
(Дайдихьу
хьхьичIмур номерданий)
ХIамидов МахIаммад-ХIажи, Хъунатусса:
– Буттаев Буттащал архIал нагу Ккуллал райондалийн зун тIайла увккунав, Бутта — райондалул военкоматрайн, на – финотделданийн. ЧIарав, чIаххуврай яхъанансса тIайлабацIугу хьуна. Хъинну тIайлашиву ччисса адамина ия Бутта Шяпиевич. Гьалмахтурал дянивгу щилтагъшиву, дакI тIайла дакъашиву къаччисса, цувагу дакI тIайласса гьалмахчу ия. Дия Бутта Шяпиевичлул цала аьчухшиврийну инсантал цачIанма кIункIу буллалисса хасиятгу. Гьар мероприятиялий каялувчишиву дуллангу багьайва, каялувчинал бюхъу-бажар бусса уну, ванайн тапшур дувайва. Даврия бусларчарив, му ия цала кIанай капливун агьсса инсан. Военкоматрал даву дюхъан дуван лявхъусса, гьунар бусса. Ккуллал райондалул военкоматрай зузийни икIу, республикалулмуний зузийни икIу, мунал хъуннасса даву дурссар жагьилтал армиярдайн кIункIу шаврил ххуллий. Мунаву бия аьралий бурж биттур баву агьамсса даву душиврий жагьилтал мукIру бувайсса гьунар. На зузи чIумалгу муначIан даврийн уххайссияв, махIаттал увайвав давриву низам ххирашиврул, дяъвилул чIун дакъанугу, кьярш икIаврил. Журат дусса адамина ушивруцIун ттул шяравучу, даврил мухIлу-хIин куртIну кIулсса уну, республикалул хъуниминнал ва агьалинал дянив сий дуну икIайва, гьамин, военкоматрал даву сантирай ва лябуккулий гьаз дуваврихлу лайкь хьуссия ЯтIул Ттугълил ордендалунгу. 1978-ку шинал, оьрмулул 54-мур шинаву, ва дунияллия лагаву ва кIулцириннан хъинну кьувтIуна, жува ххаллилсса аьралийчунацIа, дугърисса зунтталчунацIа, бюхъу бусса каялувчинацIа хьусса махIрумсса асарду дакIурдива тачIав къалавгуна.
КъутIаев Кьурбан, Ккуллал ва Лакрал районнал военкоматрай архIал зий ивкIма:
– Бутта Шяпиевичлул школа ттун оьрмулуву хъинну бучIи лявкъуссар. МарцIшиву, тIайлашиву, низам – вай 3 мукъуву дия ванал хасият. ЦукунчIав къакьамулссия ванан цу-унугу даврийн лаххиялул лазикъалавкьуну увккун. Пар-пар тIий икIайва цувагу, архIал зузиминнаягу тIалавшинна мукуннасса дия. Низамрал цIакьсса къаралчи ия. Муксса ххуйсса хатI бияхха, ванал чивчумур ккалан тIааьнну бикIайва, документругу мукунма авурсса хатIлий, низамрай бикIайва. Ва кIулминнал учайва, ванал хатIлих ябитаврийнува бувчIинссар цукунсса багьу-бизулул инсан уссарив куну. АрхIал зузиминнан ва ххаллилсса учительгу, наставникгу, дусгу ия. Гьармуниву эбратрансса.
