Махъва-махъсса чагъар

Салимат Кьурбанова
Махъва-махъсса чагъар
БувкIуна ттучIан чагъар,
Дуснал канил чивчусса –
Та дяъвилул цIарава
Чичинсса чIунгу чаяв?
Чагъар канил бувгьукун,
ДакI вас-ццахлил дурцIуна,
Вас-ццах тIийнма нанисса
Оьрмулул бявкъу гьантрай.
На му чагъар ябував,
ДакIнил улттуй бивхьуну,
Мусил ашрапи кунма,
Хьувух бувтуну занай.
Цимирагу шин дував
Ялугьлай, хьул къаличIлай,
ХIалу дакъа даврий зий,
ЧIун дакъа ухьунссар тIий.
Чув уракьай, чув ура,
Ттул дакI чанна дай чирахъ,
Духкъалагай дардирдал
Ва ттурлугу ттуйн дуртун?
Вил чагъаргу канихьну,
Бувкра, дус, на чулданийн,
Къювулул дургьу дакIгу
Ххяппуву чIувин дурну.
На цукун зана хьува
Ххира буттал шяравун,
МицI хъару  мусил барзу
ЧувчIав лякъин къашай  тIий?
Бивра Украиннайнгу,
Бувкра Къиримнавухгу,
Та Беларусь аьрщарай
Лякъав, ахиргу, аьш-бакI.
Бюхттул гьайкалгу – бакIрацI,
Лекъащай цIугу – ччаннацI,
КIа цIараву пар-пар тIий –
Вилмур цIагу, цIа ххуйма.
Га вин дацIан дурнавав,
Вил дустуран дурнавав?
Чувшиврул чанна цIуку
БакIрай пперха тIий бия.
Шиччаявав га чагъар
Дуснал каних чивчусса?
Чичинсса чIунгу чаяв
Га дяъвилул цIарава?
АбутIалиб Гъапуров
Вирттаврал марш
ЗахIмат кьини дучIайсса
Вирттаврал бакIрачIанни,
Вирттаврал балай чайсса
Укунсса кьинирдайри.
Хъинсса вирттал кIул шайсса
ЗахIматсса кIанттавури,
Кьадарминнал ябача
ЦIурихьу, мурцIу къатри.
Тархъаншиву яшайсса
Вирттаврал чувшиврийнур,
Му чувшиву бурж хьуссар
Ца цалва гьунардайну.
Ца гуж хьуну бачинну
Буттал Ватан ядуван.
Парандарал ток хьуну,
ЛухIи душман ччуччин ан.
Юсуп Хаппалаев
Ххуллухъин баннав
Най ухьурчан, вин ххуллухъин баннав,
Ттул дакIгу вин даим гьалмахчу хьуннав.
На ялугьланна ххувшаврих ва вих,
На къахьунна вийн гьич тачIав хаин!
Хьхьу-кьини на ина дакIний бикIанна,
Хьхьу-кьини вин шайсса на кумаг банна.
Ина акъашиву на кIул къабанна,
На къахьунна вийн гьич тачIав хаин!
Замгьарданувугу на дакIнин бути,
ЦIарал вив агьнийгу на дакIнин бути,
Къия ххи хьунийгу на дакIнин бути,
На къахьунна вийн гьич тачIав хаин!
Нажагь нигь гъан хьуну, дакI ццах учирчан,
Нажагь душманнайну дакI хIучI учирчан,
Нажагь бивкIулул хьхьичI ттиликI рутарчан,
КIулша, вин хIарамссар нагу, Ватангу!
Вин ххуллухъиндаран – буттал мисри тур,
Вин ххуллухъиндаран –
лахъ зунттал дурпал,
Вин ххуллухъиндаран – ттул дакIгу вищал,
Къув-аьслива ина ххувшаву ласи!
Най ухьурчан, вин ххуллухъин баннав,
Ххувшаврил цIукугу гьалмахчу хьуннав,
На ялугьланна ххувшаврих ва вих,
На къахьунна вийн гьич тачIав хаин!
Мирза МахIанмадов
Оьрму
Оьрмулул нуз тIиртIуну,
На хьулувух уххайхту,
Гьан багьуна дяъвилийн
Талан так оьрмулухлу
Бувагу цал булайсса,
Оьрмулухлу дахьа ттун
Цил тIин-тIааьн кIул хьусса.
