Карашрал жяматрал хIакьинусса къайгъурду

hosr_10Арив Бабаюртуллал райондалийсса КIамахъаллал Сангардал шяраву хъунма хьусса ттун, ттун бакъа жул жяматрангу, гивахсса лакрал цайми щархъал къутаннай ялапар хъанахъиминнангу чIаххуврайсса Карашрал къутандалийсса жямат зий-захIмат буллалисса, захIматрай лявкъусса ччатIул кьадру бан кIулсса, бавкьусса, цаннал ца бувгьусса, цаннал чIарав ца бацIайсса жяматну кIулссия.

Хъуниминнал буслай, тани жун мукунма кIулссия, вайми жяматирттах бурувгун, арив, кьанив, лахъсса зунттавунияр цукссагу оьрму бигьаний ялапар хъанахъисса Карашрал къутандалий колхозраву зузисса халкьуннал Лаккуйсса цала аьзизсса буттал шяравусса къатри ядурну, кIайннуха зий, цала бусса маэшат кIийн буруган бувну бивкIшиву. ЧIярусса техника, хъу-лухччив дусса,ризкьи, бакIлахъру гьарзану ласайсса колхоз дикIайва жул чIаххуврай. Яла –яла гихсса Карашрал жямат бия захIматрал халкь. Минная буслан ххирая колхозру авадан дуллай цала бакIрангу къачансса ккавксса жул щарнил хъунмур никирал халкьуннангу.
Ттунгу вай ишру дакIнийн бутан, жула чIаххуврайсса щар­­нил лахьхьумур кьини кIицI ла­­ган савав хьунни уттигъанну жул редакциялийн увкIсса хъамаличу Аьппаслул арс Къаллаев ТIагьир.
Лавгмур номерданий бувсун бивкIсса куццуй, циняв рязийну ТIагьир увчIуну ур Карашрал Жяматийсса маслихIатрал бакIчину.
-ТIагьир, ина увчIуну ура Карашрал Жяматийсса маслихIатрал хъунаману. Цуку-цукунсса масъалар­тту бур хIакьину зул жямат цачIун хьуну, щаллу бан багьлагьисса?
-ЦIана жул жяматрал хьхьичI бавцIусса ца яла къювумур, агьаммур масъала бур ва жул колхозрал хIакъиравусса аваралул ца бази хьуну, жямат цила сантирай цихава цуппа зунсса хIаллихшинну дузал даву.
ТIайланма учин, жяматрал дя оьлукъин дуллалаву сакин хьуну дур хъунмурчIин ца инсан сававну, къюкI-мурчIигу ивкIун, так ца цалва къанихсса мурадру бакъа­сса, цамур цичIав лаласунсса кIулши диял къахъанахъисса. УрчIцIалва процент жяматрал, шяраваллил зузалтрал, да адаминай, жун ина къачру, насу тIий бунува, вичIахух чIирттугу бувну, занай уссар суд-диваннайх. Мунай цайванияргума на махIаттал хъанай ура мукунсса чIумал тIайлану кьукьин аьркин­сса дя дарккуну дакъа къакьукьлакьисса судьятурай — хьхьичIва-хьхьичI жула Лакрал райондалий­сса судьятурай.Уттинин Карашрал жяматрал дурссар ххюра аьмсса собрание, ххюрагу собраниялий колхозниктурал хIукму бувссар ЖахIпаров Шарапуттин мурахас ан цалва къуллугърая. Жяматрал укьан авай, Гъумук щябивкIсса судьятурал махъунай итавай — вана ва тагьарданийру бусса, ччарча вих хьи, ччарча машари. КIай судиятуран цаннагу пIякь диркIун чIалай дуссар иш-тагьар ссаву дуссарив, жямат ци тIий буссарив, амма напайда.ХIукму цанма ччан бивкIсса чулинмай ччех битаншиврул уголовный кодексирттаву ччиссаксса ля­къайхха «лазейкар­тту». Инсаншиврийсса ххуллу-хха тIурча миннан ккалли-санвагу шайсса бакъануккар. Амма, жяматрал ялттугу ххявххун, лащинсса мурадру щаллу бан щищачIавгу къашайссар, къахьунтIиссар.
-Мяйжаннугу, му хъинну къащи хьунсса зат бур. ЗахIматнийн багьсса колхозрал масъала щаллу шаврих, къашаврих къабурувгун шяраву дан багьлагьисса давурттив цагу-кIирагу дакъашиврийн щак ба­къар. Муния ливчуну махъ вил цукунсса, ци давурттая айишинсса кьаст дур?
