Бархъаллал Оьмар

Жунма кIулсса куццуй, хьхьичIава заманнай Дагъусттаннай, хаснува лакраву, чIявусса хъунисса диндалул аьлимтал бивкIссар. Ца мукунсса аьлимчу ивкIун ур Бархъаллал шяраватусса ХIаммад-хIажинал арс Оьмар.Оьмар цумур шинал увссарив мяйжанну кIулну бакъар, бусаврийн бувну, му 1883-ку шин хъанай дур. Оьмардул нину-ппу бивкIссар хъинну цIакьну Шариаьтрал ххуллу бувгьусса, бахьтта хIажливгу лавгсса инсантал. Оьмардул ппу ХIаммад-хIажи Бархъаллал Хъун мизитрал имамну зий ивкIун ур.
Оьмар ЦIахъардал Къуппав имамну зий ивкIссар. Оьмар Къуппав зун увкIукун, гайннал жяматрал му цалчин кьамул увну акъар: «Утти ва бархъарачурив жунна дин лахьхьин дан увкIсса!?», – тIий. Аммарив, Оьмардул элмулул даража ккавккукун, гайннал ва кьамулгу увну, хIурматгу бувну бур. Оьмардул хъунама уссу МухIаммад Хажалмащилив имамну зий ивкIссар. Оьмар кулпатраву чIана-чIивима ивкIун ур. Диндалул элму мунал хъинну бигьану ласайсса диркIун дур. Ганаща хъунисса аьлимтурал чивчусса луттирдава шариаьтрал хIукму ласун бюхъайсса бивкIун бур. ЦIанагу жучIанма бивну бур Оьмардул чивчусса «Бустануль-хIукьукь билисани Гъази-Гъумукь» тIисса лу. Жунма му лу кIулли «Бархъаран» тIисса цIанийну. Лу сакин бувну бур имам аш-Шафиънал мазгьабравусса хъунисса аьлимтурал чивчусса луттирдайн чул бивщуну: «ШархIуль-Мафруз», «Мингьажу-ТIалибин», «ТухIфатул-МухIтаж», «ФатхIуль-Муэн» ва цаймигу. Цуппагу чивчуну бур буккин бигьасса, бувчIинсса куццуй. Ваниву назмулийну буслай бур Имандалия, Исламрая, МухIаммад Идавсил (с.аь.с.) оьрмулия ва ТIарикьатрая.

Ва дунияллий Оьмардул кутIасса оьрму бувтссар. Бусаврийн бувну, аьлимчу оьрмулул 28 шинаву накьлу хьуну ур. Оьмар имамну зий ивкIсса Къуппиял шяраву вабаъ цIуцIаву (холера) диркIун дур. ЦIуцIаву Оьмардуйнгу дирну, ца хьхьуну Къуппав му накьлу хьуну ур. Бархъаллал шяраваллил юзбаши ивкIун ур Оьмардул жаназа шяравун ларсун бучIан къабитлай, Бархъаравгу цIуцIаву ппив къахьуншиврул. Амма Оьмардул уссурвал МухIаммад ва ХIусман ва куяв МухIаммад-Аьли хьхьувай кьюлтIну шяравун Оьмардул жаназа ларсун бувкIун бур. Оьмар уччин нанисса чIумал, юзбаши кIилчингу ахчилан ивкIун ур. Микку Оьмардул буттал увкуну бур: «ЦIуцIаврия нигьабувсми жижара бангу, хIатталливгу мабучIарича, жун щилчIав кумаг къааьркинни», – куну. Муния махъ, мяйжаннугу, шяраву цучIав къашай къавхьуссар, так юзбашинал арс ва душ личIаннин. Ми кIиягу цIуцIаву дирну ливтIуссар.
Уттигъанну Бархъаллал хIатталлив ляркъусса Оьмардул кIялазуруйсса чичрулийн бувну, га ивкIуну ур гьижралул 1328-ку шинал (1910-ку шин).
Буслай бур, ца чIумал, ХIусманнун цала уссу Оьмар макIра ккавкшиву. ХIусманнул ганахь цIувххуну бур: «Аллагьнал вин ци буври, ина гьаттаву ци хIалданий ура?» – куну. Микку ганан ккарккун дур уссил гьав тIиртIуну, гивугу ххал хьуну бур лавхъсса чирахъ ва тIивтIусса лу. Оьмардул гьавгу чанна лархъун диркIун дур. Аллагьнал жухьхьунна тавпикь дулуннав Оьмар кунмасса аьлимтурал хъирив бачин! Амин!
Камал Сагидов