«На нава талихI бусса хъамитайпалун ккалли бара»

Каспийскалий оьрму бувтсса, ЧIяйннал шяраватусса Камиловхъал кулпат ххуйну кIулми, ца зумату кунма, буслан бикIай Сажид ва Аминат цаннан ца Занналва нясив бувсса кулпатну хьушиву.
ХIакьинусса жул ихтилат Аминатлуяр. Тамашасса бур ванил оьрмулул ххуллугу.

Бувну бур Аминат Ор­джо­никид­­зелив. Ванил ппу МахIаммад тийх дуклай уну, кулпатгу цачIанма бувцуну бивкIун бур. Аминатлун 6 барз хьу­сса чIумал вайннал кулпат, Да­гъус­ттаннайн занахьуну, яхъанай бивкIун бур Яхсайлив. Вай ги­ккун бивзсса чIумал Яхсайлив лакрал 9-10 хозяйство диркIун дур.

– Ттул ппу агроном ия, Яхсайлив ххуйсса аьрщи дусса кIулну, ппу гиккун кIункIу хьуну ия. Мяйжаннугу, буттал гикку ххаллилсса багъ-бахчагу бувну бия. Нину Сяъдижат фельдшер дия. Жул кулпатраву 4 оьрчI бия. Шихун бивзун махъ увна ттул чIивима уссу. Нину, хъинну захIмат ххирасса инсан, Каспийскалий Медучилищалувугу дуклай, токарьну заводрай зийгу диркIун дур. Дяъвилул шиннардийгу ванил хъуннасса хъар лархъссар. Фронтран медициналул зузалт аьркин хъанан бивкIукун, дяъвилийн ларгун дия. ЧIявусса инсантал хха­ссал бувну бур ниттил. Дяъвилий бувсса захIматрахлу ниттин дуллуну дия личIи-личIисса наградартту. Ккаши-мякьсса дяъвилул ва дяъвилия махъсса шиннардий тай цилла медальлу ванил къалмух, дуки-хIачIиялух даххана дурну дия. Яла къуману дикIайва, тай харж къадурссания, пенсия хъунмасса бикIанссия тIий. Дяъви къуртал хьуну махъсса шиннардийгу фельд­шерну зий, балчаннуй щядиркIун, Ккуллал райондалийсса циняв щархъавух ду­ккайсса диркIун дур, – буслай бур Аминат.
Аминат цуппагу, ниттин лав­хьхьуну, гьарица чулуха итххявхсса душ бивкIун бур. Яхсайлив 1-мур классраву дуклакисса чIумал занай бивкIун бур Кьуран лахьхьин. КIира нюжмардува чIивисса душнин аьраб мазрай цила цIа-бакI чичин лав­хьхьуну бур. Школалийгу ва ххуйсса кьиматирттай ккалай бивкIун бур. Амма, школагу къуртал къабувнува, 9-мур кла­ссраву дуклакисса чIумал буттал ва щар буллуну бур.

Аминат щарну бувцуну бур цала шяравучу Сажидлул. Ва ванияр иялну хъунассагу ивкIун ур. Амма, шиннардил тапаватшиврух къабурувгун, вайннал кулпатрая цIакьсса, нахIу-хIалимсса, цаннан ца бувчIлачIисса кулпат хьуну бур. Цила Аминатлул тIийкун, Сажид оьрмулухун ва тарбия буллай ивкIун ур. Ххуйну тарбиягу бувну бур.
Ца чIумал, щар хьуну хъунма хIал къавхьуну, ласнал ни­ттил Аминатлухь пулав бува куну бур. КъакIулшиву бусан нач хьуну, шай-къашайгу къакуну, бувну бур, амма щилчIаввагу хьурдай чинсса къавхьуну бур. Мадара ччувччунугу бивкIун бур.

– Укунсса иширавугума ласнал ниттил ттуйн дяъви къабувну, хIатта чIаххуврайсса хъаннихь, арснал щарнил нахIусса пулав бувну, шанна бушкъап дукав куну бия. Тания мукьах на махъ буллуссия щияргу ххуйну пулав бан лахьхьинна куну, лагу-лавхьхьуссия. Ваниха лавхьхьу­сса ишру цикссагу хьуссар ттул оьр­мулуву. Ласнал ниттилгу, ттулгу макьу дакьайва. На нава талихI бусса, ахир хайрданийн дурксса хъамитайпалун ккалли бара. Хъиннува рязину бикIара бугьара хьусса ттула нину-ппу ттучIатува махъва-махъсса ххуллийн тIайла буккан бювхъуну тIий. Цуксса ттунма ччайнугу, Сажид хъин­сса къаивкIссания, ттущагу къабюхъанссия вай ттучIава ябан. Ца чIумал, ламус буллалисса ттул ниттихь Сажидлул увкуна: «Аминатлул ттул ниттин душ бакъашиву кIул хьун къадиртссар, нагу буржлувссара зун ттущава шай­сса хIурмат бан», – куну.
Аминат Сажидлущал хьунабавкьуну бивкIун бур чIиви­нийва. Тани щин дакIнийн багьанссия вай цаннан ца нясив банссар куну. Укун дакIнийн дутлай бур Аминат та тамашасса хьунабакьаву.

