Жугу Сяидлул авладраяссару

gor_11Дунияллул цалчинсса дяъвилуву дикий дивизиялул эскадрондалул командир, подполковник Буттаев АхIмад ивкIуну ур 1915 шинал Польшанаву. Тиха ванал жаназа цинкрал къуршилуву дирхьуну Гъумукун ларсун бувкIун бур. Увччуну ур АхIмад Гьухъаллал хIатталлив зияратрал чIарав.
Ва хъанай ур Сяид ХIабиевлул ва ванал ссил Уммукусумлул ссурахъу. Ва ттула бавал ссурахъия ттун цичIав къакIулссия, багу къабавссия Явюбукухъал Эсал бусаннин.
100 шинава ялун лирчусса цIар АхIмад Буттаев.
КIира шинал хьхьичI, хьхьирил зуманив хьунаавкьуну, Гъумучату­сса цIа дурксса аьлимчу Явюбуку­хъал Эсал бувсуна: «Вила гъанчунал гьав Гьухъаллал хIатталлив ляркъунни», — куну.
Яла бувсуна «Илчи» кказит­рай рирщусса макьалалиясса хавар. АхIмад ивкIун ур Сяид ХIабиевлулгу, ттул ниттил Калиматлул ниттил Уммукусумлулгу ссурахъу. Уммукусумгу Сяидлул ссуя. Гьавгу дия оьрчIний жува мудан микIларчIсса щинавун бучIайсса кьуллалул чIарав. Миккугу увччухьунссия махъва-махъсса хIурмат бан, зиярат бухьувкун. Гъумучи Гьухъалив къабуччайссия. Миккува бия, хьхьичIва хIисав къавхьусса, накьич дирхьусса, шамхалтурал кIива буркIнагу, ца бивкIссарив, аьпа бан цал.
Щин-дунугу аьркин хьурчагу, чичин ччай ура ХIавинахъал Сяидлул кулпатрал цIарду.
Сяидлул ппу Ибрагьим 1877 шинал мюрщисса оьрчIащал ссибир увну Опочка шагьрулийн гьан увссар. Аьбдурашид органнаву зий уссия. ХIанапи, Гъумук Сяид угьан къашайхту, деникинцынал аьщун ивзссар, 18 шинавусса ХIави бартбисуртту байсса фабрикалул хъунама инженерну ия.
Рукьижат – ссу. Уммукусум – ттул ниттил нину. МахIаммад Чачаннавун 1918 шинал бизан бувсса халкьуннавух ивкIссар. Аьбдул – дяъвилул шиннардий чачанни тIий Къазахъисттаннавун бизан бувминнавух, лагма-ялтту я къатта, я дуканмур дакъасса кIанайн, литIун кьабивтун. ЧIявусса халкь лигу ливтIуну бур тани. МахIаммадлуягу, Аьбдуллуягу бивзсса, лакрая хьусса биялсса чачан агьлугу бур гийх. Цаппарасса Гъумукунгу бувкIун бия. КIира шинал хьхьичI цаппарасса ттучIангу бувкIуна, нагу бусав ттунма кIулмур. Ибрагьимлул бачIи оьрчIру ссибир увсса кIанай Опочкалий бувну бур.
1877-ку шинал ттул ниттил ни­ттил буттал къатри, ссылкалийн гьан баннин, ччурччуну дур. 1918-ку шиналгу, дахьа ччаннай бавцIусса инсантал, Сяид угьан къашайхту, къатри пIякь учин дурссар, динамитру дирхьуну. Сяидлулгу, му къатлул лагма ругьайхту, цал кулпат, оьрчIру итабакьи куну бур, яла укканна куну. Гай лагайхту, цувагу увккун ур ца канихь маузер бувгьуну, вамур канихь граната дургьуну: «Уккира ттул хьхьичI ацIан шайма», — тIий. Му къазахънал дяних най, ми ххуллу буллай най, махъа-махъсса къазахънаща чугу лавсун, щяивкIун, ххяххан бувну лавгун ур, минналгу щилчIав ацIан къаувну. Цал Гьухъалив «Маслопромрал» къатраву лаивкIун, хьхьувай авчуну ур ГьунчIукьатIрал чулинай. Гикку ламуй хьунабавкьуну бур часовойтал. КIюрххицIунмай шанул лях лаглагисса гайннахьгу «Смирно!» куну бацIан бувну: «Доложите командиру, что Сяид Габиев замечание сделал!», — куну авчуну ур.
ГьунчIукьатIувгу ца-кIира кьини дурну, айивхьуну ур Анжилив революциялулсса буллай.
Буйнакскалий, Сяид яхъанай ивкIсса къатраву, майдандалий бу­ссия кIизивулийсса музей. 1970 шиналсса аьрщи сукку шаву багьана дурну, кIайгу лекьан дурну, кIивусса ярагъ бикIу, вайми буза бикIу ппив-ххив бувну кьабивтунни.
ТтучIа ливчIунни мунал письменный стол, кIива кIану ва кресло. 1920 шинал Сталин автономия баян бан, Орджоникидзещал Темирхан-Шуралийн увкIсса чIумал му креслорай щяивкIун ур Сталин.
Баралун рирщусса суратгу дур Сяидгу, Сталингу щябивкIсса.
Абрек Заур