-Карашрал лагмасса цумур шяраваллий ацIарчагу, хIакьину миккун ххуллу къабувсса, гьарта бувну, бакьин къабувсса шяравалу чансса дакъа дакъар: ччарча ГьунчIукьатIув бур, ччарча Ккурклив бур, ччарча Кумав бур, ччарчагу КIунди- ЧIарав бур. Жул шяравалу цурдагу дур ца яла лахъний дирхьусса. Мунийн бувну, ца яла захIматмур масъала ххуллуцIун бавхIумур хъанай бур. КIинттул чIумал гила лавай машина лахъан бан бикIу, ахьттачу ачин бикIу хъинну захIмат шайсса, кьяркьи шайсса, ччехдикIру шайсса нигьачIисса кIантту бур жул кIантту.
Мунияту жяматрал ттуйнна дурсса вихшалагу дакIнийну хьхьичIва-хьхьичI айишин ччай ура ххуллу буллай. Хъиривсса ца яла аьркиншинна ххисса масъалагу шяравун щин дуцаврил масъала бур.
Бур Карашрал жяматраву цайнува цивппа ччаннай бавцIусса, цала захIматрайну чивун бувксса, махъ нанисса чиваркIгу. Вайгу лагма лаган бувну, шайнал шаймур бувну, ва даву дузрайн дуккан дансса пикри буссар жул. Ставрополлая машан ларсун увкIра аьрщи къуч дуллансса, тIитIин дуллансса гусеничный трактор. Утти вай гьантрай тихуна Ставрополлайн машан ласун гьан икьрал дурну дуссар экскаваторгу. Вай гьарзат ххуллу бувну мукьахгу щарнин цIа куну кIийра дикIантIиссар, аьркин хьуни ишла дулланшиврул.
Ва иширал хIакъираву, чан­сса бунугу кумаг шайрив ххал бан, Руслан Башаевгу, нагу бивру райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадовлучIан. ЦIана гьарцагу райондалул бюджет сcуссукьу бувну, захIматшивуртту дунугу, хъунаманалгу шаймур бансса, чIарав ацIансса махъ буллунни. КIа цалва махъ бацIан байсса чув ушиву кIулссар агьалинан. Му кIанал чIалачIи бунни Лакрал райондалий цалла ттинин дурсса давурттайнугу.
Ххуллу бувну махъ щинал масъалалуха зунсса кьасттирай буру. Шарнил бакIраву бан багьлай бур 30-40 тонна щинал лагай­сса резервуар. Ларгмур ттуршукулул 80-ку шиннардийра дурцусса щинал турбарду, ялувва бувччуну буну, кIинттул чIумал микIлачIлай, халкь щиная кьувкьуну, лап захIматсса иш бикIай жул шяраву.
Яла пикри буссия гьашину Ххувшаву ларсун 70 шин хъанахъисса юбилейрацIунгу бавхIуну, дяъвилий жанну харж дурминнал аьпалун дирхьусса гьайкал цIу дуванссагу. Ва даву цахъи махъун рутан багьлай бунуккар арцул гуж биял къахьунтIий чIалай. Цалчинма- цалчин шяравун ххуллу бан багьлай бур жун. Ххуллу бухьурча шяраву оьрмугу цIулагайссар, щурун бикIайссар учай жула.
-Зул щарнил жяматрал биялсса агьлу ялапар хъанай бур къутандалийгу. Шяраваллил кIанай халкьуннал оьрмулуву къачIивисса кIану бугьлагьисса, хъинну хIарачат бусса школа-интернатгу бур гих. Зул гикку сакин хьуну дур ккалли дан­сса, халкь зий-захIмат буллалисса мадарасса шяравалу.
-ТIайлассар, 40-50 хозяйство дур жул аривсса шяравугу. Цала захIматрайну ялапар хъанахъи­сса халкь бур. Уттигъанну ивра гихунгу ттулва ца аьрххилий. Бакъар гихунгу ххуйсса ххуллу, яла –яла ссутнил-кIинтнил чIумал, гъарал ларчIни, кьяркьи дусса кIану бур. Ва бакъасса, гих хьхьичIра колхозрал хъуруннайн, лухччайн щин дишайсса каналлу гьагълицIа марцI дан дур. Щин дакъахьурча, дакъар авлахърай уртту, уртту дакъахьурча, ба­къар ххулугу, да­къар ризкьилун хIачIансса щингу. Мигу вава жул жяматрал аьмсса ххуллу-ххуттайн багьайсса затрур. Зунттаймургу, аривмургу ца мурадри.
-Барчаллагь, ТIагьир! ТIайлабацIу баннав вингу, вай давурттив дан вихшала дирхьуну, лагма лавгун вайннуха зун кьас­ттирайсса цинявн­нанмагу.
Ихтилат бувссар
Залму АьбдурахIмановал