Буттаев Закир, уссу:
– Сайки 50-нничIан диявайсса шинну гьарчагу Бутта дунияллия лавгун, ттунгу, ичIувацириннангу, мачча-гъанцириннангу, гьалмахтурангу му дакIнин къаагьсса кьинирагу хьусса ххай акъара. Уссу школа къуртал къабувнува лавгссия аьрайн, ванахьхьун аттестат буллуссия ва щаву дирну 1944-ку шинал шавай увкIсса ппурттуву. Нава чIивисса ивкIнугу, хIакьинугу дакIний дур ттун му кьини. Шяраваллил зума-къирагърайн бувккуна агьлу Бутта хьунаакьин. Тава чIумал хьхьичIун урувгсса, пахру-ххара бакъасса уссу, цаятува къабуслай, архIал талатиминная буслай ия тIий бия циняв. Дяъви къуртал хьуну махъгу, къаххирая дяъвилия буслан. Аьрасатнал Мюхчаншиву дуруччаврил министерствалул архиврайн запрос дуллунур балжину мунал фронтрайсса оьрмулия, чувшивурттая кIул бувссагу. «Талай циняври бивкIсса, цинявннанни захIматну бивкIсса», – куну, кутIа байва. Инсантуран кумаг буван чялиш уккайва, ва азарханалий утту ишин кумаг бувайва, таманан самолетрайнсса билетру, кIаманан ччуччия тIалав дуллай, хъирив уклай икIайва. Цува дунияллия гьансса кьинигума Совминдалий щилчIав къайгъурдалсса буллай ивкIун ия. Гьай-гьай, та уххарчагу, вайннал ичIува хъамаллурал кьюкьри дикIайва, кулпат Жариятгу хъамал ххирасса бия. Шиккува кIицI лаганна, вайннал ташу бувшиву 1946-ку шинал, дяъви къуртал хьуну махъсса цалчинсса хъатIи ва бивкIшиву жул шяравусса, Ваччату профессионал музыкантъталгу бучIан бувсса. Уссу оьрмулухун щилсса-бунугу буллан икIайва. Ппу Ашттарханнай яхъанай уну, хъунама уссу ухьувкун, кулпатравуцириннал ялув авцIуну икIайва. Ссу буслан бикIайва, цилвассагу, уссу Жамалуттиннулссагу тетрадьру ххал буллан икIайва тIий. Цува Ваччав зун гьан увайхту, Жамалуттингу цачIана увцуна, ЧIяв школагу къуртал бувну, Дагъусттаннал пединститутравун дуклан увхссия. Нагу цила чIумал цачIана увцунав, маслихIат бувна ЛКИ-лувун (Ленинградуллал жамирду бувай институт) дуклан уххан, яла тива Москавуллал авиациялул институтравун перевод ларсъссия. Гьар ишираву жун ккаккиялунсса ия, жугу уссиха лащан хIарачат буллан бикIайссияв. Ванал жун лахьхьин бувна щару тIайлану багьанну хIажакрайх уту дуккан.Усругу пIяй-пIяй тIий дикIан аьркинссар тIун икIайва. Уссил хатIлил ххуйшиврулгу хIайран увайвав. На ганачIан даврийн уххайссияв ччя-ччяни, ца ххуйсса низам дикIайва кабинетраву, гьармур цила кIанай, чичрурду дай столданий, сейфраву низам дикIайва. Укуннасса низам дикIайва ичIурагу: шаппаллил библиотекалуву, лаххиялул шкафирттаву. Инструментру, хIатта мярдува цила кIанай. Буттая дирна ттунгу луттирду ххирашиву, ттулгу ххуйсса библиотека буссар, ххуй бивзмур лу машан ласлай, батIлай икIайссияв уссу куна. Командировкалий чун гьарчагу, жун ссайгъат бакъа къаучIайва. Цува Москавлив Аьралий академиялуву дуклакисса ппурттувугу, нагу, уссугу, нину-ппугу Москавлийн бучIан бувнав, жун шагьру ккаккан бан, ВДНХ-лийн, музейрдавун, ЯтIул Майданнив бувцунав. Ссайгъатирттащал тIайла бувккунав шаппай, та аьрххилиясса асардугу оьрмулухун дакIний ливчIунни. Уссин ххирая лакрал дукрарду, зунттал агьалинал балайрду, аьдатру, цала чIарав лакку мазрайсса ихтилат бакъа къакьамулссия. Буттал лакку мазрахсса ччавугу, так лакку мазрай гъалгъа тIунсса тIалавшиннагу кIулну, циняв лакку мазрайя гъалгъа тIун бикIайссагу. Буттан хъинну ххирая буттал аьрщи, цува лявхъусса Лакрал район, жагьилшиву гьан дурсса Ккуллал район, ххирая Дагъусттан.
