ОьрчIал хъихъи бивтсса нину

Махъсса шиннардий ттизаманнул шаэртуравух чIявуну баллай бур ЧукIуннал шяравасса Бахттун Гъазиевал цIагу. Жунма вания махъ кIул хьурчагу, шеърирду чичлан бивкIун бур Бахттун ччянива. Му гьунаргу ванин цила ттаттая, цIа дурксса ЧукIундалавъя, бивсса бухьунссар. Бахттун ЧукIундалавл душнил душри.

Вай гьантрай Бахттуннул кIицI ларгунни цила оьрмулул юбилей. Ваниягу кьюлтI бувну, ниттин хар-хавар бакъасса бахшиш дан, юбилейрал мажлис хIадур бувну бия оьрчIалгу, оьрчIал оьрчIалгу. Ччиманал цала хьурдай чинссия укун нину лахъа-хъун дуллалисса оьрчIру. Гьай-гьай, ва Бахттуннул цила тарбиялулгу ишри.
Дагъусттаннал халкьуннан бакъассагу, хъамаллурангу нукIува ххира хьусса «Инт» кафелувун Бахттун барча бан бувкIун бия уссу-ссу, гъан-маччами. Ххаллилсса балайрду увкунни цала ссин хас бувну ссурваврал, мукунма арснал МахIаммадлул. Хьунни ва барча буллалисса, ванил лайкьшивурттая бусласисса ихтилатругу.
Бувну бур Бахттун 1938-ку шинал ЧукIуннал шяраву Кьурбаннул ва Марзижатлул кулпатраву. Ванил ппу Кьурбан Буттал кIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъвилул участник ивкIун ур.

Цила нитти-буттая бусласиний, буттал бакIрачIан бувкIмур дакIнийн бутлай, аьсив буклан бикIай Бахттун. Дяъви байбивхьусса чIумал, чIявусса цайми чиваркIуннащал, Кьурбангу Ватан дуруччин аьрайн лавгун ур. Ванал цала бусласимунийн бувну, ца къизгъинсса талатавриву чIявусса жула аьскар ливтIуну бур. Ккуллардугу бухлавгун, каруннай биллай хIала бувхсса 9-10 аьскар, миннавух Кьурбангу, ясир багьну бур. ХьхьичI авкьуну нанисса Кьурбан фашистнал къуч увну, ванал бакIрая каска багьну бур. Га гьаз бан кьус ивкIсса, немецнал къуннагъ рирщуну вагу ачин увну, ччан щуну кьяпагу чулийнмай ккуру бивтун бур. Кьяпуву бивкIун бур ванал цIа-бакI, часса уссарив чивчусса чагъар. Хъиривмур кьини немецнал вай ливтIусса цала аьскартурал кьаркьаллу датIлатIи бувну бур. ЧIявусса жуламигу кьатI хьуну бивкIун бур. Вайннал хъирив бувкIсса жуламиннан Кьурбаннул каска лявкъуну, га ивкIухьунссар тIий, шяравун тил рирщуну дур. Шаппа маоьгу бувну, садакьагу бавчIуну бур. Кьурбаннив ясир бувминнавух Германнавун тIайла увккун ур. Тийх вай ххуллурду чарттал бакьлакьи бувну бур. Цимилагу лихъан кьастгу лархIуну дур, амма къабювхъуну бур.

Бувгьуну, багу бавттун, цIунилгу зузи бувну бур. Дяъви къуртал хьуну махъ, зула ватандалийн насияра куну, итабавкьуну бур. ЖучIава дуснакь бантIишиву кIулну, чIявуми зана къавхьуну бур. Кьурбаннив, шаппа цахва нинугу, щарссагу, чIивисса душгу ялугьлай бушиву кIулну, шавай увкIун ур. Ватандалул вай буттал щарнил кунма хьунабавкьуну бур. МучIай мачIру дирзсса янна-усгу лаххан буну, ссивирлив вацIри кьукьлан тIайла бувккун бур, Кьурбаннун 15 шин дуснакьрал кьуркьуну дур. Дуснакьрайгу чIявусса ккавккун бур. Ляхъаврия пашманну икIайссияв тIун икIайва тIар. Дяъвилул цIараву талай ивкIшиву хIисаврайн ларсун, 7 шин дурну итаавкьуну ур. Яла-яла оь бизлан, къащи хъанан дикIайсса диркIун дур 9-мур майрал кьини, шяравусса дяъвилул ветерантуран арцуйнусса бахшишру, медальлу дуллалисса чIумал, Кьурбаннухь микку гьуртту хьунссарагу ихтияр къадиркIун дур, ганая дезертир увну. Му лялиян бан къахъанай икIайсса ивкIун ур. Ккавкцириннул аьйплу увну, ччяни дунияллия лавгун ур. – Уттигу, вайксса шинну ларгун махъгу, Ххувшаврил байрандалул кьини, хъювсулсса ппу хьхьичI ацIлай, дакI шиши дагьавай личIай тIий бур Бахттун. Ппу дуснакьрая увксса чIумал на чIивисса душ бияв. Ттуяр хъунмасса ссугу буссия. Ялагу жул кулпатраву хьуна мукьва оьрчI: ца арс, шанма душ. Зана ивкIун махъ ппу колхозрал давурттай – председательну, бригадирну зий икIайва. Аькьлу бусса, гьармунил сант кIулсса ия, жяматрангу бусравну икIайва. ХъатIуй-хъиншивурттай чIарав ацIайва, нахIудакъашиву хьуминнал дяниялу дан, маслихIат бан, щар хъанахъисса, щар дуцлацисса иширттаву махъ бусан оьвчайва, БакIуй Кьурбан чайссия БакIуй махIлалий яхъанай уну тIий. Ттул ттулва шеърирдавугу чIявусса буссар жула БакIуй махIлалухасса, – буслай бур Бахттун.

