Чумартсса дакIнива нанисса гъилишиву

Дагъусттаннай чIявучин бавссар хасъсса аьралий операциялий талатиминнан хъамул чирахъру буллай бусрав хьусса Ильясовхъал кулпатрая. Та яла захIматсса кьурукIинтнил чIумал аьралитуран цала дакIнива ва каруннива нанисса гъилишиву бахшиш дуллай, вайннал, мяйжаннугу, хъуннасса чирилул даву дурссар.
Ахъушиял райондалий дирхьусса лакрал щархъавасса ца дур ЦIуликъяннал шяравалу. Миччасса бур жула вирттал ХIажи ва Маржигу. Аьрайн чи­рахъру гьан буллансса пикри ХIа­жинан хьуну бур, кулпатран му­нал пикри ххуй бивзун, вагу, га цIана хIала бувххун, чIарав бавцIуну бур.
– «Московский комсомолец» кказитрай на бувккуссия аьралитуран хъамул чирахъру аьркин хъанай бур окопирттаву гъилишиву дан, укунмасса пачру лахъан къабучIину буну тIий. Навагу армиялий аьвкъу-гъили хьуссара, саллатIнал тагьар дурчIлай, дакI цIун диркIуна. Интернетраву чирахъру байсса куц ххал бувну, Маржил ттун аьркинмур щаллу дуллай, жу зий байбивхьуру, – буслай ур ХIажи.
ИчIаллия дуссукъаттагу бувну зий, хасъсса аьралий операция байбивхьуния шихунмай вайннал гьан бувну бур аьрайн 8300-нния ливчусса чирахъру. ЦIанагу гьан бан хIадур бувсса къуршал бувцIуну бия цаламур квартирагу, вай давуртту дуллан бувгьусса чIаравмургу. Ильясовхъал чирахъирттая ччяни бавну бур, кIул хьуну бур. Вай тIайла букланмигу ччяни лявкъуну бур.
– ЦIубутIуй жучIату чирахъру ласун букIлай бия Жяматийсса палаталул, Халкьуннал фронтрал, «Патриоты России» партиялул вакилтал, яла ччя-ччяни аьралитурачIан лагайсса «Волонтеры Победы» суккушиннарал (жу жувагу ва ккурандалул члентал хъанай буру) каялувчи МахIаммад ХIусайхановлущал тIайла буклан бивкIру, – буслай бур Маржи.
Аьралитурал дянив Ильясовхъал цIа ччяни машгьур хьуну дур. ХIатта акциярдал лагрулий бувсса цайми чирахъругу букIлай бунугу, ХIажинал, аьркинсса куццуй, усттарну бувсса, ххуйну лахъайсса, ххуйну гъили байсса Ильясовхъалми тIалавну бивкIун бур. Гуманитаркалул хъирив приемный пунктрачIан бувкIсса аьралитуралгу най буна учайсса бивкIун бур, жун Ильясовхъалми булара куну. Вайннайн цимилгу оьвкуну бур мастер-классру ккаккан бан «Россия – моя история» паркравун, школардайн.
БувчIлай бур, укунсса даврин бихьлахьисса захIматрацIун, аьркинмур ласунсса арцугу аьркинни. Нитти-буттал сипта хъин чулий ккарксса хъунама арснал ХIамзатлул цIубутIуй цала чулуха 200 кг парафиндалул ларсун дуллуну дур. Мунияр махъгу ва цимилагу нитти- буттал дуллалимунил чIарав авцIуну ур. Вайнная бавну, инсанталгу цащава шайсса кумаг буллан бивкIун бур. Парафин бутIинсса банкардал масъала Маржин щаллу буллан багьну бур. Дайдихьулий, ласнал цала пикри бувсъсса чIумал, Маржи бивкIун бур, парафинния машан ласунна, на вин банкри чув ляхълава тIий. Амма бажар бусса Маржил миккугу чаран лявкъуну бур. Хъунисса ттучанну бусса цинма кIулсса, гъансса инсантурахь тавакъю бувну бур, салатру дурну махъ дачIра хьусса хъюруврал, муни-танил банкри экьимадичари куну. Цал мюрщисса банкравун, яла хъуниссаннувун бутIлай, даву нирхиравун дагьну дур. Цалами чирахъру ххишалану тIалавну бусса чIалай, Маржин пикри хьуну бур цала лишангу дан. ЛачIун дуллан бивкIун бур чирахъирттай «Тепло от семьи Ильясовых» тIисса этикеткар­ттугу.
