Ванал лак гьаз бан шаймур бувссар

Ноябрьданул 18-нний чIяву­сса агьлу бавтIун бия МахIач­къалаливсса «Инт» кафелувун, Ккул­лал шяравасса историк, чичу, публицист, спортсмен, художник, музыкант, жяматийсса ишккакку, Дагъусттаннал медициналул лайкь хьусса зузала, Бархху МахIаммалул арс Дундар ХIажиев дакIнийн утан, ванан хас бувсса «Ванал цIа абадссар» тIисса луттирал презентациялийн.

Ва презентациягу ванан 90 шин хъанай душивруцIун дархIуну дия. Мачча-гъаннал, дустурал дакIнийн бичавурттал лугу сакин бувну бия Дундардул вихшаласса дус, журналист Гьарун Х1асановлул, «Инт» кафелул зуллу, Дундардул душ Саидат Кьурбановал кулпат къакIулсса акъахьунссар, найбунува кIицI лаганна, Саидатлулгу, ванил уссил Рамазаннулгу, ссурваврал Аминатлулгу, Марианналгу, вайннал наслулулгу мероприятие лахъсса даражалий тIайла дуккан биялсса захIмат бивхьуну бия. Дундар ХIажиевлул луттирдал стенд хIадур дурну дия, телеэкрандалий ванал оьрмулия бусласисса видеороликру, суратру дия. Вай видеороликирттай Дундар ХIажиевлул чIарав бия ванал дустал, гьалмахтал, лакрал миллатран хъуни-хъунисса хъинбаларду бувсса язисса арсру ва душру. Ва ялагу, учарухха, ца кулпатрал, тухумрал тарихравагума чIалачIиссар миллатрал тарихрал саламатсса мутта куну, ва зат мяйжан буллай бия та хьхьуну бувсса ихтилатирттал, видеосуратирттал. Мероприятие дачин дурну ия Дундардул бусравсса шяравучув, Республикалул пенсиярттал фондрал профсоюзрал каялувчи ва «Дагъусттаннал пенсионер» кказитрал хъунама редактор АьбдурахIман МахIаммадов. Ванал бувсунни Дундар ХIажиев лакралгу, Дагъусттанналгу бучIантIимуний хъуннасса дакIцIуцIаву дусса патриот ивкIшиву, лакрал оьрмулувусса ккалли бансса цавагу иширал чIарах ва къалавгшиву, мудангу хьхьичIа-хьхьичI ачайсса ивкIшиву ва багьайний багьайкун сивсуну махъ учайсса ивкIшиву. КIицI лавгунни ванал ужагърая тачIав хъамал чан къашайсса бивкIшиву, циксса хъамал вайннал тIювайн батIирчагу, мудан тяхъасса, шадсса чIурду, хъамаллурахасса хIурмат бивкIшиву , Ккуллал жагьилтурангу ва вихшаласса дусгу, наставникгу ивкIшиву.

