Аькьил, шаэр, зюннавчи

togo_20Дагъусттаннал халкьуннал шаэр, аькьлукар ва аькьил АбутIалиб Гъапуров ниттил увну сентябрьданул 21-нний хъанай дур 130 шин.

Гъумучиял библиотекардавугу хьун тIий дур личIи-личIисса мероприятияртту шаэрнан хас дурсса. ТIиртIуну дур кIивагу биб­лиотекалуву луттирдал выставкарду, дан тIий буру «Шаэрнал луттирдал нюжмар», личIи-личIисса луттирдал конкурсру.
Шаэрнан хас дурсса агьаммур мероприятие дан дакIний буру 26-мур сентябрьданий.

АбутIалиб Гъапуров увну ур 1883-кусса шинал (ца-ца луттираву хьунадакьай 1882-ку шингу) Шуниннал шяраву (цIанасса Лакрал район) мискинсса хъудугьу Аьвдул-Гъапурдул кулпатраву. Аьвдул-Гъапурдул бивкIссар хъунмасса кулпат. Гъапурдул буттан цIагу диркIун дур Муса.
АбутIалиблул оьрму хъинну захIматсса бивкIун бур. Шуниннал шяраву 1886-ку шинал бивкIун бур 43 хъуни ризкьилул, 300 яттил хIайван. Мигу 62 кулпатрал. ОьрчIнияцIа АбутIалиб зий ивкIун ур ттуршамасса чIаххурачIа ччатIул парчлух, духсса янналух. АцIния кIира шинаву буттал га гьан увну ур чагуртну муххал усттарнащал, Теляви тIисса Гуржиял шагьрулийн ххаржантру дай дуссукъатлувун. Зий ивкIун ур Къазанишлий ва цайми кIанттурдайгу.
КIани-кIанттайх увксса чагуртнал аькьлу-кIулши гьаз хьуну дур, ганан цайми халкьуннал багьу-бизугу ккавккун бур, лакку мазрацIун оьрус, гуржи, яру, къумукь мазругу лавхьхьуну бур.
ОьрчIнийва АбутIалиблун ххира хьуну бур зюннав ва балабангу, балай учавугу. Ганан кIулну бивкIун бур чугур, чагъана бищун, амма яла ххирамур зюннав бивкIун бур. Революциялул шиннардий га зий ивкIун ур Къарабудахккантлив, цала ду­ссукъаттагу тIивтIуну. Га чIумал Къарабудахккантлийх хьуну най диркIун дур ЯтIул партизаннал кьюкьа. Кьабивтун дуссукъа­ттагу, 1920-ку шинал АбутIалиб лавгун ур гайннащал зюннавчину. Граждан дяъвилул чIумал ганайн щавугу дирну дур.
Совет хIукумат цIакь хьувкун, га зий ивкIун ур чавахъру бугьлай, батагъалий, дуссукъатлуву къалайчину МахIачкъалалив. ХIалли-хIаллих ганан чичин-буккингу лавхьхьуну бур. Абу­тIалиб айивхьуну ур назмурду чичлан.
ХьхьичIра ганал гай дакIних ляхъан дайсса диркIун дур.
АбутIалиб зун ивкIун ур Да­гъусттаннал радиокомитетраву зюннавчину, 30-ку шиннардий ганал назмурду печатьрай ришлан бивкIун бур. 1932-ку шинал Гъапуровлул назмурду дурккун дур «Инкьилабрал шаттирду» тIисса жужраву, 1934-ку шинал ганал итабавкьуну бур «ЦIу дуниял» тIисса назмурдал жуж. Га жужраву буккултрал хьхьичI ацIлай ур пагьму бусса, дунияллуя балай тIисса шаэр. Гара шинал А. Гъапуровлул назмурду рирщуссар, А. Къапиевлул таржума дурну, «Да­гъусттан» тIисса антологиялуву, 1936-ку шинал Пятигорскалий бувксса «Совет Дагъусттаннал шаэртал» тIисса луттираву. 1940-ку шинал А. Гъапуровлул бивщуссар «ТалихIрал оьрму» тIисса наз­мурдал лу.
Дяъви къуртал хьуну махъ шаэрнал творчество лархъссар цIусса шачIанттуйн. Ганал итабавкьуссар «Язими» (1953), «КIилчинмур оьрму» (1973), «Шамилчинмур оьрму» (1983). Назмурдащал архIал га чичлай ур поэмарду («Багъманчи Аьвдулла», «Зунттал солдат», «Зунттаву революция дайдихьлай дия», «Ибрагьим ва Залихха» ва цаймигу хаварду («Къужлул хаварду»), оьрчIансса произведенияртту.
«Оьрмулул шаттирду» тIисса луттирахлу А. Гъапуровлун дуллуссар С. Стальскийл цIанийсса республикалул паччахIлугърал премия. АбутIалиб цимилгу Дагъусттаннал Верховный Советрал депутатну, ганил президиумрал членну увчIуссар. АбутIалиб Гъапуров ивкIуссар МахIачкъалалив 1975-кусса шинал. Увччуссар гиккува. 2000-ку шинал ганал гьайкал дацIан дурссар МахIачкъалалив, Лениннул площадьрал чIаравсса багъраву, Апанни Къапиевлул цIанийсса фондрал сипталийну.
Щаллуну ласурча, АбутIалиб Гъапуровлул лакрал поэзиялуву тIиртIуну дур цIусса чIапIи. Ганал произведенияртту машгьур хьуссар щалва билаятрайх, оьрус мазрайн таржума бувну. АбутIалиблул цIа машгьур дур­ссар Расул ХIамзатовлул «Ттул Дагъусттан» тIисса прозалул луттираву ганал сипат щаллу дурну. Ганал сипатрал цуппа га лугу хъинну чIюлу бувну бур.
Аь. Хизриева,
Лакрал райондалул библиотекалул хъунмур