Ттул дарвачирайх ришлай,
Най ия душман гужну,
Ник рищун дан кьасттирай
Ватан ва тархъаншиву.
Дакъая къаучинна
Рирщумур цIун къахъанай,
Угь тIий дия аьрщира,
Душманнал ккуччу дуллай.
Гьич ниттил ккукку кунна
Дурвавли нахIусса зат?
Гьич тархъаншиву кунна
Дурвавли ххирасса зат?
Ватан мютIи шайххивав
Муххайн ягу ккуллардайн,
Тархъаншив дагьайххивав
Зулмулул хьхьичI никирттайн!
Гьаз хьуна буттал улклул
Щалвава агьлу-авлад, –
Ливхъуна жул оьрмулул
БакI кьукьин ччисса жаллад.
Ливхъуна, ццаххандарай,
Никъурал хьхьа буцанцIа.
Оьрму бия хъирив най
Ххувшаврил ттугъ бищунцIа.
Чивчуссар ттуй ккуллардах
Оьрму уттавашиву,
ДирчIан къашайшив турлих
Халкьуннал тархъаншиву.
Чивчуссар оьттух нагу,
Дунияллул  кIул буллай,
ХIакьсса, уздансса оьрму
Бушиву ттул аьрщарай.
МахIаммад-Загьид Аминов
«Ттул нину» тIисса поэмалува
ЧIун архIал оьрчIавух тIуркIу тIий уна,
Пар куну лавгунни оьрчIшиврул гьантри.
Лултту дирзсса мучIал дурухлу кунна,
ЛирчIунни дакIниву кьурчIисса ттангъри.
Циваннив, аьгутIий, на ххира айвав
Бургъилу щядиркIсса чIаххуврал къарил.
Ттун ччяни дурчIунни гай мукьал савав:
Ятин ххира айсса ивкIун ур ганил.
Ятин! Бутта акъу. Царив, кIиярив?
Ци тахсир хьуссар ттуй, на ятин уван?
Агь, къабучIиссияв ва дунияллий
Жулгу ппухълу буну, жугу шадну хъян?
Ттуршая був чугу хъюву кьабивтун,
Ларгунни оьрчIшиву хъув чIаллу батIлан.
Кьавкь ччатIул парчагу хьуву лабивтун,
Ларгунни маршраву бярч канаки бан.
Чунна тIий, чунна тIий, оьрчIшиврухь цIухлай,
Къапулухун увккун, мюршну ябитав:
ДарцIуну дур нину, хъирив дуруглай,
Мукьал ккузригу бур ххарисса иттав.
Ххарину дур нину на хъуна хъанай –
ОьчIарарайн чIила щун дуранугу.
Пашманну дур нину на хъуна хъанай,
Ппу лавгсса дяъвилул чIу бухлавгнугу!
Ссугъури Увайсов
ДакIний битира ппухълу
Басласисса марххалттал
ТIавтIсса мачIурдил чIарах,
СсихIирал ттуруллавух
ЧIалачIисса ламурдайх,
Поезд тIаннул нивсирдайх
ХьхьичIунмай бур левххун най.
Анаварсса поездрал
Киях ва урчIах личIлай,
ЦIуларгсса ва аьрщарай
Бомбардал аьшругу дур,
Буттахъал базурдайсса
Щавурду кунна, цIалай.
Мармарчарттай чивчусса
Зиярат бакъанугу,
Гай аьщурдил буслай бур
Гикку вирттал ливтIшиву.
ТIутIах чивчунугу бур
Гай аьщурдил хъазамрай:
«ДАКIНИЙ БИТИРА, АРСРУВ,
ЗУЛА ППУХЪЛУ ХIУРМАТРАЙ!»
ЦIигьил Камалов
«Ниттил витIянхъру» тIисса поэмалува
На цциган акъара каний бувчIайсса,
На ура солдатну дарс чIалачIисса:
Ттул хьхьичIух лехлай дур, нину, тай шинну,
Ттупал пIякьлил, чIутIул магъи ппив дуллай.