АьбдурахIманнул кIицI лавгунни Дагъусттаннал университетраву тарихрал факультетрай дуклакисса чIумал Гьарун Саидовлул цIанийсса Ккуллал авкьатсса колхозрал захIматрал ххуллия бусласисса дипломрал даву Ккуллал тарих чичаврил хъиндайдихьу хьушиву, ванал лакку мазрайгу, оьрус мазрайгу итабавкьушиву шяраваллил тарихраясса луттирду. Вай аьлимтуран кумагрансса хIуччарду, хIакьмур бусса луттирду эбрат хьуну, яла цаймигу цала-цала шяраваллал, районнал тарихрая чичлай байбивхьушиву, хъиндайдихьу дурмарив Дундар ХIажиев ивкIшиву. Бувсунни тарихрая чивчусса ванал луттирдан ххуйсса кьимат бивщушиву цайми аьлимтурал, жяматийсса ишккаккултрал. Дундардул хьхьичIунсса дустурал, цIанихсса диктор, «лакрал Левинтан» Гъаза Гъазаевлул ва философиялул элмурдал доктор Аьвдуссалан Магьдиевлул бувсунни цалла дусшиву гьарма дакI мяшну личIансса диркIшиву, цивппа, ккуличув Дундар, ххутиричув Гъаза, ккуличув Гьарун ХIасанов, ккуркличув Аьвдуссалан ва кьукничув Сулайман Мусаев, ххюягу дус, зуруй кIийлавагу чара бакъа цачIун батIайсса бивкIшиву, цивппа бавтIсса кIанттайгу мудангу миллатрал иширттайн багьайсса агьамсса масъалартту гьаз бувайсса бивкIшиву, Дундардул тарихраясса луттирду ялун нанисса никиран багьа бищун къашайсса бахшишну хIисаврайсса бушиву, чIярусса шиннардий архиврду ххилтIу буллай ванал бувсса захIматрал гьанна элмулул гьанулийсса бушиву. Вайннал кIицI лавгунни, Дундардул канила бувксса луттирдавух бушиву Чачаннавун-Аухнавун бизан бувминнан тачIав хъамакъаритансса захIматшивуртту, дардру, оьшиву бакIурдичIан дуркIсса иширттаясса «Тахсир бакъасса танмихIру» тIисса 2008 шинал бувксса лугу, 2010 шинал дунияллийн бувксса, лакрал миллатрал «Гъази-Гъумучи» суккушиндарал бакIчи МахIаммад Хачилаевлуясса луттирдугу миллатрал кьиматрай кьамул бувну, авторнайн бусрав-барчаллагьрай бивкIшиву. «Дагъусттан» ГТРК-лул хъунаманал хъиривчув, машгьурсса тележурналист Ссалам Хавчаевлул кIицI лавгунни, Дундар хIаласса цIакьсса дустурал ккуран мяйжаннугу лакрал цIа-кьини гьаз дуллалисса диркIшиву.

«Ва ккурандалувусса гьарцагу лаккучув феномендалул личностьру, лакрал тарихраву яргсса хха кьабивтсса бия, бакIра-бакIрах гьарма лайкь-я ларайсса цIардан, миллатрал бусрав-барчаллагьран, сайки гьарма ия мюнпатсса, ххуйсса луттирдал автор. Ми цIакьсса дусшиврул бувгьуну бия, язимур лишаннив дия ми циняв дакIру хъинсса, Ватандалух, миллатрах ччаву дусса бушиву. На мудангу вайннаяту эбрат ларсъссар, вайннал чIарав навагу ивкIшиврия ва ушиврия пахру буссар. Ва «Инт» кунмасса, миллатирттал дукрарду агьалинан нахIу лачIун дуллалисса каферду таний нажагь бикIайва, Саидатлулли ва, лакку ужагъ бувну, ябуллалисса, ванийнгу, Дундар МахIаммадовичлул щалва наслулийнгу барчаллагьрай ура, ппухълуннал цIардал хIурматгу бурувччуну, укунсса, мероприятияртту дуллай, лак лагма лаган буллай бушиврухлу», – увкуна ванал. Цалчинмур ЦIувкIратусса профессортурал, АьбдурахIман Халиловлул ва МахIаммадбаг ХIусайхановлул, Дундардущалсса ччянирасса хIала-гьурттушиврия буслай, кIицI лавгуна ва ЦIувкIуллал жяматран арснал кIанттайсса куяв хьушивугу, Совет Союзрал кIийла Виричув АхIмад-Хан Султаннул цIа зумату щяв къадишинмур буллай ивкIшивугу цала макьаларттайну, мероприятиярттай бувсса ихтилатирттайну.

