Махъра-махъсса кьинигу….

Уттинин цимилгу цалва тамашачитал, театрданул магьирлугъравуми хIайран бувсса жулва миллатрал театрданул коллективрал ва ххуллухгу цалва хъачIунттайн лавсун бур мяъна-мурадрал куртIсса, буруккин бутлатисса обществалул масъаларттал ялув пикри буллали бансса къабигьасса произведение. Премьералул хьунийн на хьунабавкьура пьесалул режи­ссершиву дуллалисса Дагъусттаннал лайкь хьусса артист Аслан МахIаммадовлущал.

-Аслан Садикьович, буси ляличIину, инава тIийкун, къабигьасса произведение язи бугьаврил мяъна ци ду­ссарив? Ци масъалартту гьаз буллалисса ци жанрданул пьеса бур ва? Цукун кьамул буври пьеса артистурал ва гихунмай цуку-цукунсса пикри-хияллу бавхIуну бу­ссар ванищал?
-ЦIубакIрай кIицI лаган ччива пьеса хъинну мяъналул бувччусса, куртIсса затирттал ялув пикри буллали буллалисса бушиву. Махъ ппурттуву испаннал произведенияртту язи бугьаврилгу дуссар цинна лархьхьусса мяъна. Испаннал багьу-бизу, менталитет, халкьуннал хасиятру жуцIунна даркьусса, жухара лархьхьусса дуну тIий учивияв. Ца мунил цIанийгу ба­къарча, испаннал драматургия дур хъинну шархьсса, чIанийн дагьсса, куртIсса. ЦIана жулла драматургия хьхьарану дур. ХьхьичIва гьунар бусса Казбек Мазаевлул произведенияртту бихьлай миллатрал театр ххуйсса, цIакьсса гьанулий бавцIуну бивкIхьувкун, аьркинну бур му гьанулул даражалун лайкьну къуццу буллан. ЦукунчIав ччай бакъар жула цIадурксса, бюхттулсса миллатрал тамашачитал кIисса кка­ккан барча хъяхъаву лачIун дайсса, бигьасса, ялттутувасса пьесардайн вардиш буллан. [pullquote]Июньдалул 31-нний Апанни Къапиевлул цIанийсса Лакрал театрдануву хьунтIиссар испаннал драматург Алехандро Касонал чивчусса «Махъра-махъсса кьинигу…» тIисса пьесалул премьера.[/pullquote]
Пьесалул жанр комедия бур. Амма ккалан ивкIни щалва комедия учингу къабюхъанссар. Шиву бур хъинну агьамсса, хIакьинусса заманалуцIун бавхIусса кIанттурду дащуй бивхьуну. Пьесалуву кка­ккан бувну бур халкь кьякьлухун бихьлай, ми хъяврин буллалисса кIанттурду. СахIналийсса артистурал тIуркIулий хъярчагу, ахирданий гьарма пикрирдавун утлатисса, щий хъяйру, зуйваявхха хъяхъисса, тIисса куннасса тагьар хIасул хъанай дур. ХIакьину жува цуксса кьурчIинугу, аьдат хьуну буру гьар кьини хъанахъисса пIякьучавурттайн, битлатавурттайн, цаннал ца кьювкьу –кьадар буллалисса иширттайн. ХьхьичIва тIурча, хъатIи –хъиншивурттай бивну бур, чIила дурккун дур тIисса хавар ция, чIиллущал увкIун ивкIун ур тIисса ишгума хъунмасса, аьй-бювкьулулун багьайсса хаваръя. ЦIана тIурча халкь савсун бур, дакIру чарил хьуну бур.
