Ванил канихьхьун иривсса къашайшалан бахтти хьушиврун ккалли бан бучIиссар

КIива миллатрал оь хIала бувхсса оьрчIру аькьлулул бувччусса, гьунар ххисса, бакIрал ххуйсса бикIайссар тIий баяйва жула бавахъая. КъакIулли му цуксса тIайлассарив, лакрал ва гуржиял оь хIала бувхсса Сакварелия Анна Зураблул душ мяйжаннугу мукунсса бур. ДакIнийн бутан, Аннал цила ттаттая, Буттал кIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъвилул участник Владимир Уцумиевлуя, мунал бакIрачIан бувкIмуния чивчусса макьала ччянира «Илчи» кказитрай дуркссия. Хъинну усттарну, бюхханну чивчуну бия школалий дуклакисса душнил. ЦIанарив Анная хьхьичIунсса хIакин хьуну бур.

ЧIун-чIумуй жул кказитрай дуккайссар Сочи шагьрулий миналул хьусса Уруватусса Анисат Уцумиевал макьалартту. Анна ванил душнил душри. ЧIярусса шиннардий Сочилий учительну, тарбиячину зузисса Александрал душри. Медицина Аннан оьрчIнийра цила бавая Анисатлуя ххуй дирзун дур.
– Садикрая бавал на цичIанма даврийн буцайвав. Ттун ххуй дизайва ганил кIяласса хялат, тIааьн бизлан бикIайва инсантал ганичIату рязину, барчаллагь тIий лагаву, – тIий бур Анна.

Амма школа къуртал бувну махъ ва отраслирдал менеджернал пиша лахьхьин лавгун бур. Сочилий Медициналул институт бакъа, нитти-буттан душ цамур шагьрулийн итабакьин ччан къабивкIун бур. Аннал бакIравагу, дакIнивагу медицина дуклай къадиркIун дур. Бувххун бур тиккувасса Медициналул колледжравун. Миккусса дуккаврил ва ми дуклакисса шиннардийсса санитарнал ва медсестралул практикалул бивзун бур ванил кIулшивурттал гьанугу. Практикалун Аннал язи дургьуну дур шагьрулул 4-мур азарханалул приемное отделение. Санитар хIисаврай ва гьуртту хьусса цалчинсса операция хьуну бур бакIрал операция (черепрал трепанация). Яла, махъ, институтраву нейрохирургия язи дугьаврингу му багьана хьуну бур.

– Операция бувния тихунай, хъин хьуну, ччаннай ацIаннин пациент ттул итталу, ттул аякьалулу ия. Гьарица кьинисса ганал цIуллу-сагъшиврул тагьар ттун чIалай дия. Му зат ттун хъинну ххуй бивзуна. На хIакьинусса кьинигу барчаллагьрай бикIара приемное отделениелул хъунаманайн, процессравун кIункIу бувну, санитарналмур биялагу хъунмасса бушиврий дакI дацIан бувсса. Ганал учайва жухь: «Душрув, укунсса кIанттурдай гьарицагу инсаннал дуллалимур агьамссар, зул биялагу хъунмассар. Цуксса анаварну тIайла увкрив жува кIулшилий акъа увкIсса инсан операция бан, мукссава ччяни бюхъантIиссар жущава мунан кумаг бан».
Ттухьва цIухлай, оьрму медициналуцIун бахIин ччисса инсаннал, лувмур шачIанттуя айивхьуну, битан аьркинссар щала ххуллу. Му чIумал бикIантIиссар чIивимур ва дянивмур персоналданул захIматрал хIурматгу. Му бакъассагу, хIакиннан, карьера дансса пикри бухьурча, ягу лавайсса даражалул хIакин хьун ччай ухьурча, мунан кIулну дикIан аьркинссар архIал зузиминнал давугу. ЧIивимур ва дянивмур персоналданул даврил ялув ацIаву дан, гайнналмур давугу кIулну дикIан аьркинссар, га шачIанугу лавхъун бикIан аьркинссар.