– ЦIубутIуй щаллусса кьини картон каних кьукьлай ХIажинал кару кьурттал дурцIуну дуссия, яла станок машан ласарду. Ци захIматшивуртту духьурчагу, цаймигу лагма лаган буллай, даву дацIан къаритарду. Ва щала къатта картоннал ва банкрал бувцIуну бивкIссар, сукку хьунсса, ша бизансса кIану бакъа, – буслай бур Маржи.
Му чIумалнин Ильясовхъал кулпатрая цинявннан бавну бур. Хаснува вай машгьур хьуну бур республикалул бакIчинал миллион арцул буллуну махъ. Ва ишгу укун хьуну бур. Ильясовхъайн оьвкуну бур РГВК-лийн прямой эфирданийн.
– На инсантурахь кумаг бара тIий, чIатIала хьуну бувххунна, хъирив лаллай бакъара, на Сергей АлимовичлучIан гъан хьунна, – увкуну бур Маржил ласнахь. ХIажинан му пикри щала ххуй къабивзнугу, передача къуртал хьуну махъ Маржи гъан хьуну бур МеликовлучIан. Вай приемрайн чивчуну бур. Хьунабакьин бувкIсса чIумал республикалул бакIчинал цIухху-бусугу бувну: «Материалдания къатIурчагума, зун захIматрах харж булун аьркинссия. Уттиния тийнмайгу зузияра зула давриха», – куну, миллион арцул итабакьин ккаккан бувну бур. МуницIун, вайннал цала дуссукъатта тIитIин бувгьусса квартиралухгу дачIи шинайсса, 300 кг парафиндалух ва 2000 банклухссагу арцу дуллуну дур.
– На навагу аьраличувра, ттун кIулли зу дуллалимуния цуксса хайр буссарив, – увкуна Меликовлул. Ца чирахъ цанмагу бахшиш бувссия хъамакъабитулун, – буслай бур Маржи.
Цилами арцугу ванил, лув дагьан къариртун, га цIана цала дуллалимунин харж дай. Аьрайн чирахъру гьан буллалиний, тай оьрчIру посылка тIиртIукун ххари хьувча тIий, дишай нацIу-кьацIугу, жуларду ва вихяннагу. Цикссагу барчаллагь тIисса роликругу дуркIун дур вайннайн аьралитурая.
Аьдатравун багьсса Маржи чирахъирттал посылкарттайну къуртал къавхьуну бур. Ванил сукку дурну дур аьралитуран шану-кIараллу батIлатIисса акциягу. Цуппа зузисса кIанттурдай буслай, группардавун дичлай, статусирттай баян буллай, дартIун дур диялсса, бачIи кьай духхай машина бувцIусса, шану-кIараллайх дишинмур. Ва Маржи къабикIанссия ми диян дангу цуппа къалавгссания. Мариуполлайх, Бердянскалийх Токмакрайн бияннин лавгун бур цищала аьралитуран кумаг батIлай бивкIсса РМЛ-рал (Республикалул чIяру профиллу дусса лицей) учительница Гулизар Мажидовнащал, ванил ласнащал ва МахIачкъалаллал 37-мур школалул учительница Сидрат Аьлибековнащал.
– КIива машина бувгьуну лавгссару. Белье дакъассагу, жущал дуссия зувиллийхъайсса жува цIил щинаву бивхьусса каландалул балонну. Калан цала чулуха чIаххувчувнал буллуна. «Дари Добро» ккурандалул душваращал циняв лагма лавгун, ххюра литралул пластмассалул балонну ларсун дуцIарду. УчительтурачIа школалия бавтIсса гуманитар кумаггу бия. Хъунзахъиял 2-мур школалул оьрчIал дартIсса арцугу, зура ласияра аьркинмур куну, жухьхьун дуллуна. Миннух жу госпитальданийсса аьралитуран мах1сив ласарду. Инсантал цалла дартIмур жуйн вихшала дуллай, жучIан ларсун букIлай бия. ХIасил, фронтрая арх бакъасса госпитальданийн бувкIун, шикку ликкан дарду дачIи кьай. Аьралитал, цивппа букIлай, ласлай бия шичча. Жу хъинну ххари хьуру Украиннал аьрщарай жува хьунабакьин МахIаммад ХIусайханов увкIукун. Ва жуяр хьхьичI лавгун тийх ия. ТIайламур бусан, ххуллийх жувалу наниний нигь дия, яла, жула оьрчIру бусса кIанайн бивукун, цичIав бакъая. Госпитальданий жуйн бакIрайн багьунни лаккучув, яручув, чачан, ингуш, азирбижан.
