Январьданул 13-нний Дагъусттаннал бакIчи Сергей Меликовлул дунни региондалий бартдигьлагьисса инвестициярттал проектирдан инфраструктуралийнусса кумаг баврил масъаларттал хIакъиравусса батIаву.
Махъсса шиннардий республикалий бартдигьлай байбивхьунни цаппара хъуниссса инвестициярдал проектру: Каспийск хьхьирил зуманий кластер баву, транспортрал ва логистикалул центрду баву, ахъулсса ва ахънилсса ядайсса къатри даву, багъру бугьаву. Сергей Меликовлул тIимунийну, республикалул махъсса 2 шинал мутталий тарихраву яла чIяруми инвестициярду дучIан дурну дур.
«Дагъусттаннай инвестициярдал лагру тамансса гьарза хьуну дур. Шикку цукунчIавсса щак бикIан къабюхъайссар. Вай иширттаву лябукку хъанахъиссар муниципал сакиншиннардал бартдигьлагьисса проектирдан кабакьу буллай тIий. Масалдаран, Дарбантуллал райондалий лябукку хъанай бур туризмалуву, Сулайман Стальскаллал райондалий лябукку хъанай бур агропромышленностьрал комплексрал предприятиярттай. Вайннул хъин чулийсса асарду биян буллай бур бюджет щаллу баврицIунсса цаймигу масъаларттан. Ва бакъассагу, Дагъусттан махъсса шиннардий цалчин бувххунни бюджетравасса арцу цила ххуллий ва щаллуну харж дуллалисса билаятрал 15 региондалувун», – увкунни региондалул бакIчинал.
Мунищала архIал, увкунни Сергей Меликовлул, республикалий личIлай дур инвестициярдал проектру щаллуну бартдигьаврихун дахчилачисса захIматшивуртту. ХьхьичIра-хьхьичI му дур инфраструктуралул ссуссукьушивуртту.
«Цуксса чIяруну жура инвестициярду дучIан дуллай бурув, муксса ххишала мукIру хъанай буру му мукун бушиврий. Инвестортуран цуксса кумаг буллай бухьурчагу паччахIлугърал чулуха налогирттал преференциярттал журалийссагу, инвестициярдал проектру бартдигьинссагу аьрщив торгру къадурну личIи даврил журалийссагу, миннал хьхьичIун дагьлай дур инфраструктуралул чулухасса захIматшивуртту. Мукунссса захIматшивуртту хъанай дур энергиялул дузал баврил масъалартту, гуж, кутак диялну дакъашиву, газораспределительный станциярду бакъашиву, щинал дузал баврил ва щин марцIдаврил кIанттурду бакъашиву сававну.Вайннул дацIан дуллай дур жула региондалийн инвестициярду дучIан дуллалаву», – бувсунни региондалул каялувчинал.
ДР-лул Минэкономразвитиялул бакIчи ХIажи Султановлул бусаврийну, хъунисса инвестициярдал 32 проект бартдигьаву мурадрай, торгру къабувну ижаралий дуллуну дур аьрщарал участокру. Миннавасса цаппара сиптачитурал проектру бартдигьлай байбишайнива баян буллай бур инфраструктура тIалавну душиву.
ХIажи Султановлул бувсунни хъунисса проектру бартдигьиншиврул инженершиврул ва транспортрал инфраструктура дузал дувансса план цIубутIуйра цIакь дуван аьркинну душиву закондалул гьанулийну.
ЦIанасса ппурттуву инвестициярдал проектирдан инфраструктура дузал даврин федерал кумаграл лагрулий бюхълай бур ишла дуван цаппара механизмарду. Вайннувух дур «ВЭБ.РФ» тIисса субсидияртту булаврил паччахIлугърал лябуккулул корпорациялул механизм, инфраструктурардал бюджетирттал кредитирттал механизм ва цаймигу. ХIажи Султановлул гьартану бувсунни миннуя.
Энергетикалул бутIувусса
инвестпроектру
Регион аьркинсса инфраструктуралул дузал баву мурадрай, миннувух инвестпроектру электроэнергиялул щаллу даншиврулгу, Дагъусттаннай цIанасса ппурттуву чялишну бартдигьлай бур хъунисса 3 проект – ЦIуссалаккуй буллай бур 300 МВт-рал кьуватрайсса ВЭС (мурчай электростанция). Ванил цалчинмур ятIап къуртал дантIий бур гьашину гъинттул, объект щаллуну зунтIий бур 2026-ку шинал.
