Мартрал 14-нний «Дагестан» РИА-лул редакциялий «Открытая власть» проектрал лагрулий хьунни ДР-лул экономикалул министр ХIажи Султановлул ирглийсса пресс-конференция. Шикку гьуртту хьунни ДР-лул Экономикалул министерствалучIасса Жяматийсса советрал председатель Шагьимардан Мудуевгу.
ХIажи Султановлул балжину бувсунни халкьуннал багьу-бизу, маэшат хьхьичIунмай баврицIунсса миллатирттал проектру ци тагьарданий дуссарив.
Дагъусттаннай махъсса 6 шинал мутталий дузрайн дуккан дурну дур миллатирттал 14 проект. Вайннун федерал ва республикалул бюджетирттава итабавкьуну бур 132 млрд къуруширттал.
Яла агьаммунин ккаллисса цIуллу-сагъшиву дуруччаврил проектрал лагрулий республикалий цIуницIа бувну ва бакьин бувну бур медициналул 358 объект. Санавиациялул вертолетирттай медициналул идарарттайн иян увну ур 1277 инсан, миннава 265 — мюрщисса оьрчI.
«Земский доктор» программалийн бувну, давурттал дузал бувну бур 1020 хIакин ва 158 медсестра. Перинатологиялул, неонатологиялул ва педиатриялул пишардал ларайсса квалификация ларсун дур 4000 хIакиннал. Медициналул кумаг бувну бур лякьлуву бусса ва оьрчIру бувсса 976 азаруннийн бивсса хъаннин. ТIивтIуну бур онкологиялул къашайшалтрансса 4 амбулаторный центр. Региондалул Онкологиялул центр медициналул оборудованиялул дузал буван итабавкьуну бур 1,1 млрд къуруширттал. Республикалул туннурдал центрдан ва отделениярттан машан лавсун бур 509 единица оборудованиялул. Онкологиялул къашайшалтран медициналул кумагран итабавкьуну бур 10 млрд къуруширттал.
Хъирив министрнал бувсунни «Образование» тIисса миллатрал проектрал лагрулий дурсса давурттая. Республикалий бувну бур 23578 оьрчIансса кIанттурду бусса 60 школа. «Земский учитель» программалул лагрулий давурттал щаллу увну ур 106 учитель. КIулшиву дулаврил идарарттай, цифралул даву хIасул даву мурадрай, дузал бувну бур материалданул ва техникалул база. Мукунма цIу буккан бувну бур кIулшиву дулаврил 551 идаралийсса физкультуралул ва спортрал материал-техникалул база.
ХIасул бувну ва нирхиравун багьну зий бур оьрчIансса Цифралул кIулшиву дулайсса 8 «IT-куб» центр.
«Демография» проектрал лагрулий бувну бур 3 шинавун бияннинсса 9590 оьрчIансса кIантту бусса 62 детсад. Бувну бур 576,4 километралийхсса ххуллурду, дирхьуну дур машинарттал ххуллурдай 100 видеофиксация.
ХьхьичIуннайшиву хьуну дур культуралул аралувугу. ГьануцIакул дакьин дурну дур магьирлугърал 47-ра къатри ва оьрчIал искусствардал 8 школа. Культуралул кIулшиву дулайсса 19 идара дузал бувну бур музыкалул инструментирттал, оборудованиялул ва луттирдал. Дурну дур «Лезгинка» ансамбльданунсса къатри, хIасул бувну бур 14 модельный библиотека. Мукунна дурну дур культуралул 6-ра къатри.
«Жилье и городская среда» проектрал лагрулий, дух хьусса, ялапар хьун нигьачIаву дусса къатрава изан увну ур 1637 инсан. Бувну бур агьали щинал дузал буллалисса 19 объект. Къулайсса шартIирдал дузал дурну, дакьин дурну дур къатрал хьхьичIсса 1155 хIаят.
