIисаврай гьурттушинна дуван. Жухь цIувххуну, хIакьину Да­гъусттаннай, общество кIи-шан рирщусса заманнай, жунгу жулла гьурттушинна дуван багьлагьишиву чIалай бур.
Вай махъсса кьурахъул шиннардил дяниву дагъусттанлувтурал оьрмурду гьакссагу къулай хьунни. Я жу, я жуяр махъсса ник, жуйн дияннинсса никирая тIийвагу акъара, укун бигьасса, рахIатсса оьрмулул шартIирдаву ялапар хъанай къабивкIссару. Амма цуксса оьрму баххана хьуну, бигьа хьурчагу, обществалуву рувхIанийшиврул чулуха «цIуцIи кIанттурду» чан бакъар. Гьарзатрава дакI дурккун, ссайнкIуй вихшала дакъа скептик хьусса ца инсаннаягума хIакьину щалла рес­публикалул паракьатсса оьрмулун нигьачIишиву чIирисса дакъар», — увкунни Аь. МахIаммадовлул.
Ванал бусаврийну, ва ишираву хъунмасса бияла бур республикалийсса къахIукуматрал прессалухьгу.
— Журналистнахь куннасса, общество гьала-кIусу дуван бюхъай­сса, каши цамур пишалул зузалахь дакъахьунссар, — увкунни ванал.
Мунияту ванал цал ялагу оьвчаву дунни, кьалан канихьну, обществалул «туннулий ка дирхьуну» зузисса, прессалул вакилтурайн укунсса тагьардануву ляличIину мугъаятну, личIлулну бикIан аьркиншиврия.
Ванал бусаврийну, «Черновик», «Новое дело» кказитирттал социал сетирдаву халкьуннал дяниву дуллалисса цаппара цIухху-бусавурттал жулла обществалун зарал биян буллай бусса бур. Халкь цаннайн ца данди буккан буллалисса, цаннащал ца бяст буллали буллалисса материаллу рищаву аьдатравун дагьну дуну тIий. Мукунма Аьбдулла МахIаммадовлул чIурчIав дунни, дагъусттаннал прессалуву хьхьарану кIицI ларгун дикIайшиврий диндалун хасъсса темарду. Бувсунни нажа-мажагь дакъа къахьунадакьайшиву миллатирттал дянивсса дусшиврия, уссушиврия бусласисса, цаннал ца хъун буллай ялапар хъанай бивкIшивриясса макьаларду.
Хъирив махъ лавхъсса «Черновик» кказитрал учредитель Магьди Камаловлул кIицI лавгунни кказитирттал подписка дувавриву хIукуматрал ца бази буллалисса, Дагъусттаннайсса «Почта Ро­ссии» отделениялул даву низамрайн дуцавриву гьурттушинна дуван аьркиншиврия. Мукунма ванал чIурчIав дурунни, республикалул гьарцагу райондалул хъун майданнив кказит-журналлу бучIан бувайсса, баххайсса ца-цавагу киоскру бишинсса хIарачат буварча хъинну хьуншиврий.
Республикалул БакIчинал советник Денга Халидовлул кIицI лавгунни, жучIава ца яла агьам­сса, буккултрал дяниву хъинну тIалавсса «Черновик» кказитрал дуллалисса даврил багьа бакъашиву. Амма чIурчIав дунни ца иширал хъирив лавну, ца чул бувгьуминнал тIимур бакъасса, гамур чулух бавцIуминнал пикри-зикригу бищун аьркиншиврий кказитрай. Шикку Магьди Камаловлул баян бунни цал кказит гьарнангу тIивтIуну бушиву. Цайнма данди бувксса, цаятура цIуххаву дуллалиминнахьхьун жаваб дуллалисса макьала ларсун бучIарча, цив мудангу хIадуршиву му рищун. Так миннал кказитрайхчIин жаваб дулун къасисаву, къарязи шаву цайсса аьй дакъашиву.
Журналист Алик АьбдулхIа­мидовлул кIицI лавгунни, хал­кьунначIан пресса биян баврил, халкь кказит-журналлал дузал баврил масъала хIукуматрал цала кIунттихьхьун ласун аьркиншиву. Цанчирча, вайннал тIимур, вайннал махъ гьарцагу райондалийсса щархъавун бияврия хIукуматрал къуллугъчитурал духхинтIишиврия. Прессалия мюхчан бувсса халкьуннащал зун хIукуматран цанма кIилий-шамлий ххирану бацIантIишиврия. ХIукуматрал махъ баяннин халкьунначIан интернетрава щялусса, къалпсса информация диллай душиврий чIурчIав дурунни ванал.
Шикку махъ лавхъсса ДР-лул информациялул ва печатьрал министр Азнаур Аджиевлул кIицI лавгунни, цал мурад бушиву гьарцагу кказитрал попечительтурал совет хIасул бувансса. Цанчирча шиная шинайн жула прессалул изданиярттан, хаснува миллатирттал кказитирттан, укунсса советирттал чIарахбацIаву аьркин хъанан чIалай дуну тIий.
Мукунма ванал Хъунисриннал советрал гьурттучитурайн республикалий экстремизмрайн къаршину прессалуву дачин дур­сса давриву чялишсса гьурттушинна дувара тIисса тавакъю бунни.
БатIаврил ахирданий хIукму хьунни вайва масъаларттащал республикалул ХIукуматрайнгу буккан.