Дусшиврул ламурду

Дагъусттаннал халкьуннал артист, жяматийсса ишккакку, Аьра­сатнал ва Турциянал диалограл платформалул председатель АхIмад АхIмадовлул зувиллихъайсса шинну хьуну дур Туркнал билаятрай ялапар хъанай. Амма ва тачIавгу арх къаувцунни цала Ватандалия, Дагъусттанная, аьзизсса Лакку билаятрая. ЧIун-чIумуй увкIун Дагъусттаннайн, цахва мякь бувксса тамашачитуран ххаллилсса концертру ккаккан дурну, мигу бигьалаган бувну лагай. Ва ххуллухь артистнал ляркъунни чIун «Илчи» кказитрал редакциялийн хъамалу учIанссагу.
Сайки кIира ссятрай гъирарай вичIи дирхьуну бивкIру жу АхIмадлул аьчухсса ихтилатрах ва хъярч-махсарарттах.
Нажагьсса бухьунссар хIакьину Дагъусттаннай АхIмадлул творчествалия къакIулсса, бюхъайссар ванал политикалул ххуллий дуллалими давурттая цинявннан къакIулну бикIангу. Кьурахъул шиннардий Аьрасатнал ва Турциянал диалограл платформалул председательну зий, ванал хъуннасса даву дурссар ва дуллай уссар кIивагу билаятрал дянивсса дусшиву цIакь даву мурадрай.
Жул коллективращалсса дакIнийхтунусса ихтилатраву АхIмад­лул дакIнийн дирчунни оьрчIнийсса шинну, бувсунни сахIналийнсса ххуллия, гъурбатрайсса оьрмулия.

 

 

Увну ур АхIмад Каспийскалий, Хъювхъиял шярава­сса бухгалтер Мусал ва оьрус мазрал учительница Султанатлул кулпатраву.
АхIмадовхъал кулпат шяраву хIурматрайсса кулпат бивкIун бур. Гьарица интеллигентътурал кулпатраву кунна, вайнначIагу хъуслияр, арцу-мусинияр рувхIаниймур кьиматрай диркIун дур. Мукун тарбия хьуну бур вайннал оьрчIругу.

«Илчилул» коллективращал


– Нитти-буттал, цайминнал кунма, цала харж махъ къабишайва ягу хъуслин харж къабайва, гайннал жу личIи-личIисса шагьрурдайн экскурсиярдайн буцайвав, ккаккан дайва миккусса караматшивуртту. Мукьилчинмур классраву увцуссара на нитти-буттал Большой театрданувун, Таганкалийсса Малый театрданувун. Ригалийн лавгсса чIумал, бувцунав шагьрулул ххазинасса кIанттун ккаллисса Домский соборданувун. Ми аьрххи-ххуллурду жун дакIний личIансса шайва, жура-журасса асардал вибувцIуну бучIайссияв, – тIий, барчаллагьрай нину-ппу дакIнин бичлай ур АхIмад.Балай тIун ва оьрчIнийва айивхьуну ур. Щаллу-ккурккисса кьини, цала тIийкун, кьацI къалакьайсса бивкIун бур. Лахъний дирхьусса цалла къатрал ларзула, шяравунгу урувгун, балай тIун икIайсса ивкIун ур. Балики ларзулун уккан хъиннува чIал хъанарча, ва жула балайчи къаувккуннихха тIун дикIайсса диркIун дур шяравусса къартту.
Школалий АхIмадлул балай къаувкусса царагу мероприятие къашайсса диркIун дур. Танийсса ванал кумирталну бивкIун бур Мариян Дандамаева, Бурлият Ибрагьимова, Зайнаб Ханларова, Аьли­оьмар Аьлиев, Султанат Кьурбанова.
– Та чIумал театрданул артистурал сий дия, ми хъамалу буцаву пахрулунсса ишъя. Театр бувкIсса чIумал шяраву байран дикIайва. Артистурал бия шяраву цала-цала хъамал. Жул хъамал бия ДинмахIаммад ва Жинасат, – буслай ур АхIмад.
Школа къуртал бувну махъ аьралий буржгу лавхъун, 90-ку шиннардий ххуйсса кьиматирттай экзаменнугу дуллуну, увххун ур дуклан Москавуллал К.Тимирязевлул цIанийсса академиялул экономикалул факультетрайн.1992-ку шинал Турциянаву тюркнал (исламрал) дунияллул вакилтал батIлай, Турциянал Миллатрал суккушиндарал партиялул оьвкуну бивкIун бур ванайн Аьрасатнал чулухасса вакилну. Ва аьрххилия хьуну дур АхIмадлул Туркнал билаятрайнсса ххуллул дайдихьугу. Мунияр махъ чIун-чIумуй ванайн тюркнал дунияллуцIун дархIусса цаймигу мероприятиярттайн оьвтIун бивкIун бур. Чан-чанну тIий мазгу лавхьхьуну бур.
– Тихун увкIсса чIумал, ттун турк мазрай цавагу махъ къакIулссия, ряхва зурул дянив ххуйну лахьхьав маз, сахIналия ттуява нава буслан шайсса даражалий ияв, – тIий ур АхIмад.1996-ку шинал Ухссавнил Ккавкказуллал республикарттал чулухасса вакилну ва гьан увну ур Тюрковидение тIисса, Евровидениялул журалийсса музыкалул конкурсрайн. Тикку АхIмадлул, «Мисиду» тIисса лакку балай увкуну, лавсун бур тамашачитурал чулухасса приз ва мукьва альбом итабакьинсса контракт.
ТIайлассар, ца альбом итабакьайхту, контракт лиян дан багьну бур, тайннал шартIирдацIун къаакьлай. Гайми шанмагу альбом ванал итабавкьуну бур цала арцух.
1999-ку шинал АхIмадлун дуллунну дур «Дагъусттан Республикалул лайкь хьусса артист» тIисса цIа, 2012-ку – шинал Дагъусттаннал халкьуннал артистнал цIа. Шиккува к1иц1 лаган, ванал ппу Дагъусттаннал лайкь хьусса экономистри, нину Дагъусттаннал лайкь хьусса учительли.