– Яхсайлив, 3-мур класс­раву дуклакисса чIумал, ттун ла­хьхьин дурна яруссаннал къавтIаву. Турк­маннава буттал ссурахъил лавсъсса туркман гьухъагу лавххун, на сахIналийн буккайхту, нину лап ххари хьуна. Ца ппурттуву дарсирайн дуркIунни, бучIирив Аминат буцин, шагьрулия бувкIсса артистътуращал ванил къавтIаву ккаккан дан аьркинну дур тIий. На къавтIаву дайхту, жагьил­сса гармонистнал ва дачIучинал, ххирагу бувну, ттун ацI-ацIра къуруш дуллуна. АцIра шинава га гармонистная ттул лас хьуна.
Аминатлун школа къуртал бан ччай бивкIун тIий, ласнал ва ЧIяйннал школалийнгу занази був­ну бур. Школалий дуклай бунува, ттучандалийгу зий бивкIун бур. Дарсирдая ят буцлай бур тIий, учительтурал ванин кьимат­ру лагь байсса бивкIун бур. Школагу къуртал бувну, Аминат був­ххун бур Буйнакскалийсса Кооператив техникумравун. Шикку ва мукьвардай, ххювардай ккалай бивкIун бур.
– На ххуйну дуклай бушивугу кIул хьуну, аттестатрай ттул кьиматру ялавайсса ккавккун, директорнал, каругу кIутIу дуллай, увкунни: «ЧIяйми – чIирисса шяравалу, Буйнакск – хъунмасса шагьру. ЧIяв – ялавайсса кьимат­ру, Буйнакскалий – ххюварду», – куну, ттул аттестатрайсса кьиматру бакьин бувна тани школалул директорну зий ивкIсса Набинал. ХIакьинусса кьинигу аьпа тIийнма бикIара, – буслай бур Аминат.
Муния махъ, МахIачкъалалив финансирттал техникумгу къуртал бувну, 18 шин дурну дур ванил Каспийск шагьрулий Точный механикалул заводрал ЖКХ-лул хъунмур бухгалтерну зий. Хъиривгу 10 шин дурну дур «Госстрахрал» хъунмурну зий. Заводрай­сса ЖКХ-лул бухгалтернал давугу хъуннасса жаваблувшиву дусса диркIун дур. Аминатгу цила даву ххуйну кIулсса, кIанийн дуртун дайсса зузала бивкIун бур. Заводрал директорнал учайсса бивкIун бур: «Складирттайсса тагьар ххуйну дакъахьурчан, Камиловайн оьвчара, мунил гьарзат цила кIанийн дутантIиссар», – куну.

Сажидлул ва Аминатлул цала мукьвагу оьрчI ххаллилну тарбия бувну бур. Вай нитти-буттал лавай бавцIусса, мяърипат дусса оьрчIру бур, дуккавривугу, давривугу итххявхсса бур. Арснал Аьли­ханнул школа мусил медальданий къуртал бувну бур. Аьралуннаву къуллугъгу бувну, занахьуну, увххун ур Краснодардал авиациялул институтравун. Шивугу Аьлихан хьхьичIунну дуклай ивкIун ур. Отличник хIисаврай ванан 200 азарда къуруш арцулгума дуллуну дур.

Мунияр махъ Аьлиханнул къуртал бувну бур Дагъусттаннал университетрал юридий факультет. ЦIана ва зий ур Каспийск шагьрулий Адвокатътурал коллегиялул хъунаману. Аьли­хан куртIсса кIулшивурттугу дусса, хIал бавкьусса каялувчи хIисаврай бусравну ур архIал зузиминнал дянив. Ва кулпатравусса цинявппагу оьрчIру, цала нину-ппу кунма, чумартсса, иш багьний инсаннал чIарав бацIан хIадурсса бур. Вай гьантрай Аьли­ханнул тIайла дур­ккунни СВО-лий гьуртту хъанахъисса жула аьра­литуран дурцIу дикIул, нахIу-нацIулул посылкартту. Вай бусрав хьусса аьралитурая барчаллагь тIисса видеообращение ва чагъарду бувкIун бур.

Камиловхъал кулпатраву дур ччянияцIара цIакь хьусса аьдат­ру. Масала, хъунмур душнил Са­лихIатлул мукъух цинявннал вичIи дишайсса дур. ЧIун-чIумуй щала кулпат бавтIун, мас­лихIат ккавккун, цумур масъала хьхьичIххуттайн ласун бурив, цумур хъирив щаллу бан бурив, цуманан ци кумаг аьркинну бурив ххал байсса бур. Укунсса хIурматгу СалихIатлул чIивину бунува лайкь бувну бур. Ванин 8 шин хьусса чIумал Аминат азарханалийн багьну бур. Шин ва дачIиннувусса душ, чIивисса уссил­ссагу, вайми ссурваврал­ссагу бувну, къатта-къушгу лази-лакьи бувну, ниттичIан дукра дурнугума лагайсса бивкIун бур. Ванилгу мусил медальданий къуртал бувну бур школа.

Вайннал кулпат мудангу бу­хху-букку чан бакъасса, хъа­мал ххирасса кулпат бур. ХIа­кьинусса кьинигу нажагьсса шай чIунну АминатлучIа хъамал бакъасса. Ца ппурттуву, Сажид даврий унува, хIаятравун щин хIачIан був­ххун бур дачалия нанисса лас ва щар. Аминатлул гай, буххан бувну, дукан-хIачIан дирхьуну, бигьалагангу бувну, тIайла був­ккун бур. Гьунттий кьини га адамина даврий буслай ивкIун ур кIул бакъасса хъамитайпалул цивппа хъамалу був­сса куц. Сажидлул, цала адресгу бувсун, цIувххуну бур, му хъамитайпа ва адресрай яхъанайвагу бакъарив куну. Циявхьур, «Аминатлул хъамаличу» Сажид зузисса кIанттайсса хъунама лявкъуну ур.
Укун, муданна нузру тIиртIун­масса ужагъ бур Аминатлул, мунияту бухьунссар ванил къушлияту барачатгу тачIав чан къашайсса.

Андриана Аьбдуллаева
Имара Саидова