Жижара

Хъунмасса барчаллагьрай дакIнийн утайма

 

«Яла хьхьичIунмур ххуйшиву – марцIсса дакIри»
М. Т. Цицерон

Вай гьантрай 95 шинал оьр­мулуву ахиратрал хьунни Ккуллал райондалий бусравсса СултанахIмадихъал МахIаммадлул ва Хан-Ис­мяил­хъал ПатIиматлул арс Аьбид СултанахIмадов.

Аьбид увну ур 1929-ку шинал ЧIяйннал шяраву савдажарнал кулпатраву. Ва 1935-ку шинал лавгун ур ЧIяйннал школалийн. 1941-ку шинал, Буттал кIанттул цIанийсса Хъун дяъви байбишайхту, учительтал ва дуклаки оьрчIру аьрайн бувцуну, школа 10-мур классрал щаллу къавхьуну бивкIссар. Аьбид 9 классгу хъинну ххуйсса кьиматирттай къуртал бувну, Ккуллал райОНО-рал тIайла увкссар МахIачкъалалийсса оьрус мазрал дарсругу дишайсса ряхва зуруйсса курсирдайн. Вай къуртал байхту, Аьбидлул захIматрал ххуллу байбивхьуну бур Къяннал 7 шинал школалий оьрус мазрал дарсру дихьлай. 1949-ку шинал тIурча 10 класс къуртал бувсса Аьбид, тIайла увккун ур Хъусращиял школалийн оьрус мазрал дарсру дихьлан. Ванал ххювардай школа къуртал бувну бухьувкун, школалул директор (аьпа баннав цал) АхIмадов Тахакьал маслихIат бувну, ванахьхьун дуллуну дур математикалул дарсру. Шикку зий 4 шингу дурну, Аьбид увцуссар РайОНОрал инспекторну, шикку зий унува, заочнайну дуклан увхссар ДГУ-рал физикалул ва математикалул факультетравун. Муния махъ 1962-ку шинал очнайну, марцIсса ххювардай къуртал бувссар университет. Вара шинал ивтссар ЧIяйннал дянивмур даражалул школалул директорну. Ми шиннардий Аьбид МахIаммадовичлул бюхъу-хIарачатрайну цIуну бувссар 6 класс бусса дуккаврил корпус, мастерскойрду, школалул клуб, 70 оьрчIансса интернатрал къатри. Вай дурцири давурттан лавайсса кьимат бивщуну, ванан дуллуссар орден «Знак Почета».
1971-1984-ку шиннардий ­Аьбид зий уссия Ккуллал РайОНО-рал хъунаману. Вай шиннардий був­ссия Хъусращиял шяраву школалул цIусса корпус, Ккулув цIусса корпус ва школалул мастерскойрду, Ваччав — 7 класс бусса учебный корпус, Хъун ЦIувкIрав ва ЦIийшав — корпусру, ТIаннул ЦIувкIрав — интернатрансса къатри, ЦIущаннив — учебный корпус, Хъусращиял шяраву 260 дуклаки оьрчIансса классру бусса къатри бацIан бувссия.
Аьбид МахIаммадович райОНО-рал хъунаману зузи­сса шиннардий райондалул школардай дия цIакьсса захIматрал низам, дуклаки оьрчIан куртIсса кIулшивуртту дулаврил чулухуннайсса тIалавшиннагу, учительтурал чулухасса хъуннасса жаваблувшивугу. Хъусращиял, Ккуллал, 2-мур ЦIувкIуллал, ЧIяйннал, Вихьуллал школарду щала республикалийсса хьхьичIунминнул сияхIрай буссия. Вай шиннардий мукьийлла гьарзану медальлу ларсъссар райондалий дуклаки оьрчIал.
Райондалул бакI дургьуминнал 1984-ку шинал, бюхъу-гьунар бусса сакиншинначи ушиврухлу, ва ивтссар ЧIяйннал ЦIаххай Маккаевлул цIанийсса колхозрал председательну. КIира шинава колхоз хьхьичIунну зузиминнул сияхIрайн лархъссар.
Цумур шяравун гьарчагу, цинявннал Аьбид хъунмасса хIурматрай, «Жула Аьбид» тIий, бусраврай хьунаакьайва. Ва ия чаннасса дакIнил, марцIсса пикрилул, ларайсса тарбиялул заллу.
Ванал дурсса давурттан лахъсса кьимат бишлай, 1958-ку шинал «РСФСР-данул просвещениялул отличник», 1974-ку шинал «ДАССР-данул лайкь хьу­сса учитель», 1992 шинал «ДР-лул просвещениялул отличник» т1исса цIарду, 1995-ку шинал «ДР-лул Госсоветрал ХIурматрал грамота дуллуссар.
Ххаллилсса мархрайри ккаккиялунсса ахъулсса шайсса. ХIалимсса кулпатраву Аьбидлул ва Ашриплул, хъуни бувну, дуккин бувну, оьрмулул ххуллийн бивчуссар буттахъал аслий­сса мяърипатрай тарбия увсса 3-гу арс.
Лавгунни Совет заманнул яргсса учитель, миллатрал лайкьсса арс, ЧIяйннал шяраваллил ттарцIну ивкI­сса СултанахIмадхъал (Кищи­бухIанхъал) МахIаммадлул арс Аьбид… Хъуннасса кьур­чIи­шивугу кIидачIлай, дакIний­хтунусса жижара буллай буру ванал арсурваврахь Ширванинахь, Аьзизайхь, МахIаммадлухь, арснал щарнихь Зулмирахь, уссил ва ссил оьрчIахь, душваврахь ва махъсса мачча-гъаннахь. Увкуну бурхха Алишер Навоил: «Къашайссар инсаннаща абадлий уттавану личIан, амма уттарану цалла цIа кьаритан бювхъумари талихIрал заллу». Бунагьирттал аьпа баннав, махъминнал оьрмурдай барачат бишиннав.

