«Илчилул» 12-мур номерданий дуссия «Суратирттайнусса тарих» тIисса, тарихчи ПатIимат Тахнаеван немецнал мусапирнал фотоальбомрай бакIрайн дагьсса суратрацIунсса чIирисса макьала, дуссия цурда суратгу.
Тахнаевал чивчуну бия имам Шамиллул найп ИнкIав-хIажинал наслулиясса Аминат Инкова (ЧIухърал шяравасса) цила шяравучу, РСФСР-данул лайкь хьусса хIакин Муртазааьли Дибировлун щар хьушиву. Дия вайннал кулпатрал Гъумуксса сурат. Вай Гъумукун багьаврил савав кIулсса урув тIисса мяъна-мурадрайссая макьалагу. Гьай-гьай, бия ттувугу Муртазааьли Гъумук зий ухьунссия тIисса пикригу. Цахъис балжину кIул буван ччай бия ва кулпатрал лакрацIун бавхIусса тарихрая. ЧIухърал шяравасса Аминат Багъдулова-Исламовал исват бунни, Муртазааьли Дибиров (вайннал ЧIухърал зумуну Мурсаали) мяйжаннугу Гъумук зий ивкIшиву. Ванащалсса суратрай цилла буттал нину Аьйшат ссурахъавращал душиву.
«Буттал ниттин лакку мазгу кIула, оьрмулул 12 шинаву буттауссу Муртазааьлил ва цащала Гъумукун бувцуну бия бутталщарничIа кьабитан», – увкунни Аминатлул. Чичу, профессор Нажават Абуевалгу мяйжан бунни, суратрайсса Муртазааьлил кулпат цила ласнал хъуннабавал къатрай яхъанай бивкIшиву Гъумук, душвавравасса цаннин, Ххадижатлунгу, марцIну лакку маз кIулну бивкIшиву. Ххадижат цуппагу АьбдурахIман Данияловлул кулпатри. Гьаннайсса, ссурахъавран марцIну лакку маз кIулну бивкIун бур. Таний жулва ппухълуннал, чил миллатраясса хъамаллуращал миннал мазрай ихтилат буллалисса ишру чан бакъая. Мазру кIулшиву сийлий дия. ЧIявусса ссурхIиян учин ччимур бусанну, бусаймур бувчIинну гъалгъа бансса даражалий лакку маз кIулну бикIайва. ЦIанакул, ниттил мазвагу лахьхьин къаччисса заманнай, жулва никиран му зат тамаша бизларчангу.
Ца-кIива махъ Муртазааьли Дибировлуя ххи бан. Ттуплислив Фельдшертал хIадур байсса школа къуртал бувну махъ, зий ивкIун ур ва Гъумук. Ва школалий ванащал дуклай ивкIун ур Серго Орджоникидзегу. Муртазааьлил ванащал цIакьсса дусшиву диркIун дур, ваначIан Москавлийнгу лагайсса ивкIун ур. Яла Москавлив паччахIлугърал кIилчинмур мединститутгу къуртал бувну, ва буттал шяраву, ЧIухърал азарханалул ва амбулаториялул хъунаману зий, агьали хъин буллай, хъинну бусравну ивкIун ур. Ванал цIа дирзсса арснал арс Муртазааьли Дибиров (машгьурсса тарихчи Парук Дибировлул арс), медициналул элмурдал доктор хьунсса диссертациягу Парижлив дурурччуну, зий усса ур Швейцариянаву, Инновациялул элмийсса медициналул лабораториялул директорну ва Швейцариянал академиялул (Академия лидерства тIий бур ванийн) хъунаману. Гьаннайсса, Дагъусттаннал цалчинми хIакинтуравасса Муртазааьли Дибировлул ххуллийх най ур чIивима Муртазааьли Дибировгу.
ПатIимат Рамазанова