Хъусращатусса Аьлил нинугу, ва цувагу ттун кIулссия шихун бучIаннингу. ХьхьичIвагу, ниттил мунан гуманитар кумаг гьан бара куну, гьан бувссия. Госпитальдания жу лавгру цамур поселокрайн, лирчIми кьай ликкан дан. Тиккугу лаккуоьрчI хьунаавкьуна, ТIаннул ЦIувкIратусса. Гьай- гьай, тийх жула мазрайсса гъалгъа баян тIааьнну бия. Тай жуцIагу, жу тайннацIагу ххари хханай бивкIру, – буслай бур аьрайнсса цила аьрххилия Маржи.
Утти, гъили дагьувкун, окопирттансса чирахъру кIинттул, ссуттил чIумал кунма чIявусса аьркин багьлай бакъар. Му давугу цахъис чан хьуну дур. Амма бацIайссарив Маржи. Танкарду кIучI дансса къертту дурухлахисса цила дуснан, Зайнавлун, кумаг буллай булувкьуну бур. На бувкIсса чIумалгу къери дайсса материалданул бакIу бия ванил ичIува, шарда кьукьлан ларсъссар тIий. Цилами кIисригу кьукьари хьуну бия.
– ДакI рахIат дуккай ттущава аьралитуран кумагран ци-дунугу дан хьурча, – тIий бур Маржи.
Цила дуллалисса чумартсса даврихлу Маржи лайкь хьуну бур ПаччахIлугърал наградалун – АхIмад-Хан Султаннул медальданун, мукунма Дагъусттаннал Хъаннил союзрал чулухасса «За любовь к Отчизне» медальданун, Дагъусттаннал бакIчи Сергей Меликовлул Барчаллагьран.
Ми дакъассагу, ХIажинан ва Маржин буллуну бур Дагъусттаннал Миллатрал политикалул ва диндалул иширттал министерствалул чулухасса Барчаллагьрал чагъарду, «Русич» тIисса ихIсандалул фондрал чулухасса ХIурматрал грамотартту.
Чумартшиву, дакIнил хъиншиву, дугъришиву инсаннан оьтту-ттурчIавух дулайхьунссар. ХIажинан ва Маржин ми хасиятру цала нитти-буттайх дирсса дур. Таний, чIявуминнал шагьрулий къатри дакъасса чIумал, ХIажинал нитти-буттачIа, МяммачIа ва ПатIич1а, ликкай­сса бивкIун бур шярава бувкIсса инсантал. Хаснува чIявусса хъамал бикIайсса бивкIун бур нувщи баххайсса сезон дайдирхьусса чIумал. «Уттуишин кIану бакъа, буттукьрай уттуишайссияв», – буслай ур ХIажи. Мукунма шагьрулия шяравун бувкIми кьамулгу бувну, увкIнахьхьун ссайгъатгу бивхьуну, тIайла буккайсса бивкIун бур Маржил нитти-буттал, НурмахIаммадлул ва ПатIимал. КIицI лаган, Маржи политикалул ишккакку, ПаччахIлугърал Думалул депутатну ивкIсса Мамма Маммаевлул ссур.
Ильясовхъал бур шанма оьрчI. Хъунама арс МахIачкъалалив цала бизнесрахун агьну ур. КIилчинма арс Иваново шагьрулий цала кафе тIивтIуну ур. Душ Москавлив ординатуралуву дуклай бур.
ОьрчIругу, нитти-буттал дуллалимур хъин чулий ккаклай, шайсса кумагру буллай бур.
ХIакьинусса кьинигу Ильясовхъал цаламур квартирагу, бувгьумургу аьрайн гьан дан хIадур дурсса посылкарттал бувцIуну бур. Чирину бацIаннав.
Андриана Аьбдуллаева