Яла вайннал кулпат бивзун бур Ттугъай тIисса Сулакьрая арх дакъасса ЧукIуннал даэлийн. Бахттун хъунмур ссищал, дарсирдайн занан шяравун буттал ниттичIан гьан бувну бур. Кьурбан даэлий председательну, фермалул хъунаману икIайсса ивкIун ур. ЧукIнав мукьва классгу бувккуну, гихунмайсса классирттавун Ккурккуллал школалийн занай бивкIун бур Бахттун. Мяйва класс буккайхту, буттал ва щар буллуну бур. Гихунмайгу дуклансса пикрилий, ванил Медучилищелувун документру буллуну бивкIун бур. Амма буттал, ттун дояркахъул аьркинну бур тIий, бувцуну бур.

Цила ласнащал Аьбдулссамадлущал ва ЧукIуннал колхозраву зун бивкIун бур. Бахттун хьхьичIунсса доярка бивкIун бур. Ванил сурат мудан райондалул ХIурматрал улттуйн лархъун дикIайсса диркIун дур. Му ппурттуву кIул хьуну бур ва яла цила шеърирду дунияллийн буккан кумаг бувсса, Мирза Давыдовлущал. Ва увкIун ивкIун ур хьхьичIунсса дояркаща интервью ласун.
Шеърирду Бахттуннул та чIумалгу чичайсса бивкIун бур.Тай шиннардийсса ванил шеърирду бивкIун бур колхозрахасса микку захIмат буллалисса хIухчалтрахасса ва дояркахъахасса.

– Кумав зий ия Ибрагьин Рамазанов тIисса зоотехник. Та корреспондентну икIайва. Нагу ттула шеърирду танахьхьун булайссия кказитрай бищун. Бувкссар «Ххяххабаргъ» кказитрайгу, «Зунттал хъами» журналданийгу, – тIий бур Бахттун.
Яла, куннил хъирив кув оьрчIру хьуну, ичIаллил къайгъурдаха мадара хIаллай шеърирдая арх бувцун бур. Махъ, лас ахиратравун лавгукун, цуппалу ливчIний пикрирдавун багьлай, аьсив буклай, цила асарду чагъарданий чичлай, цIунилгу кIура бавну бур шеърирдайн.
Ца ппурттуву, цила шеърирдал тетрадьгу лавсун, лавгун бур Дагъусттаннал халкьуннал шаэр Мирза ДавыдовлучIан.

– Чичлачу, вил гьунар бур, ялун буккантIиссара, – увкуна Мирзал. Ми мукъурттил ттул дакI дурна, чичлансса гьавас бувтуна. Ванал кумаграцIух 2016-ку шинал итабавкьуссар на ттула шеърирдал цалчинсса жуж, – буслай бур Бахттун. Муния шихунмай Бахттуннул итабавкьуну бур «Зунттал щаращал жюр-жюр», «Асардал къюмайрду», «ЧIирунна тIутIал ар», «Ттул дуниял» ва м.ц. Аьмну ацIва жуж. Ца ттигу бур хIукуматрал издательстволий буккан бан хIадур бувну.
Шеъри чичаврил гьунар­дануцIун Бахттуннуву тарбиячиналмур гьунаргу бухьунссия, ванил ххаллилсса тарбия дуллуну дур цила ххювагу оьрчIан. Му аьлтту хъанай бия оьрчIал ниттичIансса хIурмат-кьиматрайну, оьрчIал оьрчIал цIани-цIайлийну.
Ина мудангу мукунма оьрчIал, оьрчIал оьрчIал, уссурссуннал хъихъи бивтун битаннав, Бахттун.

Андриана Аьбдуллаева