Уттигу бургъил генерациялий зузисса 2 объект гьашину бантIий бур Нугъайнал ва Дарбантуллал районнай.
Республикалул цалчинма вице-премьер Манвел Мажонцлул тIимунийну, вай объектру зун бивкIукун, республикалий щаллу дуван тIий бур чан хъанахъисса 1,5 млрд кВт электроэнергиялул.
2024-ку шинал хIасиллайн бувну, республикалий буккан байсса бур 5 млрд кВт электроэнергиялул, ишла байсса бур 9 млрд кВт. Пландалий бур ттинияр тихунмайгу буккан буллан электроэнергия.
Каспий хьхьирил
зумардайсса
кластерданунсса
инфраструктура
Региондалул туризмалул министр Эмин Мердановлул бусаврийну, инфраструктуралул гарантия ва аьрщарал участокру дулаврил кIункIу буллай бур инвестортал Каспийлул зумардайсса кластерданул (курортрал) лагрулий цала проектру бартдигьлан.
Транспортрал дузал баву
Курортран тIалавну бур 4 участокрайсса 24,8 километралул манзилданийсса региондалул ххуллурду баву. Шанна участокрал ххуллурдал хIакъираву ларгсса шинал ахирданий ларсун дур госэкспертизалул заключение. ЛирчIмур участокрал проект хIадур шавай дур. Ххуллурду буллан тIий бур «Региондалул ва кIанттул ххуллурдал сеть» тIисса федерал проектрал лагрулий.
Щинал дузал баву
Щала курорт хъинну зуншиврул аьркинну дур гьантлун 14,9 азарда куб. метра щинал. Республикалул Строительствалул министерствалул къуртал дурну дур щинал дузал баврил проектрал документру хIадур баврил давуртту. Ларсун дур паччахIлугърал экспертизалул рязишиврийсса экспертиза.
Энергиялул дузал баву
Курортран тIалавну бур 35,5 МВт. Пландалий бур 2 трансформаторданущалсса цIусса подстанция баву, ца-цанил кутак 40 МВт бусса. ЦIанасса ппурттуву «КАВКАЗ.РФ» АО-лул къуртал дуллай бур инженершиврул ва транспортрал инфраструктура дузал даврил проектрал ва изысканиялул, дузалшиндарал давуртту, зузалт ялапар хъанансса чIявуфункциярду бусса центр ва общежитияртту баврил давуртту.
Муния махъ объектирдай дуллан най бур строительствалул ва монтажрал давуртту.
Региондалул бакIчинал барчаллагь увкунни дурсса давурттахлу Каспийлул зумардайсса кластер баврил давурттавух гьуртту хьусса циняв профиль министерстварттахь.
Промышленностьрал бутIувусса инвестпроектру
Республикалул промышленностьрал ва машлул министр Низам Халиловлул бувсунни цала каялувшиврий бартдигьлагьисса инвестициярдал проектирдал хIакъираву.
Ванал тIимунийну, хIакьинусса кьини инфраструктуралул кумаграх мюхтажну дур инвестициярдал 5 проект, миннувун дучIан тIий дур сайки 18 млн къуруширттал. Микку дузал хьунтIий бур 3 азарва зузи кIану. Миннувату яла хъунмур хьунтIий бур «Озон» тIисса машлул площадкалунсса дукиялул ва къадукиялул хъус дишинсса склад баву. Му бан най бур «Тюбе» индустриал площадкалий.
Дур цаймигу проектру – Каспийскаллал стекловолокно заводрал текстил стекловолокнолул производство сакин даву, «Каспийск» цIанилусса индустриал строительствалул комплекс бакIуйн буккан баву, халичартту байсса производствалул инвестпроект, мукунма Дагестанские Огнилий гофрированный турбардацIунсса комплектующий бутIри байсса производство тIитIаву.
БатIаврил хIасиллу дуллай, Сергей Меликовлул увкунни: «ЦIусса инвестициярдал проектру ххал дигьин аьркинссар, ми аьркинсса инфраструктуралул щаллу дуван бюхъавугу хIисаврайн ларсун».
ХIадур бувссар
ХI. Аьдиловлул