Миясат Щурпаева
НувцIи бишлай
Жул махIла бур тяхъану,
МахIлалул оьрчIру – шадну:
Жари-бава дусса дур
НувцIи бишлай хIакьину.
Щирпилул чIан дурцIуну
Най ур манкъу Раппани,
Нухьхьал дарваг бувцIуну –
Ширвани ва Апанни.
Зулайхат – аьму бугьлай,
Саидат – кумаг буллай,
Кумаграя рязисса
Жари-бавагу пиштIий.
НувцIуй къавтIун бивкIунни
ЯтIул-кIирисса щивщу,
ОьрчIал хIадур дурунни
Щивщу бичинсса жипру.
Жул махIла бур тяхъану,
МахIлалул оьрчIру – шадну,
Жари-бава дунутIий
НувцIи бишлай хIакьину.
Инагу, нагу царув?
Агь, ттул гьумучириоьрчI,
Инагу, нагу царув,
Инагу, нагу царув,
Ца ххуттан хIисавссарув?
Ттул кIяла хьусса бакIгу
Ина хIайплий кIицI бунни,
Талайнмасса оьрмугу
Вихава лащан бунни.
Ттул ххуллия, ччаврия
ХIучI увкусса вил дакIгу,
Уссур-ссуннан кьамулсса
ЧIа къаку вил мурадгу.
Чил хIасратрай дакI къацIий,
КIяла къархьу чIарарду,
Кьадаршиврущал талай,
Аьйплу къархьусса жангу.
Бюкь хьуну къума ратIух
Ивщунугу къалавгсса,
Хъару хьуну ссурулух
Лехлангу къабиривсса…
Ядуллалимур личIай,
Ччучлачимур къуртал шай,
Агь, ттул гъумучириоьрчI,
Вийгу ттул дакI мяш къашай!
Ккурккуллал Щазахь
Ттул ссу, Ккурккуллал Щазай,
Буния вил заманнай,
Рязиссияв на занан
Вищал ччергъилу ришлай,
Вил мукъурттил ттиркьюкьив,
Ца щяв дагьан къаритлай,
РатIлавияв вил хъирив,
ДакIния хьхьири буллай.
Вилгу, ттулгу – кIира дакI,
КIиннивурагу – ца дард,
КIива заманнул оьрму,
КIинниллагу – ца касму.
Ччавугу, шеърирдугу
Кьюкьалалун бивхьусса
Заманалущал талай,
Чайва тIар ина балай.
БакIрай кIяла чалагъай,
Ттун кьисматрал дуллусса,
ХIайп чара вил заманнай
Вил макь лишин къадиркIсса.
ХIакьину ина хьурдай
Цал бурган бан махъунмай,
Наницири вил хъирив,
Вил ххуллу бюхттул буллай!
Ттул ссу, Ккурккуллал Щазай,
Буния вил заманнай,
Ххариссияв на занан
Вищал ччергъилу ришлай.
Ттул язи бувгьу гъалбарцI
Ттул язи бувгьу гъалбарцI,
Шеърирдавува ливчIсса,
Ивзун кIяла чIапIая,
ЧIарав ацIан къавхьусса.
Куннал вил цIа-бакI цIуххай,
Куннал ккаккан ччива чай,
Кувгу ттухь пиш увкунах,
Щак тIий, хъирив буругай.
Эшкьи хьунал чагъарду
КунначIан куннал чичай,
Ччаву хьунал балайрду
Цаннаха цаннал учай.
Я вил эшкьилул чагъар
Итталун къабагьунни,
Я вил ччаврил шеърирдал
ДакI гьулусан къадунни.
Куннал вил цIа-бакI цIуххай,
Куннал ккаккан ччива чай,
Лухччи-ссавнийх вих луглай
Ттула буна оьрму най.
Ттул язи увгьу гъалбарцI,
Шеърирдавува ливчIсса,
Ивзун кIяла чIапIая,
ЧIарав ацIан къавхьусса.
Щукру чара
Маллайхсса ччаврилли тIар
ПатIиматгу ччувччусса,
Гьаттайн улухьхьу куну,
Маллайн аманат бувсса.
Ина ттун Маллайнугу,
На ПатIимат бакъара,
На ччувччукун, ттул луххайн
Ухьхьугу къатIиссара.
Ттун къадуллу тIутIивгу
Луххайн аьркин дакъари,
Ттухь къабувсу махъругу
Мурчал лавсун гьанссари.
Вин къакIулссар ттул хьхьурду,
КIул хьунугу ттун къачча,
Вин къабавссар ттул угьру,
Бавнугу къаччиссия.
Ккавкссар пиш тIисса яру,
ДакI шиши дагьлай дуна,
Баччи бакъа гъалгъагу,
Хханхха цIараву буна.
Хияллу
Янна дуруххай дарзий,
Лажиннича, миннатри,
Буруххикьай ца гьухъа
Ттул ччавриха лавхьхьусса.
Уссал усттар цIа дурксса,
Миннат кьамул бувача,
Царай усру дувала
Ттул дакIнил бущи бусса.
Бюхттул зунттай щютIуххий,
Баргъ ва барз къавтIунссия,
Дуцирчан ина макьан
Ттул дакIниву лярхъусса.