ЧIяйннал жяматрал цIанияту Шалласу Шалласуев


Мурадов ХIажимурад Ширванинал арс

Уттигъанну оьрмулул 75 шинаву аьпалухьхьун лавгунни шяраваллил жяматран бусравну ивкIсса ххаллилсса лаккучу, даврил уртакьтурал дянив хIурматрай ивкIсса хIаписар, Чапаевкаллал шяравасса Мурадов ХIажимурад.
Увну ур ХIажимурад 1949-ку шинал Чапаевкаллал шяраву. Мяйва классгу шиккувасса школалий къуртал бувну, хъуними классирттавун ЦIуссалакрал дянивмур даражалул школалийн увкIун ур. Школа къуртал байхту, увххун ур Ттуплисуллал аьралий училищалувун. Мунияр шихунмай бигьа бакъасса аьралий пишалул ххуллурду личIи-личIисса кIанттурдайн багьну бур. Училище къуртал бувну махъ тIайла увккун ур Архмур Востокрайн – Хабаровскаллал крайрайн. Шикку къуллугъ буллай ххюра шингу дурну, увкIун ур Брестрайн. Шанна шинава шичча тIайла увккун ур Кубанавун. Тикку къуллугъ буллай ивкIун ур 2 шинай. Яла Брестрайн зана хьуну, шикку зун ивкIун ур. Гихунмайсса аьраличунал ххуллу Мозамбикнавун багьну бур. Мичча цIунилгу Белоруссиянавун увкIун, шикку къуллугъ буллай ивкIун ур подполковникнал чиндалуву пенсиялийн укканнин.

ХIажимурад ия чув-ухьурчагу цала къуллугърал бурж лайкьну бартбигьлагьисса, низам ва тIайлашиву ххирасса, жаваблувшинна дусса хIаписар. Ия цала каялувшиндаралусса аьралитурах аякьа дусса, чIарав ацIан хIадурсса.
Пишалул ххуллий ва лайкь хьуну ур личIи-личIисса наградарттан.
ХIажимурад аьпалул шаврил кьурчIишиву кIидачIлай, жижара буллай буру кулпатрахь, оьрчIахь, уссур-ссуннахь, махъсса гъан-маччанахь.
Алжаннул ххари аннав, рухI хъинний дишиннав, махъминнал оьрмурду лахъи баннав.

Чапаевкаллал жямат


ДакIний личIантIиссар чумартшиврийну ва чувшиврийну

Уттигъанну, захIматсса цIуцIаврища ххассал къавхьуну, ахиратравун лавгунни ххаллилсса лаккучу, миллатрал иширттавух чялишну гьуртту шайсса, чумартсса чув-адамина, Ккуллал шяравасса Щайхлул арс Шяъван Оьмаров.

Шяъван увссар 1954-ку шинал июльданул 7-нний. Ва оьрчIнийва ляличIину хьхьичIун ливчусса, гьарцагу чулуха итххявхсса ия. Школагу лавайсса даражалий къуртал бувну, дуклан увххуна МахIачкъалаллал шяраваллил хозяйствалул институтрал ветеринар факультетрайн. Муния махъ Шяъван къуллугъ буллай уссия Совет аьралуннаву. ЗахIматрал ххуллу байбивхьуна Къизлардал райондалийсса Урицкийл цIанийсса хозяйствалуву. Шикку ккаккан бувна Шяъваннул цува даву ххуйну кIулсса, лавайсса даражалул пишакар ушиву. ХьхьичIунсса ветеринар-хIакин хIисаврай ваная ччяни бавна райондалул ва республикалул ветеринарный управлениярттал хъуниминнан.
Ризкьилул тагьар яларай дагьлан дикIайхту, хьхьичIунсса хIакин хIисаврай Шяъван учIан увну ивкIссар райондалул кIинттул ризкьи ябувайсса Бакресливсса захIматсса ветучастокрал хъунама хIакинну. Шиккугу захIмат ххирасса Шяъваннул, ризкьичиталгу лагма лаган бувну, даву нирхиравун руртуна. Ванал цIа щалагу республикалий хьхьичIунсса хIакин хIисаврай кIицI лаглан бивкIуна. Ванал хъуннасса аякьа дия хIухчалтрах. ХIарачат буллай ия миннан лайкьсса шартIру дузал дан, къатта-къушлил, лаххиялул щаллу бан.

