«Оьрмулул мяъна – чувну яшавривур ва чувну ивчIавривур»

Оьрму оьрчIан тарбиягу, кIулшивурттугу дуллайгу, шяраваллил жяматрал къайгъурдалсса буллайгу гьан бувсса зунтталчу, Къяннал шяравасса, ДАССР-данул лайкь хьусса учитель, ХIажимурадлул арс ХIажимурадов МахIаммад дакIнийн утлатисса цаппара махъру чичлай бура, ванал учениктурал тавакъю бартбигьин.

1928 шинал Къяннал шяраву байбихьулул школа тIитIайхту, цалчинсса дуклаки оьрчIавух ивкIун ур МахIаммадгу. Къянив 5 классгу къуртал бувну, ва лавгун ур Гъумучиял школалий дуклан. Школа ххуйсса кьиматирттащал къуртал бувсса , бюхъу-хIарачат бусса жагьил 1939 шинал райондалул ОНО-рал тIайла увккун ур ЦIуйшиял оьрчIан буккин-чичин лахьхьин буллан байбихьулул школалийн. ЧIунну къабигьасса диркIун дур, дурккусса, дарсру дихьлансса учительтал биял къахъанахъисса. ХIарачатрай зузисса МахIаммадгу аьркин хъанахъинийн тIайла уклан бивкIун бур. Укун ванан Хъювхъиял, Вихьуллал школардайгу дарсру дихьлан багьну бур. Ппу ХIажимурадгу, арулва оьрчIгу махъ кьабивтун, ччяни дунияллия лавгукун, буттал хъар хъачIунттайн дагьсса ванал хIарачат бивкIун бур ичIаллил маэшат кIюла буккан къабитан.

ЧIун дирукун, увцуну ур аьралуннаву къуллугъ буллан. Воронежрал областьрайсса Борисоглебск тIисса шагьрулий аьралий бурж бартбигьлай ивкIун ур. Тикку бувххун бур бала-мусиватсса дяъви ванал оьрмулувун. «Дяъвилул ххуллу» тIисса цала чичрурдаву ва тай чIуннардия укун буслай ур : «1941 шинал июнь зурул 21-нний, бигьалагай кьини, кIюрххилссагу дуркуну, неххайн бучIан лавгссияв нагу, политрук Крапивкогу. Авара гьаз хьуну, зана хьуссияв. Ссят 12 хьусса ахттайн чIун дия. Трибуналул хьхьичI бавцIуну буссияв. Махъ лахълай ия комбриг. Ганал бувсуна Германия жуйнма ххявхшиву, Киеврайн, Смоленскалийн, Ленинградрайн, Севастополлайн ва цаймигу шагьрурдайн бомбарду бивчушиву. Июньдалул 26-нний бавчуру лагерьдаяту».

Ванал арснал ХIажимурадлул архивраву яхьуну дур буттал хатIлийсса цамургу чичру: «Ттун гужну ххирар оьрму. Муниятура дяъвилул цIаравун наниссагу. Ттулва шяраваллил агьлу, Ватандалийцири паракьатну яхъананшиврул. Нигь дакъар бивкIулиягу. Чувну яхъанангу, чувну ивчIангу– укун дурчIлай дур ттун оьрмулул мяъна-мурад». Ва артиллериялул разведчиктурал группалуву ивкIун ур. Ванан ккарккун дур дяъви байбивхьусса чIумалсса гъургъаза, дяъвилул дазучIан най вайннал эшелон цимилагу бомбардал цIарахьхьун дирирну дур. Белоруссиянал цалчинмур фронтрай, элитныйсса артиллериялул разведчик хIисаврай ва Украина, Варшава тархъан буллалисса къизгъинсса талатавурттаву гьуртту хьуну ур. Берлиннайн ивну ур 1945 шинал сентябрь зуруй. Дяъвилия ва орден-медаллал хъазамгу оьрчIи бувну зана хьуну ур. Вихьлив оьрус мазрал дарсругу дихьлай, Къянивгу завучнугу, учительнугу зий ивкIун ур. Тани, радио-телевидение дакъасса, зуруй цал тIиссакссагу шяраваллил клубраву кино ккаккан дувайсса заманнай, ванал цала учениктурахь бусайсса дяъвилул хаварду оьрчIру Ватан ххирану тарбия баврил дарсруну хьуну бур. Учитель хIисаврайгу ва гьунар бусса уну тIий, учитель-методистнал даву вихшала дурну дур, цайми учительтурал даву ххал дигьин кIункIу увайсса ивкIун ур инспекторну. ХIакьинусса кьинигу учитель дакIнийн утлай ванал учениктал бур: «СсихIир бай магьа бусласисса куна дурчIин дайва дарс», «ЛичIину кьянкьасса тIалавшинна дусса къаикIайва, амма тIулдакъашивуртту дуллалисса, низам дакъассагу сайки къабикIайва»,– тIий.

Ва цаппара шиннардий зий ивкIун ур Вихьуллал арулшинал школалул директорну, мукуна Ккуллал школалийгу директорну. Зий унува заочнайну къуртал бувну бур Дагъусттаннал пединститурал тарихрал факультет.1951 шинал ва ивтун ур Ккуллал райондалул ОНО-рал хъунаману.
1956 шинал Вихьлив дянивмур даражалул школа тIивтIукун , ванайн тапшур дурну дур му школалул директорнал даву. Ва хъанай ур Вихьуллал дянивмур даражалул школалул цалчинма директор.|

Лайкь хьуну ур «Халкьуннал кIулшиву дулаврил отличник» тIисса цIанингу. Зий ивкIун ур Къяннал шяраваллил советрал председательну.
1989 шинал март зуруй дунияллия гьаннин зий ивкIун ур Къяннал школалий тарихрал учительну. Оьрмулул 68 шинаву захIматсса азаруннища ххассал къавхьуну лавгун ур дунияллиягу. Ванал цIа дирзун дур Къяннал школалун. Ва школалул къатрал чIирай ванал цIа дусса ула цIакь дурну дур 2001 шинал сентябрь зурул цанний.

ПатIимат Рамазанова