«Гьарца чулуха итххявхсса, хъинну лакрал жяматгу ххирасса, яхI, къирият цIакьсса инсан ия, АхIмад-Хан Султаннун хас бувсса лу чичин хIадур хъанай уссия, ва мурад щаллу буван къавхьунува лавгунни дунияллия, лакрал цIагу, даражагу лавайну ччисса ххаллилсса зунтталчув ия», – чIурчIав дунни МахIаммадбаг ХIусайхановлул. «Цала марцIсса захIматрайну, аькьлулийну, тIайламунил чул бугьайсса ушиврийну сийлувун агьсса инсанни. На ванал гьунарду чIявушиврий махIатталну икIайссияв. Вайннал ужагърай тачIав хъамал чан къашайссия, Нурижаннул гьарма дакI тIиртIуну хьунаакьайва. МаслихIатрал хъирив бувкIссагу чансса къабикIайва вайнначIа ичIува», – увкуна Халкьуннал Мажлисрал шамилчинмур созыврал депутатну ивкIсса Шяъван Оьмаровлул. Дундардул дурмунингу, инсаншиврий бувтсса оьрмулунгу лахъсса кьимат бишлашисса ихтилатру бунни Дагъусттаннал культуралул лайкь хьусса зузала Супиян Оьмаровлул, «Дагъусттан» ГТРК-лул Лакрал редакциялул хъунама редактор Тамара Закарьяевал, Лакку мазрал учительтурал ассоциациялул модератор ПатIимат Аьлиевал, Мариян Илиясовал цIанийсса «Дараччи» клубрал хъунмур Гульшан Хасаевал, философиялул элмурдал доктор Асият Буттаевал, машгьурсса чичулт Миясат Муслимовал ва Жанна Абуевал бувсунни Дундар ХIажиев Ккуллал шяравалугу, цалва миллатгу гьаз бан цащава шаймур бувсса инсан ивкIшиву, ванал тарбиялул гьану оьрчIавугу цIакьсса бушиву ва исватну чIалай бушиву нитти-буттал кьадру бусса арс ва душру бушиврийнугу, вайнналми наслугу бава-ттаттаха, нитти-буттаха лавхьхьусса, куннал кув бувгьусса, куннал хIурмат куннал буллалисса бушиву.

ЧIяруя наслулул бахшишругу: Марианнал пасихIну дурккуна назмурду, мюрщиминналгу, лакку мазрайсса назмурду усттарну ккалай, бавтIцириннан ккаккан бувна хъуниминнал цавунна ниттил мазрахсса ччаву руртшиву. Дундар ХIажиев, хъинну хъирив лавну инсантуран ци хъинбала бан хъиннивав тIисса, дустал чIявусса, ми бугьан, ябан кIулсса, инсаншиврий оьрму бувтсса хIакьсса зунтталчув ивкIшиврий, ванал наслулунгу ххаллилсса тарбия дуллушиврий, нахIу-хIалану къуццу тIисса наслу кьабивтшиврий, гьарца чулуха лажин кIялану оьрму бувтшиврий чIурчIав дунни Дундардул мачча-ляхъиндалулгу. «Дундар ия ца акъа-акъасса, хъинну ханну яувсса арс, мунан багьуна жул хъунмасса, ацIва оьрчI бусса, кулпатравух хIала уххан, жул цинявнналгу хIурмат буллан. Тани ЦIуссаккулатусса щилчIав бакъассия къатри Гьанжилив. Дундардул къатри жул цинявннал къатрину хьуна, микку жу цинявппа дуклан бувкIми батIайссияв, студентътуралгу бувцIуну бикIайва, хаснува гъинттул. Ттул хъуними уссурвавран ХIажикьурбаннун ва Шамсуттиннун, му ца уссу куна икIайва. Бутта, Шагьабуттингу, Дундардул хIарачат ва чувшиву чIалай, хъинну рязину икIайва мунаяту. Ттул ссил, Нурижаннулгу, Дундардулгу, цаннай ца бавкьуну бувтунни ххуйсса, лахъисса оьрму. Цивппа дунияллия гьаннин минначIа хъамал чан къавхьуна. Душру ва оьрчIру муданмагу хIурматрай, лагма лавгун бикIайва», – увкунни, куявная буслай, ХIасанова ПатIиматлул.

