ХIуцциннал Нажмуттиннул бандалийн данди бацIаву

ЧIал къавхьуну шяраваллил лагма рургьуссар ва гуж­сса дяъви байбивхьуссар. Тай иширттал гьурттучи Кьурбан­аьлиев Ибрагьим-Халил шяраваллил бакIрачIан дурк кьинирдая чичлай ур.
Ванайн оьвкуну бур ЦIа­хъарав бурттигьалтрал полкрал штабравун. Сулайманов Салманнущал архIал январь зурул шамунний, хьхьувай, вай ххуллийн бувккун бур.

Я Къара Къараев цала кьюкьлущал, я бурттигьалтрал полкрал кьюкьа ХIуцциннал бандалул вив лавсъсса ГьунчIукьатIрал шяраваллин кумагран къабувкIссар. ГьунчIукьат1рал агьлу дурк кьини чувшиврий лахълай бивкIссар. Циняв арамталгу, ятIул партизанталгу, литIуннин, кьянкьану бацIансса ниятрай бивкIссар. Буттал шяравалу бандитътурая дуруччин чиваркIуннащал кьянкьану бавцIуну бивкIссар хъамигу: Дадал ПатIимат, ХIусил Аьйша, Маммаева Асват, ХIасан-ХIажиева Изажа, Чимаева Сапижат, Жанаева ПатIимат, МухIадова Аьйша (Вали­хъал). Вай хьхьугу-кьинигу, хIура къав­хьуну, чиваркIуннан дукра шахьлай, щавурду дирминналсса буллай, патронну ххилай, чиваркIуннал дакI дуллай бивкIссар. ХIакьинусса кьинигу кувннахь кув буслан бикIай Бартахъяллил зунттуй хьусса иширая. Душманнал ккуллалул зунттул бакIссавний увтун ур Жанаев Шяпи тIисса жагьил. Ванал нину ПатIимат, тиха-шиха лехлахисса ккуллардаягу нигьа къадурсун, дахьтта най, бакIуйн гьаз хьуну, арснал жаназа ларсун дур Бартахъяллил бакIуя. Ванил чувшиврул хIайран був­сса душманналгума дакI къадирну дур яхIлувсса ниттийн ккулла битан.

Оборона дургьуну мукьилчинмур кьини душмантал гьужумрай сукку хьуну бур, шяравалу лакъарсун къабикIанну тIий. Ялувмур хIатталлицIух хьуну, лахъну дуаьрдугу дуллай ялун бивгьуну бавчуну бур. Вай ламучIан гъан хъанан бикIайхту, пулемётрава вайннайн цIу дирхьуну дур. Пулемётчикнал, Ккуллал Сулайманнул, ацIа бандит тIитIиакьин увну ур, таймигу нигьавххуну махъунмай ливхъун бавчуну бур. Вава ппурттуву Ибрагьим-Халил бакIчисса вирттаврал кьюкьагу, «гьурра» тIисса чIурдугу буллай, ливхъун наними кьатI буллай диркIун дур. «ЯхI бувара, арамтал, зун кумагран ятIулми ялун биявай бурча!» – куну, оьвкуну бур Ибрагьим-Халиллул. Амма я ятIул армейцы, я Къара Къараевлул аьрал ялун биявай къабивкIссар. Ибрагьим-Халиллул хIиллалийсса аьмал бувссар талатими яхIливун бичин ва бандитътуравунгу нигь рутаншиврул. ХIатталлил чIаравсса зунттул бакIрай Ибрагьим-Ха­лиллул ятIул ттугъ бивщу­ссар. Ва диркIссар Ххувшаврил ххаллилсса лишан. Тания махъ та зунттуйнгу «Ттугъру бищай бакIу» учайссар. ГьунчIукьатIи буручлачиминнава урчIа инсан ивкIуссар: Аьбдуллаев ХIасан, Дандамаев ХIасан, Жанаев Шяпи, Касаев Юсуп ( Ххюлусмату), КIундиннал Кьурбан. Партизантурава МахIаммад ва Муса Сулаймановхъулгу, Аьбдуллагь Штанчаевгу дирсса щавурдал ливтIуссар. ХIуцциннал бандалува ливтIусса хьуссар 75 инсан. ЛивтIумигу кьабивтун, къачагътал лихъайхту, жяматрал ливтIуцири бувччуссар Массу-ссуралу тIисса кIанттай. ХIуцциннал къачагътал ли­хъан бувну махъ Къара Къараев, ГьунчIукьатIуввагу къаивну, Гъумукун увхссар, кIичча Темир-Хан- Щурагьун телеграммагу тIайла дуркссар, ХIуцциннал банда ппив дуршиву баян буллалисса. Амма яла Ибрагьим-Халил Кьурбанаьлиевлул Къараев ГьунчIукьатIувсса талатавриву гьуртту къавхьура тIисса мукIрушинна дуван увссар.
Та талатаврил чIумал Мударисова Ххадижатлул «НякI чIутIул чявхъа» тIисса ва балайгу ляхъан бувну бивкIссар.

НякI чIутIул чявхъа

Щаххувату къув кури,
ЛасатIия пар кури,
ГьунчIукьатIрал шяравун
НякI чIутIул чявхъа буври.

Вирттал талан бувккуна,
Хъаннил хьулли бувгьуна,
Карбалаирал кьини
БакIрайн дуркIссари куна.

Дяъви бурди бакIурдайх,
ЯтIулсса ттугъ бивщуну,
Имамнал щюллисса ттугъ
Ккуллардал ччуччин бурди.

Дараччи-тIyтIu ххяххай
Лахъи бакIул бакIраву
Къачагъ аьскарнал оьттул
МархлуцIа кьакьан дунни.

Душру сайрданий буккай
Массуссураллил кьаннай
Имамнал аьралуннал
НурчIал чIултти бивхьунни.

Арула арс уваннав
Мисидухъал ХIажинан,
Буттал кIанттай ттур дур тIий,
ТтурчIай аглан къавхьусса.

Идавсил асхIаб хьуннав
Нурулислам Мусаннип,
Цал агьлу авладирай
Аьлимчу чан къахьуннав.

Цавагу къабарчаллагь
ЦIахъардал Къарал Къаран
Къаргъа бакIуйнгу лавхъун,
Махъунай зана хьусса.

Аруллагу нааьна
Тталабихьухъал Аьлин,
Къарал аьралуннащал
Кумиякъурув лавгсса.

Вил оьрму лахъи бивуй,
Илданул ххаллил Саэд,
Большевиктал хьхьичI бувну,
Ккулла-янсав гьан бувсса.

Арулвагу барчаллагь
Та Ибрагьим-Халиллун,
МагьдилрахIнил бакIрава
Кумаг бивунни кусса.

ГьунчIукьатIрал ккурандалул советрал ( ДРОО «Общество Унчукатль») хIукму бунни гьашину, коронавирусрал азаргу хьхьара хьуну, тагьар къулай шайхту, Ттугърубищай бакIуй ГьунчIукьатIрал вирттавран аьпалул мемориал дацIан дувансса.
Руслан АхIмадов,
захIматрал ветеран

Таржума П. Рамазановал