Балаллул хьхьичI цалчин бавцIуми

ЦIуссалаккуйн къачагътал ххявхсса чIумал цалчин тайн
найн данди бацIан бувкминнавух бивкIссар райондалул ФСБ лул зузалтгу. Та кьинигу, хъиривми гьантрайгу тикку ци тагьар диркIссарив, тIайламур цирив буслай ур ЦIуссалакрал райондалул ФСБлул отделданул начальник МаматIи ХIамзатов.
— Цукун кIул хьуна зун къачагътал ххявхшиву, цукун дайдирхьуна гайннащалсса талатаву?
— Райондалий талатаву кIюрххил ссят 7 хьун 15 минут лирчIсса чIумал дайдирхьуна, цалчинмур рищавугу Липецкаллал ОМОН бусса кIаная дайдирхьуну дия. Ми цивппагу жул ФСБ-лул отделдания 20-30 метраксса манзилданул арх ба­къая къуш бивщуну бусса. ПIякь учаврил, биту-ххитулул чIурду баяйхту, гьай-гьай, циняв зузалт левчунма бувкIуна даврийн. Анаварну бавтIуна щалва состав. Жу жува бусса къатрал лагма рургьуссия, миччава миккун РОВД-лущалгу хIала бувхссияв.
Му бакъассагу, садикрал чулухгу бару бувну буссияв. Шама зузала ацIан увну уссия жулами трассалул чулухунмай ма­хъунмай хьуну бачирчагу миннал хьхьичIух бацIан. Яла милицанащал архIал Липецкаллал ОМОН-далулсса буллан бивкIру, гайннал командирнал бувсуна 6 саллатIнайн щавурду дирну душиву. ГайнначIансса ххуллу кутIа бан ца чIирагу гъавгъун, ттул зузалтрал цалва мукьав гьаз буллай буккан був­ссар гай щавурду дирсса жагьилтал. Цал гай оьрчIру жула даврийн бувцуну, яла пикри хьуна, жучIаранияр ххуйсса тагьар РОВД-луву душиву. Миччая ми РОВД-лувун тIайла бувксса. КIилчин циняв ОМОН РОВД-лувун буцин хIукму хьуну, га цIаравух ялагу лавгссар жул оьрчIру гай ххассал бан. Шамилчиннив ивкIусса цала цаннал жаназа дуккан дан ОМОН-далулми цивппа лавгуна.
— Га гъургъазалуву сакиншиннарал низам дишин захIмат хьухьунссияхха?
— Гава цIана связьрал узелданул начальник Полинащал икьрал дурну, амру бувссия, РОВД-лул начальникнайн ва ттуйн бакъа телефондалувух къаоьвтIун. Жунма оьвчин аьркинсса чIумал канал дургьуну къадикIаншиврул. На оьвку­ссия Москавлив армиялул генерал КвашниннучIан, яла виваллил аьралуннал начальник ОвсянниковлучIан ва му группировкалул Дагъусттаннай­сса командующийтурайн. Летчиктуращалгума бувссия ихтилатру телефондалувух. Мукун жу хьхьунил ссят 3 хьусса чIумал пикри буллан бивкIру гихунмай дулланмунил. Жун бувчIуна уттинин къабувкIния махъ жучIанма цукунчIавсса кумаг къабучIантIишиву. Ттул руководствалул ттухьхьун ихтияр дуллуна тагьарданух урувгун ттунма бан аьркинну чIалачIимур буллай занакьулу хъанан. Амма жу цаягу ФСБ-лул зузала га ишираву милицалтрая арх къабувцссияв, кьабивтун гьан дакIнил кьамул къабувна. Гьунттийнин куннал иттав кувгу бурган аьркиннихха. Мунияр махъ жула пикри буллай, жунма чIалачIисса куццуй занакьулу хъанай, милицанал начальник, ОМОН-далул командир ва на куннащал ку маслихIатру ккаклай бивкIру.
— Ва дяъви байбишин кIива гьантлул хьхьичI лагмасса блок-постру букьан бувну бивкIун бур тIутIисса хаварду бияхха?