Магъуй аьрщи, тталлу хъюлчу тIутIийни,
Ватандалул ттарцIну ина дакъаяв?
ХъачIунттай му захIмат ина къабухIав?
Ттул бутта талайни ттупал цIараву,
ХъачIрай буттал варси ина къалаххав?
НенттабакIрайсса гьухъ духканих лихьлай,
Ххякъадуккав ина кIай хъуру хъурссух?
Лялух, чIуен дурну, карщи дархIуну,
Ина дакъассияв цулуй кIай гьанну?
Мурччив микIлачIлайсса
ссутнил цIан хьхьурдай,
Ппурду кунна, кьутIлай къаларду дуна,
Буси, дакъассияв ччар рутлай, гьулуй,
Буси, циксса бухIав ккаши ва оьбигь?
Буси, оьрмулул хьхьичI
кьус риртссияв бакI,
Буси, руртIуссияв ина кIири макь?
Та чIумал вил канихь мухI пар учайва
АрхIал зузиминнал зиярат банну.
Дадай, дадай, буси, дяъви бакъаяв
Вин захIмат, хажалат ккаккан багьана,
Ина аьйплу дуван багьана хьусса?
Къашайшалал шаний тти ина дура,
ХIаллурдавух дагьну кIяла чIара дур.
Щюлли щатIавусса къурнихгу ина,
Зунттах барзу кунна, дуруглай шара.
Ттул хьхьичI дацIлай дура къашавай шаний,
Къурувппай нанисса хъанних дуруглай…
ДакIния къабуккай, ссинтI куну, ина,
Шанияту дирзун, ччаннай дарцIусса.
Заэв бувксса вил чурх зурзу увкуна,
Иттавгу лавхъуна мукьал чирахъру…
Амма, бакI гьаз дурну, зунттах дурургун,
Ссаярив пикрилий, ина пиш куна.
Вил яруннавату пар-пар тIий бия
Даврих ва оьрмулух лекъавшсса гъира.
МахIаммад Щекьиев
Инсан, дуручча аьрщи!
Бургъилу чанна лархъсса
     бурулданул марцIшиврий
Кагьрубалул кюрщанну
     аьрщи ттун чIалан дикIай;
Жагь дазу дакъашиврий
     тивтал чурххах шаврийну,
Чаннамрал гьану бивзсса
     къаларду кунна ххал шай.
Мурчал лавсун нанисса
     синттарал ттуп укунна,
Гьава баххана буллай,
     му лерххун най дур ккуруй.
Ца зуманив цIан хьуну,
     вамур къирагърай чаннахь
Неъматирттах луглай дур
     рухIду тIабиаьт, щуруй.
Муний оьрму нанисса
     халкьру митIикьукьулт бур,
Гьар чулийннай ттирикIлай
     му буллугърал хьуну дур.
Щавари хьусса аьрщий,
     интнил аргъ, оьрму яба!
Язугъри вий, ччатI булуй,
     жу ина багъишла ба!
Жу, щалла дунъяллул халкь,
     аьрщий, вил кулпат буру,
Жагьилсса нитти-буттан
     ччаврил ахъулсри хьуру.
Аькьилсса кулпатраву
     цаннив ахIмакьсса лякъай,
АхIмакьнал ахIмакьшиврийн
     аькьил кIункIу тIий лякъай.
Агар атомирттал вил
     цIакь гьану ппив буварча,
Вил някI гьаваллавату
     ласайсса ссихI леххарча,
Жу вий хъис аьй къаданну,
     багъишла ба, кьабити,
Так вивара ттирхъусса
     ниттил накI хIалал дити.
Инсан, тти вихьра тIисса:
     аьрщи къадуруччиннав,
Хиянатшиву къахьун
     бюхттулсса элмулийну?
ЦIу-цIусса дунияллу
     тIитIлай дур жунна някI ссав,
Ми билаятру вилли,
     дуручча аьрщи-нину!
ОьрчIи чIиру кунмасса
     наслулий тамаша ба,
ГъюнгутIив тутIал дянив
     тIуркIу тIутIисса чашну.
ЗахIмат ба ина муний,
     тIутIавун дахьлаган да,
ХIайп чинну оьрму бути,
     дунияллий дакI мяшну!