Дуссар «человеческий фактор» тIисса калима. Щин-дунугу ци-дунугу къаккарккун, къахIисав хьуну личIарча, мунилсса хIакиннаща цащава бан хьуншиврул. Операция буллалисса хIакиннан цала даву дуллалаврицIун, кIулну бикIан аьркинссар гьарица фланграй хъанахъимур.
Циняв шачIантту лавхъун хьусса хIакин къауругантIиссар къашайшалал даражалух, чIалачIиннарах. Миннаву ххишалану инсаншиву дикIайссар, ссаячIав дакI оьзлан къабикIайссар, цанчирча цалчинсса шачIанттай миннан гьармур ккаккайссар. «Приемное отделениелуву ивкIма, циркраву хъян къаикIайссар», – тIисса учала буссар приемное отделениелул зузалтрачIа.

Аьпа баннав, Сочилул 4-мур азарханалул приемное отделениелул хъунама Муратандовлулгу учайссия: «СаллатIну къаивкIманая генерал къашайссар», – куну.
Барчаллагьрай бикIара хирургтурайн, нейрохирургтурайн, му зул, санитартурал, давур къаувкуну, студентътуран захIматшиву бувчIлай, жун къашайшала операциялийн хIадур ан кумаг буллан бикIайва. Ттун хъинну ччай бикIайва операция буллалисса куц ххал бан, ччимур дан хIадурну бикIайссияв операция буллалисса кIанайн итабакьиншиврул. Хъунмур медсестралулгу жу битайвав. Пишалухсса эшкьилулъяв, ттула кьянкьашиврулъяв къакIула, захIматсса иширттал, оьттул ттуйн хIал биян къабайва. Хъунмасса гъира бия бакIрал кьалакьи дуркьсса инсаннал нярах буруган. Га дия щаллусса дуниял. БувчIлай бия, нярав гьарица миллиметрданул ссахлу-дунугу жаваб дулайшиву. Нярайн хъар шайшиву инсаннал чани, память ва цаймигу функциярду. Му чIумал вин хъиннува бувчIлачIиссар цуксса личIлулну икIан аьркинссарив операция буллалиний, инава сававну инсан мушакъат къахьуншиврул. ХIасил, ттунма цалчин укунсса операция ккаккайхту, захIматсса къашайшалагу операция бувну кIива гьантлува ччаннай авцIуну ххал шайхту, ттун нейрохирургтал ссихIирчиталну чIалан бивкIуна, ттунмагу мукунсса ссихIирчи хьун ччан бивкIуна, – буслай бур Анна.
Ва дакIний бутлай бур та ппурттувусса ца цамургу операция. Аьралуннаву къуллугъ буллалисса жагьилсса оьрчI агьну ур вайнначIан бакIрал ттаркI гъаргъун. АнначIангу гъан хьуну, ганал цIувххуну бур: «На сагъну личIантIиссарив? Ттун цукунчIав ивчIан къабу­чIиссар, ттул чIи­ви­сса душ буссар».

– Ганал тагьар щалла вихшала дишинсса дакъая, жагьилнал оьрмулухсса мякьшиву чIалайяв, Заннангу га уцин ччан къабивкIуна. Операция тIайлабацIусса хьуна, муницIун цаппара гьантрава занангума ивкIуна. Тай хIакинтал мяйжаннугусса ссихIирчитал бия. Кару сававсса, рахIму-цIими ххисса. Нава практикалий буссаксса ттун цалвагу хIисав къавхьуна тай инсаннал даражалух бурувгун кумаг буллалисса. Ца чIумал на тIайланма цIувххуссия: «Дуссарив личIишиву, цукунсса инсан агьрив жучIана – хIачIу ягу лавайсса даражалул къуллугъчи? ХIакиннал увкуна: «Гьарица къашайшала хьхьичIа-хьхьичI инсанни, жула кумаг аьркин багьлагьисса. Му кумаггу жува бан буржлувссару, ци даражалул ухьурчагу».