Ва хъинну нигьачIисса тагьарди. ЦIана сюжет бусан ччай акъара. КутIану бусан, пьесалуву оьрмулул ца лахIзалуву къари ва къужа цанма цивппалу личIлай бур. Цила чIумал миннал къача-къучшивурттахун агьсса, вяйливсса цала арснал арс уккан увну ивкIун ур цалва ужагърая. Утти цалла щарсса дугьара хьувкун, му ххари дансса мурадращал къужа лаглай ур ихIсандалул бюрорайн. Тичча арснал арснаяр тIий къаричIан чирилун чагъарду чичлачира учин. Гихунмай гьарзат аьч бан ччай акъара, пьесалийн бувкIу ккакканссар. Артистурал пьеса захIматсса, най буна лаласун къахьурчагу, хъинну жаваблувну гъан хьуну, кьамул бунни. Хъинну психологиялул чулуха къабигьасса пьеса бур. Премьера наниссаксса хIаллай тамашачи хъянтIиссар, ахирданийгу гьулусан уккан бю­хъайссар, цалва-цалва оьрмурдавасса лахIзарду хьхьичI бацIан бю­хъайссар. Пьесалул агьаммур мурадгу мури-тамашачи мукун­сса даражалийн уцинсса, вийвара хъяй ивкIсса учинсса. Ттулмур мурадгу тамашачи мукунсса даражалийн увцуну чантI учин авур. Авторнал произведение ххуйсса, тяхъасса ахирданийн буцирчагу, на цахъи мукунсса кIанттурду баххана бував. Артистурангу хъунмасса захIмат хьунни цалла роллавун бу­ххан, мунияту цахъи махъун багьру сахIналийн пьеса буккан бангу. Аьмну хIакьинусса артист текстрая арх къаувцун, дакIнил гьарцагу хIужралувух роль итакъадаркьуну зун аьдат хьуну ур. Тамашачитурал чулухагу , зу комедияртту ккаккан буллай бакъару, тIисса театрданий дуллалисса аьй-бювкьурду чан къашай. СахIналийн лултту янналуву артист увккун, халкь хъяхъи баву бакъархха комедиялулмур мурадгу. Комедиялул каширду лап хъуниссар, лап агьамссар. Лакрал миллатрал театрданул сахIналий мукун лагьсса даражалул произведенияртту бихьлахьаву му жуннасса кьюкьалар, жува буру хъунмасса тарихгу бусса, духIи-дуциннарал куртIсса мархригу итабавкьусса миллат. Мунияту жула буттал бу­ттахъан сийлий диркIмуничIан жула ялун нанисса ник, жула жагьилтал аьдат бан ччай бур. ХIакьину шагьрурдай бикIу, щархъаву бикIу интеллигенция, шяраву бур кусса чантI увкусса халкь, хаснува учительтал, театрданувун къазаназийни, цири миннал лахьхьин байсса, цукунсса тарбияр дулайсса цалва оьрчIан, жулва жагьилтуран. Ча, мунияту ва пьеса язи бугьаврил савав цагу-кIирагу дакъар.
Пьесалул декорация хIадур дурссар художник Аскар Аскаровлул.
Шивусса хъуними роллу дургьуну буссар Дагъусттаннал лайкь хьусса артистал: Жинасат ДинмахIаммадова ва ХIажиаьли ХIажиаьлиев, жагьилсса артистал Гурам Гаргацев ва Мариян Аьли­ева.
Гихунмай умуд бур ва пьесагу гайми, уттинин бюхттулсса бахшиширттан ва цIардан лайкь хьусса пьесарду кунма личIи-личIисса фестиваллайн буккан бансса. Цурда гьашинусса театрданул сезон лакьлай чIал къавхьуну жу «Бернарда Альбал къатта» пьесалущал Ярославрайн наниссару театрдал фестивальданийн. Миккура шадлугърал тагьардануву жун дулунтIиссар «Бернарда Альбал къатта» лайкь хьусса Федор Волковлул премиягу. Яла октябрь зуруйгу театр наниссар Нальчикрайн «Ромео и Джульетта» ва «Бернарда Альбал къатта» пьесардащалгу. Бурганну гихунмай ссайн буккайрив.
Ва кьини на шикку мукунма чIиви-хъунсса ихтилатру бував пьесалийн хIадур хъанай, репетициялий бивкIсса Гурам Гаргацевлущал ва ХIажиаьли ХIажиаьлиевлущал.
Гурам Гаргацев, арснал арснал роль дургьусса:
-Мяйжаннугу, захIматсса, режиссернал тIийкун, дакIнил куртIнивух къаитадакьирча лаласун захIматсса роль дур. Барчаллагь, вай ттуярва за кIулсса, ттула даврил хъуними коллегахъан. Вайннал чIарав бацIаву чIалай, бигьану бур рольданувун уххан.
ХIажиаьли ХIажиаьлиев, къужлул роль дургьусса:
-Уттинин на дургьусса роллава ва пьесалувусса роль духьунссар ттул ца яла агьамссагу, хъуннассагу, яргссагу. Цанчирча, пьеса мяйжаннугу бур жаваблувну гъан шаву тIалав дуллалисса.
Ихтилат бувссар
Залму АьбдурахIмановал