Ихтилатру буллалими буслай бия, ца пагьму буманаву чIявусса цаймигу бикIайссар тIисса калима Дундардуйнгу дагьлагьисса душиву. Ва ивкIшиву цIанихсса спортсмен, учитель, ккарччал хIакин, чичу, шаэр, журналист, художник. Ттуплислив Медициналул училищегу, Дагъусттаннал университетраву тарихрал факультетгу къуртал бувну, ва цалархIал ххуйсса ккарччал духтургу, историкгу ивкIшиву, музыкантнал, художникналмур давугу дюрхъуну дайсса, спортраву итххявхсса, чурххалгу, лаххиялулгу ябацIансса чув ивкIшиву. Бюххансса махъру лавхъуна Дундардул арснал Рамазаннул ва душвавралгу. Рамазаннул барчаллагь увкуна буттал кьини хъун дуван бувкIцириннахь. «Жул буттан дазу-зума дакъа ххирая цалва миллатгу, миллатрахсса ччаву жул оьтту-ттурчIавугу дирхьуссар, миллат бюхттулшивриясса пахру жул дакIурдивун бувтссар», – увкуна ванал. Саидатлугу кIицI лавгуна, буттал хъунмасса буруккин бивкIшиву ниттил маз бухлагаврил, лакран мина даххана дуллан багьаврил ва бучIантIимунил ялув. «Цува дунияллия лавгун мукьахгума, ппу патриотнува ливчIунни дунияллий, вана буттал цIанил хIурмат бувну, ва цува оьрмулуву къаккавксса, къакIулсса инсанталгума бувкIун, вана, буттал дустал жулва чIарав щябивкIун.

Гульшан Рамазановнал увкусса куццуй, лакрал тарихрал цIа гьаз дуван, кьини дюхъан дуван биялсса бутIа бивхьусса агьлур шиккун бавтIцири. Хаснува жулва хIурмат лавайсса ветерантал. Буттал жуйн аманат бувссар ниттил мазгу, Лакку кIанугу. Заннал яла ххуймур кIану бахшиш бувссар жулва лакран, лявхъу кIану ябан аьркинссар тIун икIайва. УрчIва оьрчI бусса кулпатраву лявхъусса жул ппу цувалу ливчIссия, амма тачIав аьсив къавхьуна, оьрмулухун дакIнил хъиншиву, чумартшиву ядурна. Бавкьуну, нахIуну яхъанан аьркинссар лак, куннал гьунардая кув ххари хъанай, куннал кув гьаз буллай тIун икIайва. Жугу хIарачат бувару ванал аманатрайн хиянат къахьун, – увкунни Саидатлул.

Дундар ХIажиев цукунсса хасиятрал, багьу-бизулул инсан ивкIссарив чIалай бур ванал оьрчIайн бувсса васижатравасса махъва-махъмур ххуттавагу: «Хъунмасса миннатри ттул, на уччара ЦIуссаккуллал хIатталлий – гай ттущалва Чачаннавун бизан бувну, хъунисса захIматру бувсса, бургъил, цIаллил азардугу дурхIусса байчаратурачIа. Ччай бур гилугу гайннащал хьунаакьин».
Ва макьала къуртал дуван ччива Дундардул дуснал ва ванаясса луттирал автор Гьарун ХIасановлул мукъурттийну: «Дундардул хIарачат бувссар оьрму лажин кIялану, чIявучингу бусравну бутан. Бугу бувтссар. Щаллуну биттур бувссар цайвасса инсаншиврул, адамина-чувшиврул, къатлул хъунамашиврул, оьрчIал ппушиврул ва цаймигу буржру-бигарду».

ПатIимат Рамазанова