Зузинан зарал бакъар

imag_9Ккуллал райондалул агьалинал агьаммур маэшат хъанай бур хъу-лухччинуха зузаву, ризкьи ябаву. Амма хъу-лухччинул давурттив муксса цIа дансса дакъар. Ккуллал СПК-луву ссу­ттилсса, инттусса бугьаву кьадиртун тамансса шинну ларгунни.

ХьхьичIара щатIив бишлай дикIайва къалмул, хъюруврал хъуру, утти ми ххалал лухччайн кIура дарну дур. Мукун къахьуншиврул, аьрщарал хIакьсса заллу икIан аьркинни. Хъуру дугьлай бур райондалул вив, цалла-цалла хозяйствардал личIаннин. Миккугу нувщи бугьлай бур. Яламур аьрщи личIлай дур ишла къадурнура, так ххалан дугьлай.
СКП-рдал ишла къадуллалисса аьрщив хIукуматрал ккаккан дурну дур дулун пудратрай ласун ччиманахьхьун. Дур мукунсса хозяйстварду, яни КФХ-ду, аьрщи мюнпатну ишла дуллалисса.
Ца мукунсса КФХ-лул каялувчину ур Ккуллал шяравасса Мирзаев Жабраил. Ванал дугьлай, щурущи дуллай ур ЦIучайнна неххал тиячулий дирхьусса МитIал ар тIисса лухччи. Ванал 9 шин хьуну дур ва лухччинуха зий, захIмат буллай.

Жабраил увну ур 1940-ку шинал къалайчи Аьлил кулпат­раву. 1956-ку шинал Ккуллал школалий 7 классгу бувккуну, лавгун ур хIухчу хьун Бакреслийн. Кулпат бувну мукьах ца шин дурну дур мащилий зий. ХIухчуну зий 33 шингу дурну, 1990-ку шинал Бизаналу тIисса мащилийн ивзун ур. Жабраиллул ва ванал кулпат ПатIиматлул хъуни бувну бур 3 арс ва 4 душ.
Мащилий 12 шингу дурну, Жабраил ивзун ур шяравун.
Оьрмулухун зий вардиш хьусса Жабраиллул, оьна къаикIаву мурадрай, 2005-ку шинал ижаралий (арендалий) ларсун дур МитIал ар тIисса лухччи. Жабраиллул бусласаврийн бувну, хьхьичIра-хьхьичIсса шинал 40 дарваг къалмул ва 100 дарваг нувщул хьуну бур.
Шикку дургьуну дур хъюрув, къама, сус, нувщи, турт, хъа, чимус, лаччи. Уттинин калангу бугьайсса бивкIун бур, гьашину къабувгьуну бур, неххая бакIлавайсса кIанайх щин дуцлай захIмат хъунмасса бан багьлай буну тIий. Шикку ялагу бур колхозрал гьивчул багъгу. ДукIусса шинах бурувгун, гьашину хъинну чанну хьуну бур гьивч, бумигу, багърал чIарах наниминнал битлай, къабивтун бур. КIулссану тIурча, «КАМаз» бувцIусса гьивч Щурагьиял сок дувай заводрайн тIайла бувккун, биялсса маэшат хьуну бур. Оьна къаикIан, ва яттугу ябуллай ур шиккува.
Зунттал кIанттурдай даву дакъар тIун бикIай халкь, чIявуну жагьилми. Зун ччинан давурттив гьар кIанай ччи­ссаксса дуссар. Цуманащар къабюхъайсса, ларсун арендалий лухччигу, ябуван цанма ризкьи, къазру, аьнакIив? Ягу, Жабраиллул кунна, ахънилсри, къама, нувщи бугьан?! Ххулув бай лухччайн дурксса кьадиртсса хъуру чIярусса дур. Амма захIмат буллан ччай цукIуй акъар. БивкIссания зарал, къахъанай бивкIссания дарххусса ахънил­ссаннуя маэшат, Жабраиллулгу кьабитантIиссия. Варив, цалва оьрчIал ва оьрчIал оьрчIал кумаграйну, хъинну захIмат буллай ур. Цанма хайр буну тIий, арендалул чIунгума ттигу лахъи дуккан дан най ур.
— Оьрмулухун колхозраха зий ивкIра, дукIу къашавай унагума зий ивкIра, ванияр тинайгу ттущава шаймур буван­тIиссар,- тIий ур Жабраил.
ЧIа тIий бура ванан ванияр тихунайгу зунсса цIуллушиву. Дуллалимуниву Аллагьнал ка бакьиннав!
Карина Далиева