Махъсса ппурттуву республикалий анаварсса бущилий хьхьичIуннай хъанай дур туризмалул ва хъамал кьамул баврил индустрия. Ва сфералун хасъсса проектрал лагрулий бувну бур, 1553 инсан игьалаган шайсса, къулайсса шартIру дусса объектру. Дур туризмалул инфраструктура хьхьичIуннай даврин хасъсса 87 проект. Иширайну дузрайн дуккан дурну дур Дарбант шагьрулул багьу-бизу ва туризмалул инфраструктура хьхьичIуннай даву мурадрайсса проект.
Экономикалул министерствалул биттур дуллалисса агьамсса проектирдавасса ца дур ишбажаранчитуран кабакьу буллалимур. ЦIусса журалул 27 бизнес-проектран кумагран итабавкьуну бур 12,3 млн къуруширттал. ХIакьинусса кьини 298 507 инсан ур цивппа заллусса бизнесраха зузисса ва республикалул бюджетравун налогру дуллалисса.
Экологиялулмур проектрал лагрулий Дарбантуллал, Хасавюртуллал ва Къарабудахкантуллал районнай буллай бур шинай 950 тонна ччюрклил духлаган дан бюхъайсса комплексру.
Ххуйсса ккаккияртту хьуну дур «Цифровая экономика», «Наука и университеты» проектирдал лагрулийгу.
ХIажи Султановлул бувсунни, предприятиярттал даврил даража гьаз баву мурадрай кьамул дурсса «Производительность труда» миллатрал проектраягу. ХIакьинусса кьини Дагъусттаннай ва проектраву гьуртту хъанай дур шяраваллил хозяйствалуха, транспортраха, строительствалуха ва цаймигу сферардаха зузисса 12 предприятие. Проект дузрайн дуккан даву мурадрай, республикалий хIасул дурну дур предприятиярдан хасъсса маслихIатру буллалисса ва уттизаманнул кьяйдарду ишла дан лахьхьин буллалисса центрду. Проект зузи дурния шиннай предприятиярдай зузисса 252 пишакарнан лархьхьуну дур даврил даража гьаз байсса кьяйдарду. ЗахIматрал даража гьаз баврин хас дурсса программартту хIасул хьуну дур теориялул ва практикалул бутIрая. Министрнал бусаврийн бувну, ва программа иширайну дузрайн дуккан дан хъунмасса кумаг хьуну бур Дагъусттаннал паччахIлугърал Технический университетраву «Фабрика производственных процессов» тIисса кIулшиву дулаврил база тIитIаврийну. Шикку кIулшиву ларсъсса пишакартурахь ми мюнпатну ишла дуллансса практикагу дур.
ХIажи Султановлул кIицI лавгунни, проектру дузрайн дуккан даврия хъар хъанахъишиву республикалул экономикалул лябукку. Ларгсса шинал дурсса давурттал хIасиллайн бувну, 8,3 % ххишала хьуну дур инвестициярдал лагру. 2024-ку шинал миллатирттал проектру иширайну зузи даврил лагрулий дурну дур 1400 кьутIи, цалгу мурад республикалул маэшат хьхьичIунмай баву хъанахъисса.
– Миллатирттал проектирдайн бувну, хъин чулийннайсса дахханашивуртту хьунни республикалий, бунни ва буллайнма бур цIу-цIусса школарду, медициналул идарартту, цIу буккан буллай бур ххуллурду, ка-кумаг буллай бур чIиримур ва дянивмур бизнесран, хIасул дуллай бур шяраваллавусса инсантурал оьрмулун къулайсса шартIру. Укунсса давурттайну, агьалинал багьу-бизу къулай шаву бакъассагу, властьрал чулухуннайсса вихшалагу цIакь хъанай дур. Яла агьаммургу вай цинярдагу проектру региондалул тIалавшиннарду хIисавравун ларсун дурсса душиву бур. Шяраваллил хозяйство, туризм ва цIусса цаймигу направленияртту, масалдаран, цифралул экономика, хьхьичIуннай даврин кумаг хIисаврайсса проектру дур, – увкунни Шагьимардан Мудуевлул.
Ведомствалул даврил хIасиллая бувсун махъ, журналистътурал буллусса суаллахьхьун балжисса жавабру дуллунни министрнал.
Имара Саидова