Шяраву хъатIи бия
Ччясса ссутнил чIун дия
Аьзиз буттал шяраву.
Шяраву хъатIи бия,
Ттуйн хъатIийн оьвтIий бия.
ХIадур дуруна ниттил
Ттухьхьун бухчакарщигу,
Дурккуна буттукьрава
БакIрайн рутан миччахгу.
Кьариртун чалагъайгу,
ЧIарав бухчакарщигу,
Лавсун мюрая мухIгу,
Бавчура къатлувату.
– Чунна, – увкуна ниттил, –
МухIгу кIунттил бувгьуну.
ХъатIийн гьай чIаххув душру
Вихва ялугьланссархха?
– Маялугьларди уча,
Аьзиз чIаххув душварахь.
На ца кIуриялу дан
Къурув най бура, – учав.
Хханххираву цIаращал
Бувкра щарнил зуманив,
Иттав виримукьащал
Занан бивкIра маршравух.
Бувкра лачIал хъуничIан,
Щиллив ттихIлай кьадиртсса,
Ттуйва бияла бакъа
Зун бивкIра мухIиращал.
ЧIюх увкуна архния
ХъатIул зюннав-накьара,
Бишлан бивкIуна иттах
Ттул канилусса чIаллу.
Баргъгу заваллай бавцIун,
Хъу дачIи хьусса чIумал,
Ялун дируна къари,
ГьарацIигу канихьну.
–Ттул душ, ина ча багьра,
Ци лайлатулкьадрира,
Кару дякъил дургьуну,
Гужрай зий дуссиявхха?
– Ниттилссий, хIакьину ттул
Гьалмагъай ивкIу кьинир…
– Ттул душ, та дяъвилуву
Ттулмагу ливчIссар, – куна.
Гьалмагъайх дягъулул макь
РутIарду кIиннилагу,
ТартнакIлил гьарацIигу
ХIачIарду кIиннилагу.
Шяраву хъатIи бия,
Къургу вичIилий бия,
Ца ттихIлай, ца къав бахIлай –
КIира дягъугу дия.
Ххуллухъин баннав
Шадсса батIаву дурну
Шяраваллил майданнив,
ТIайла буклай бур оьрчIру
Армиялийн нанисса.
Хъун дяъвилий бат хьунан
Дирхьу гьайкалданучIа
ДарцIуну дур ца кьюкьа
Дахьва лябувксса оьрчIал.
Дур гьарцаннал кIунттиву
ТIутIив, щиллив дуллусса,
Гьарцаннал сипатраву
Пахру: «Къучагъра!» тIисса.
Буттахъал, жан дуллуну,
Цанма буллусса оьрму,
ЦIарал ччуччин къабивтун,
Сахла буванну тIисса.
Дяъвилий бивкI виртталгу,
Орденнал чIюлу бувсса,
Вай дакьаврил кьинирду
ОьрчIайн тапшур дуллайсса.
ОьрчIал махъ – нинухъругу,
Макь дуккан къабикIлайсса,
Арсвараясса пахру
Яруннаву пар тIисса.
Ххуллухъин баннав, оьрчIрув,
Бусравсса аьрххи багьсса,
Буттал Ватан ва оьрму
Буруччин бакIрайн лавсъсса!
Аьзил–Зийлу
Аьзил-Зийлуй, къюкI кунма,
Гъумучиял дянивсса,
Замзамирал щаращий,
Буттал буттахъал бувсса.
Зунттал ухнила архну
КуртIнийх щингу дурцуну,
Цала бивхьусса захIмат
ОьрчIан хайр хьувча куну,
Дур буттахъал дирхьуну
Виву рухIгу, ччавугу.
КIинттул микI къалачIайсса,
Гъинттул гъили къашайсса,
Шагьрурдай шаравнияр
Вил щинал тIин тIааьнсса.
Вил чурттурдай щачIантту
КIяла чария банна –
Ссувссунни кьянкьа чару,
Аьвзал заманнайвасса.
ЧIарав данна лахъругу –
Увхма игьалагаван,
Буттахъал дурссар куну,
ОьрчIал оьрчIал учаван.
Аьзил-Зийлуй аьзизсса,
Мудан ттул дакIнивусса,
Циксса агьлу буривав
Вил неъмат бусрав хьусса!
Гъази–Гъумук кIи
дур тIар
Гъази-Гъумук кIи дур тIар,
Марххалтту буллай бур тIар,
СсурхIиял Аминатгу
Хъун-Бярних къавтIий дур
тIар.
Нисирай ччатIру буллай
ЧчютIухъал Жари дур тIар,
Дуссухун ссигъри буслай
Гьухъаллал Кусу дур тIар.
Шадну бур тIар ВацIилу,
КIяла варсигу лавххун,
Занчру ттиликIрах бивтун,
ХъачIниха баргъ гьаз буллай!
Бургъил дурцIу кIи дур тIар,
КIичIирттаву зяв бур тIар,
КIурунна-БакIуйх оьрчIру
Гъуннарду дуллай бур тIар.
Аьзил-Зийлув чяр-чяр тIий
Замзамирал щин дур тIар,
Щирпилул цIу пачливу
СсувхIатру буллай дур тIар.