— Му хавар ттун къакIулли, амма ва ишираву милицалтрал цуксса виричувшиву ккаккан дурнугу, ттул пикрилий, вайннал итабавкьусса гъалатIругу бур. Шяраваллал лагма бивхьуну бивкIссар «секреты» тIий, кьюлтIсса, 3-4 инсан усса, цимивагу постру. Боевиктал нанишиву ми постирдайсса цаннанмагу хIисав къашаву бур ца махIаттал хьунсса зат. 300-400 инсаннаясса колоннарду дурну, личIи-личIисса чулухунмай най бивкIсса боевиктурал кьюкьри хьхьурай ххал къахьурчангума, миннал шаттирдал чIурдувагу къабавссарив? Боевиктал тIайланма РОВД-лул бухкIуллухун бувкIун бия, шяраву агьалинал дянив аваза гьаз хьуну бия. Агана миннан бавну, кIулну бивкIхьурча, циванни, туну, я милицанал дежурныйнал, я начальникнал леххаву къаруртсса, агьали шанурдаятува экьи личлай бивкIсса? ЦIуссалаккуй 300 инсанначIан бивсса ополченцы буссия. Ярагъгу бунува, боевиктуран къакIулсса лагма-ялттусса кIанттурдугу кIулсса халкь бунува, циванни му гуж ишла къабувсса, туну? Боевиктурахьхьун жува хар-хавар бакъа биривунну. Жуща майданнив буккан бюхълай бакъая, ми хIатталлив щябивкIун битлай бия, мизитрал чулухунмай буккан хъанай бакъая, тихагу битлай бия.
— Цуксса тIайлассар боевиктурал мизитраву хьхьу дуртун дур тIутIисса ва хIатталлив миннал ярагъуннил луртан диркIун дур тIутIисса хаварду?
— Ми укунмасса хавардур. Та хьхьуну мизитраву цучIав акъассия. ЦIуссалаккуйсса тамансса халкьуннан бавссия сентябрьданул 4-нния 5-нинсса кьини ххяххан най бусса бур тIутIисса тIар. Му хьхьуну хьхьунил ссят 1-нний ттун бавуна Чачаннал чулуха 40-нничIан бивсса КАМАЗ-ру Дагъусттаннал чулинмай най бур тIий. Амма ми ЦIуссалаккуйн нанишиврийн щаквагу багьлай бакъая, ми Къарамащиял чулинмай нанисса ххай буссияв. КIулну бикIаншиврул, на, РОВД-лул дежурныйначIан оьвкуну, мукунсса информация бавшиву бусав, цалла нарядирттайн баян баншиврул.
— ФСБ-лул зузалтгу бу­ссияв му хьхьуну дежурствалий?
— Бакъассия, ттул зузалтран, хьхьунил кIинний бавтIун, цинявннан баян бувну буссия, нажагь ца иш хьурчан, ччимур ххуллу лявкъуну, даврий бикIан аьркиншиву!
— Миннавагу щаву дирсса хьурив цучIав? Зу лагма рургьусса къачагътураща цукун итххявхру?
— Щаву цаннайннагу къадирунни. Ахирданий милицанал начальникнайн гива буккан команда дуллусса чIумал, жу шамунналагу, РОВД-лул начальникнал, Липецкаллал ОМОН-далул хъунаманал ва на, гива буккан план дутарду. Му чIумал, хьхьичI 2 колонна дурну, милицалт ва жул ОМОН лавгссия. Управлениялул 10 зузала шамилчинмур колонналий най буссияв. ХьхьичIсса кIивагу группа ялавай бувчIсса ппурттуву, боевиктурал колхозрал ххалабакIуцIух цIу дирхьуну, гьарзат хъатлий кунна чIалан диркIуна. ХьхьичIсса ми кIивагу группалул га цIанава рациялувух баян бувна гьарзат чIалай гихунмай бачин бюхълай бакъашиву. Мунияр махъ жу Чапаево шяравухсса ххуллийх цалчин зума-къирагърайн бивру. Гихунмайсса ххуллу жунма къакIулну, Чапаевкалия ца адамина уцарду жущала. Му ппурттуву хъирив лавуна гайми кIивагу РОВД-лул ва ОМОН-далул группардугу. Мукун жу бувкру га дужагьравату.

Ихтилат бувссар
З. Шаллаевал
N 39 «Илчи», 1999 ш.