Ванал ризкьичитураха дуллалисса аякьа чIалай, вихшала бувна Кочубейливсса щалагу зоналул ризкьичитал щаллу буллалисса дахху-ласулул базалул хъунаманал къуллугъ. Шанна шинава ивтуна ТтурчIардия иникIма дувайсса заводрал директорну. Шяъван ия чIивинийва захIматрал кьадру кIул хьусса инсан. Заманалуха лавхьхьуну агьуна бизнесрахун. Дагъусттаннай цалчин ванал щурущи бувна цува ва цала кулпат ПатIимат заллусса столовый. ХIарачат, бюхъу-бажар бусса Шяъван ивтуна «Ризкьичи» тIисса хIукуматрал идаралул хъунама директорнал къуллугърай. Миккугу Шяъваннул хъуннасса даву дурссар. Щалагу республикалул шяраваллил хозяйствардайн диян дурссар ХIукуматрал кумагран итадакьлакьисса хъус: иникIма, качар, ккурма, бензин ва м.ц.
Му дия Чачаннавух поездру къазаназисса, ххуллу кьувкьусса чIун. Цайнна дирхьусса вихшала Шяъваннул лавайсса даражалий щаллу дурна. Давриву хьхьичIунну ушивруцIун, Шяъван ия гьарцаннал чIарав ацIангу, ка-кумаг бангу хIадурсса, агьалинал иширттачIагу дугърину ацIайсса гьалмахчу.
2002-2008-ку шиннардий Шяъваннуйн вихшала дурна Ккуллал райондалул агьалинал Дагъусттаннал Жяматийсса Мажлисрал депутатшивугу. Лайкь хьуну ур Миллатирттал Дусшиврул, ЗахIматрал ЯтIул Ттугълил орденнан ва цаймигу медальлан.
Акъахьунссар Ккуллал райондалул щархъаву Шяъван къакIулсса инсан. Ахиратравун гьаннин ва ливчIуна «Жяматрал машгьурсса депутатнугу», дунияллийсса Халкьуннал дакьаврил ва дусшиврул академиялул вакилнугу.

Шяъван кьянкьа-кьурчIисса, сивсусса жагьил ия. Студент чIумал лачIун уккаврил гьунар бусса Шяъваннун ца бяст-ччалливу лачIун уккан багьуна Германиянава увкIсса Олимпий чемпион Отто Вебердущал. Цалчинмур разряд дусса Шяъваннун бучIиссар ттущал данди уккан тIисса Отто, дакIгу гъаргъун, ванал гужирай махIаттал хьуну лавгссар. 2002-ку шинал Шяъван гьуртту хьуссар Марта жазиралий хъанахъисса оьрмулул бугьара хьусса спортсментурал бяст-ччалливу. Ка дишаврил ва самболул спортраву дунияллул чемпион хьуссар. Дагъусттаннай уттинин Шяъваннущал ка дирхьуну ххув хьусса къаувкссар.
Ва хьуну ур самболул кIийла чемпион, Дунияллул халкьуннал спортрал мастер, Дагъусттаннал ва Аьрасатнал армрестлинграл спортрал чемпион. Яла гужма кадихьу хIисаврай, гьарица шинал ванал цIанийсса турнирду дайссар жула республикалий.
Шяъван дакIнин утлатисса кьурчIисса ххуттардийну ванал гьунардаяту, дурсса давурттаяту щаллуну бусан къахьунссар.
Шяъван дакIний личIан­тIиссар чIявучин цала уздансса, чумартсса тIуллайну, жяматрал ва мачча-гъаннал ялув дакI цIуцIисса гьалмахчуну. ХIайп, къаивтунни цала дуллалисса давуртту къуртал дан.
Вил бунагьирттал аьпа баннав, алжан нясив баннав. Вин къабуллумур оьрму кулпатран, оьрчIан ва цинявппагу мачча-гъаннан булуннав.

Ккуллал жяматрал
ккурандалул вакил АьбдурахIман МахIаммадов