Бартлавгсса хиял

Насруттин Насруттинов

Авадансса ва эбратрансса бур Дагъусттаннал газрал промышленностьрал ва газоснабжениялул отраслилул гьану бивзсса инсан, Насруттин Насруттиновлул бивтсса оьрмулул ва захIматрал ххуллу. «Газпромтранс МахIачкъала» тIисса цIанилусса предприятие сакин даврил бакIщаращуй бивкIссар Насруттин Ильмуттиновичлул каялувшиндаралусса профессионалтал.

Дяъвилия махъсса захIматсса шиннардийн оьрчIшиву тIайла дарцIусса, ччясса оьрмулуву захIматрал кьадру-кьимат кIул хьусса Насруттиннуща бювхъуну бур оьрчIнийсса цалва хиял бартлаган бан. Агьалинал къатравун цалчин газ буцинсса хиялгу Насруттиннул оьрмулуву оьрчIнийсса чIумалва хIасул хьуну бур.
Хъинну тамашасса бур Насруттиннул республикалул агьалинал къатравун цалчин газ буцлай айишавриясса тарихгу.
1939-ку шинал ппугу хушрай дяъвилийн лавгун, мура шинал дунияллия ларгун дур ванал нинугу. Ряхра шинавусса Насруттин ва мукьра шинавусса ванал уссу хъуни бувну бур буттал ниттил. Кулпатраву хъунама уссу хIисаврай, ичIувасса кушурду цинявппа ванахун багьайсса бивкIун бур. Школалия увкIун махъ, чIивисса Насруттин гьан айсса ивкIун ур ччуччинсса тIама дан, оьлин бичинсса ххулув бан.
Дяъвилия ппугу мудан чичлайна икIайсса ивкIун ур: «Ттул арс, кIулну икIу, ттул щала вихшала вийнни дусса, адамина куна икIу, дарсру лахьлахьу», – тIий.
ЧIавасса оьрмулий къатлул кушурду буллай, аьвкъу-гъили хъанай азурда хьусса Насруттин, мудан пикрирдай икIайсса ивкIун ур, бякъин къабивтун, цукун гъили буллан хъинавав инсантурал ужагъру тIий.


1944-ку шинал дяъвилия мушакъат хьуну зана хьусса Ильмуттиннул Насруттин гьан увну ур дуснащал таний нефтяниктурал шагьрулун ккаллину бивк1сса Избербашливсса интернатрай дуклан.
Избербашлив Насруттиннун цалчин ккавккун бур газ ччучлай, лагмавасса гьава гъили хъанахъисса куц. МахIаттал хьуну, ябатIин къахъанай ивкIун ур му караматшиврия. Насруттин ивкIун ур цIухлай, циванни вай газ аьдада ччучлачисса, инсантурал ужагъирттайн бувцуну, гъилишиву дуллай хъинахха тIий. УрчIра шинавусса оьрчIаву та чIумал загьир хьуну бур тIабиаьтрал газрайну агьалинал къатри гъили буллансса хиялгу. Тания шихунмай ва хиял хьуну бур ванал оьрмулул мяъна-мурадну. 1970-ку шинайн бияннин Дагъусттаннай агьалинал къатраву тIабиаьтрал газ ишла буллансса ихтияр къадиркIссар. Дагъусттаннай ва щалагу дунияллий цалчин тIабиаьтрал газ ишла буллай байбивхьуссар Дагъусттаннал Огнилул пюрундалул заводрай. 1959-ку шинал геологтурал ххал бигьавуртту дуллай, Ачи-Су поселокрай лирчуну дур газрал фонтан. 1965-ку шинал Ачи-Суллал газ бувцуну бур Каспийск шагьрулийн, чIал къавхьуну му газопровод дирну дур МахIачкъалалив. Шиккува кIицI лаган, тай шиннардийсса газопровод ишла дуллай бивкIссар так заводирттал, фабрикарттал котельнирдай ва ТЭЦ-рдай. Агьалинал къатраву тIурча, так балоннавусса газ бакъа ишла буллансса ихтияр къадиркIссар.