Буллайгу бия. Олег Мазманов, Александр Григорьев (ва аьпалухьхьун лавгунни) бия марцIсса, цила бикIайкунсса хIакинтал.
Медициналувунсса ххуллу укунсса хIакинтурачIату байбишаврийну ттунма хъунмасса бахтти хьушиврун ккалли бара, – тIий бур Анна.
Ванил шикку зузисса чIун тIайладарцIуну дур Сочилий олимпиада нанисса чIумуйн.Та ппурттуву Сочилий чIявусса чил билаятирттал инсанталгу бивкIун бур. Медициналухсса ччаву ялу-ялун ягин хъанай, дуккаву къуртал хьун 10 барз ливчIсса чIумал, ванин пикри хьуну бур ци чулийгу Медициналул институтравун буххан. Нину-ппу уттигу цачIавату итабакьин рязи къахъанантIишиву кIулну, ванил бувсун бур цила дакIниймур мудангу цила чIарав дацIан хIадурсса бавахь Анисатлухь.
– Нитти-бутталсса на банна, ми ттуй бити, насу, бухху, – увкуну бур ванилгу.
«Бава-ттаттахал чулухагу на тIайлабацIу бусса бияв. Ххуллул ца чулий ниттилми, тамур чулий бутталми бикIайва. Миннал кIивайнналвагу хъихъи бивтун ларгссар ттул оьрчIшиву»,– тIий бур Анна.

Мунияту бухьунссар, ванин ххирар ва хъунмасса хIурмат бур оьрмулул бугьараминначIан. Цила пишалул ххуллийгу миннах ххишаласса аякьа дан хIарачат буллан бикIай.
2015-ку шинал Анна бувххун бур Краснодардайсса Кубаннал медициналул университетрал педиатриялул факультетрайн. Миккува ЯтIул дипломрай къуртал бувну бур нейрохирургнал пиша лахьхьайсса ординатурагу. Ординатуралувун бувххун дачIи шинава, Краснодардал крайрай нейрохирург акъасса кIанттурдайн занай, операциярду буллан бивкIун бур.

Сочилул азарханалул приемный отделениелувусса практикагу ванин ххуйну дучIи ляркъуну дур. Цила учитель Родион Виноградовлул (Анна ванал цалчинсса ординатор хьуну бур) лахьхьин бувсса куццуй, цила операция бувсса къашайшала цаманахун къаувтун, хъин хьуннин мунал ялув цуппа бацIайсса бивкIун бур. ЦIанасса чIумалгу мукунма зий бур. Къазузисса кьинигу бучIайсса бур ва азарханалийн цила къашайшалтрал тагьар ххал дан, щавурдугума цила дахIайсса дур.
Ххуйну дакIний бур Аннан цила цалчинсса операция. Майкопраясса 80 шин хьусса адаминай бувсса. Му чIумал ванил ординатуралуву дуклай цалчинсса шин диркIун дур.
Мукьва-ххюва зурул хьхьичI ванил бувну бур операция 100 шин хьусса къарий.

– Ттуршра шин хьусса инсан ттун цалчин ккаклай ия. На ординатура бувккусса Краснодардал крайрал азарханалий нейрохирургну зий уссар лаккучув Ренат Оьмаров.Тагу, нагу санавиациялий гьан бунну станицалийн къарий операция бан. Ва чIарав авцIуну, на бувссар. Операция тIайлабацIуну хьуссар. Хъунна бава ччаннай дарцIуссар,- буслай бур Анна.

Бакъарив караматсса иш. 100 шинал оьрмулувусса инсан, бакIрай тIайлабацIуну операциягу бувну, ччаннай ацIан ан бюхъаву. Аннал кани хьхьун агьсса къашайшала бахтти бусса инсаннан ккалли ан бучIихьунссар.

Бавал Анисатлул увкуну бур танийва Аннахь: «Медицина язи дургьунавхьур, вин му пишалул ххуллий мудангу инсанну бикIан аьркинссар», – куну. Анналгу тачIав инсаншиврул ялтту ша къалавсун бур. ХIайп, укунсса лаккудушру, гъурбатрай буну, жула жагьилтуран къаккаклай бушиву.
ЦIана Анна, ординатурагу лавайсса даражалий къуртал бувну, цила дайдихьу дурсса, пиша ххира хьун бувсса Сочи шагьрулул 4-мур азарханалий зун най бур. Ванил хIарачатгу, жаваблувшивугу кIулсса азарханалул хъуниминнал шикку Аннан кIану бувгьуну бивкIун бур ванил дуккаву къуртал хьуннин. Щак бакъар, азарханалул коллектив укунсса зузалая рязину личIаншиврий. Щак бакъар, Анная цIа дурксса хIакин хьуншиврий.

Андриана
Аьбдуллаева