Ванал ва Жариятлул ххуйсса тарбия оьрчIангу дуллуна. Хъунама арс Расул, Дагъусттаннал университетгу къуртал бувну, дукиялул промышленностьрал министрнал хъиривчуну Республикалул Машлул инспекциялул хъунаману, ДАССР-данул министртурал Советрал аппаратраву ва ххуй-ххуйсса къуллугъирттай зий уссия. Муртазааьли тIима арсгу лажин кIялану зий уссия чIярусса шиннардий «Авиаагрегат» АО-лий слесарьну. Хъунмур душнил Фаинал ДГУ-рал кьатIаллил билаятирттал факультет къуртал бувну, ингилис мазрал учительницал пиша язи бувгьуссия ва Дагъусттаннал лайкь хьусса учительли. Кабиратлул Дагъусттаннал шяраваллил институт къуртал бувссия, цила пишалий зий буссия, цалла-цалла давурттай бусравну буссия. Лайкьсса наслулия ххарину духьунссар Буттал рухIгу.
Жугу ванал захIмат ратIух гьан къабитанмур бувссар. Буттал тарбия увсса хъунама уссу Жамалуттингу, С. Стальскийл цIанийсса пединститутгу къуртал бувну, школалул директорну, колхозрал председательну, Балугъирттал комбинатрал директорнал хъиривчуну зий уссия. Ссил Жариятлулгу 5 оьрчI, хъунигу бувну, узданну чивун буккан бувссар. КIицI лаганна, уссил хIарачатрайну бувшиву МахIачкъалалив бухмур автостанциялучIасса военкоматрал сборный пунктрал комплекс, мукунна Граждан обороналул штабрансса къатри Бакуйннал 26 комиссарнал цIанийсса кIичIираву. 1977-ку шинал декабрь зурул ахирданий, Москавлив ачин хьхьичI, цува дунияллия гьантIишиву бувчIуну, жу циняв цачIанма бавтIун, бакIра-бакIрах гьарманахь барчаллагь увкуна. Ххаринийгу, захIматсса чIумалгу жул кулпатрал чIарав бавцIуна Буттал дустал: хIакинтал Наби ЦIаххаев, Аскандар Массуев, Хайруттин ХIажиев (ванащал Ккуллал райондалий зий уссия), Башир Пиртузилов, СалихI Халилов, АхIмад МахIаммадов, Надир МахIарамов, Ризван Сулайманов, МахIаммад Буттаев. Ххаллилсса чIаххул: Залимхан Хасаев, Казим Абасов, Аьбдурашид Темирханов ва цаймигу.
Хъунавсса школа Буттал цIанийссар. Ца укунсса иширайгу чIурчIав дуван ччай ура: Буттал цIа чирчусса ула духьурчагу, гьашину Ххувшаву ларсун 80 шин хъанай духьувкун, ва цинявгу фронтовиктурал аьпа учаваншиврийсса ула хьуннав тIий ура. Бутта яхъанахъисса къатравугума 7 фронтовик ия. Жул шярава 89 инсан дяъвилийн лавгссия, миннава так 36 зана хьуссар. Мукунма Буттал сайки циняв гьалмахтал фронтовиктал бия. Буттал сурат дусса улттуйн я бияйхту, ми циняв дакIнийн багьну, минналгу аьпа учаванссар. Улттуй дуссар «Бюхттул хьуннав Вирттал – Ватан дуручлай бивкIсса!» тIисса чичру. Лавгцир вирттаврал аьпа баннав, буминнал оьрмурду лахъи баннав!
ПатIимат Рамазанова