Цалчин МахIачкъала шагьрулийсса Лениннул цIанийсса кучалийсса къатравун тIабиаьтрал газ бувцуну бивкIссар инженер Гунашевлул бригадалул. Миннаща му давриву гъалатI итххявххун, газ п1якь увкуну, ливтIуссар тамансса инсантал. Ми инженертуран танмихI бувну, дуснакьрайн бавкьуну бивкIссар. Муния шийнмай нигьабуслай бивкIссар агьалинал къатравун газ буцинсса ихтияр дулун.

Ци чулийгу, цала хиял бартлаган къабувну паракьат къахъанай ивкIун ур Насруттин. 1952-ку шинал, газрал промышленностьрал элму куртIну лахьхьаву мурадрай, дуклан увххун ур Грозналлал Навтлил институтравун. 1957-ку шинал мугу къуртал бувну, зий айивхьуну ур Манаскантрайсса шяраваллил техникалий. Шикку зузисса чIумалгу ванал бакIрава тава цала хиял къабуклай бивкIун бур. Цала пикрилия буслай, муния бувчIин буллай занай ивкIун ур «Дагнефтьрал», «Даггазрал» производствардал каялувчитурачIан. Цимилгу лавгун ур Грознайлийн «Кавказтрансгазрал» каялувчитурачIан. Амма ва жаваблувсса даврил дайдихьу дувансса ихтияр дулун щилчIав бакIрайн ласлай къабивкIун бур. Насруттин тIурча, цукунчIав махъаллил хъанай къаивкIун ур.

Цалчин Насруттиннул пик­рилуцIун авкьусса ва дакI тIайласса кумагчи хьуну ур ванал цала ппу, Социалист захIматрал Виричу, XXII-мур партсъездрал цIанийсса колхозрал председатель Ильмуттин Насруттинов.
Даву дан ччувччуну нанисса Насруттиннул хьхьичI ххуллурду цивппа тIитIайсса бивкIун бур. Ца ппурттуву Ленинский райондалийсса поселокирттайн газ буцаврил хIакъираву газовый промышленностьрал министр С.А. ОруджевлучIан бувкIун бивкIун бур Насруттин ва ДАССР-данул Министртурал Советрал председатель Аьлимпаша Умалатов тIабиаьтрал газ инсантурал къатравун буцинсса пикрилий бушиву бусан. Министр, хъуннасса жаваблувшиву бакIрайн ласун сикъаслай, рязи къахъанай ивкIун ур.
Муния махъгу Насруттин цала дустурайхчIин айивхьуну ур цIунилгу газопроводрал проектру сакин дуллай, цIухху-бусу буллай, хьхьичIунсса пишакартурачIан занай. Тай шиннардий Дагъусттаннай къабивкIун бур газрал отраслилуха зузисса къуллугъру.

1972-ку шинал Грознайлийсса цала гьалмахтурайхчIин дурну дур Къарабудахкантуллал райондалийн газ буцинсса проектрал смета. Муния махъ бувну бур Къарабудахкантлив ва Кьакьащурагьун газ буцинсса кIива газораспределительный станция. Ва хьуну бур Дагъусттаннал агьалинал тарихраву дакIний личIансса ца агьамсса ишну.
Вана укунсса бур Насруттиннул республикалул агьалинал къатравун цалчин газ буцлай айишаврил тарих. ХIакьинусса кьинигу ванал захIмат бивхьуну сакин дурну диркIсса, ООО «Газпромтранс» хьхьичIунну зий дур. ЦIанагу ва ур «Газпромтранс» ООО-лул хъунама директорнал маслихIатчину.
ОьрчIнийсса хиялгу дузрайн буккан бувну, бусраврай кьариртун дур Насруттиннул цалла цIа агьалинаву.
Газрал отраслилуву бивхьусса захIматрахлу лайкь хьуну ур Насруттин Илмуттинович паччахIлугърал чулухасса цикссагу наградарттан. 2018-ку шинал ванан дуллуну дур «Дагъусттаннал халкьуннал виричу» тIисса бусравсса цIа ва медаль «Золотая звезда».
Насруттин Ильмуттинович увсса кьинигу барча дуллай, чIа тIий буру ванан цIакьсса цIуллушиву!