Культуралул ххуллий дуллалисса давурттацIун ва ивкIун ур президентътурал ва премьер-министртурал таржумачинугу.
Сочилийсса хьунабакьаврий ванал цалчин дурну дур Путиннун ва Эрдоганнун таржумачишиву. Таржумачи хIисаврай хьунаавкьуну ур ва танийсса «Газпромрал» правлениялул председатель Виктор Черномырдиннущалгу.

Шанна шинай АхIмад ив­кIун ур Аьрасатнал ва Турциянал хIукуматирттал дянивсса коми­ссиялуву, аьралуннацIун ва техникалуцIун бавхIусса иширттаха зий, Рособоронэкспортрал проектру Турциянал билаятрал хьхьичIун ласлай. Яла цала тавакъюрайн бувну мичча лавгун ур. Мунияр махъ ванан т1ий Аьрасатнал ва Турциянал диалограл платформа сакин дурну, мунил председательну ивтун ур. Мунияр шихунай зий ур Аьрасатнал диаспоралул иширттаха. Жяматийсса даву кунна чIаларчагу, ва дур Аьрасатнал Президентнал Администрациялущал тIайланнасса дахIаву дусса, циняв жулла регионнал, цIуну дурхмигу хIисавну, отчет дуллалисса даву.
– Шинай цал ттун гъанну кка­ккайссар жула президент. Гьарица шинах В. Путиннул батIайссар Кремлилуву чил билаятирттайсса аьрасатлувтураясса вакилтал. Жу идеологиялул фронтрайсса инсантуран ккаллиссару. ЧIярусса шиннардий вай иширттаха зий, ттун бувчIунни хIакьсса культуралул инсаннан циняр нузру тIитIайшиву, – тIий ур АхIмад.

Мяйжаннугу, АхIмад хIакьину чил билаятрай хъинну сий дуну, бусравну ва тIалавну ур. Ванал дачин дурсса даву кIивагу билаятрал миллатран мюнпатсса, агьамшиву дусса дур.

Дургьуну дур ванал роль турк­нал кинордавугу. Конья шагьрулий супитурал музыкалул фестиваль хьусса чIумал, му лакьин АхIмадлуйн вихшала дурну дур. Ванал миккугу лакку мазрайсса балай увкуну бур.
«Ближний Восток» кказитрай дур «Большая тюркская сила» тIисса ванал дачин дурсса рубрика. «Турецкий майдан» кказитрал учредительтуравухгу дур АхIмадлул цIа.
Тюркнал дунияллул личIи-личIисса арардаву бивхьусса захIматрахлу ва лайкь хьуну ур Турк­нал Стратегиялул ахттаршиндардал центрданул цIакь дурсса «Золотые личности Шелкового пути» тIисса дунияллул халкьуннал дянивсса сий дусса премиялун.
– ЧIярусса шиннардий Турциянаву ялапар хъанай, ттула Ватандалун мюнпатсса давуртту дан хIарачат буллай ура. Иш мукун багьну, чил билаятрай оьрму бутларчагу, ттун тачIавгу хъамакъабитайссар нава часса уссарав, ттула Ватан. Буттал кIанттухсса ччавугу шиная шинайн ягин хъанай дур, Ватандалул мурадру буруччаврил цIаний захIмат буллансса гъирагу ххишала хъанай бур. Творчествалул инсан хIисаврай, ттун щиннияргу хъинну бувчIлай бур Аьрасатналгу, Турцияналгу дянивсса дусшиву цIакь давриву цуксса бияла буссарив культуралухь. Ттул мурадгу кIирагу паччахIлугърал дянивсса гуманитар арарду хьхьичIуннай давур, дусшиврул, экономикалул дахIавуртту гуж давур. Ми дуллансса гъирагу, гьавасгу бур ттуву, – тIий, буслай ур АхIмад. Вай иширттал ххуллий ва хьунаавкьуну ур кIивагу билаятрал лавайсса даражалул къуллугъчитуращал: Валентина Матвиенкощал, Владимир Жириновскийщал.
Щалагу дунияллул мигрантътурал кьинилун хас дурсса мероприятиялий АхIмадлул Турциянал виваллил иширттал министрнащалгума балай увкуну бур.
АхIмадлул оьвкуну, Турциянавун бувкIун бур «Большой театр» Бакуйннал опералул ва балетрал театр. Культуралул ва искусствалул ххуллий бивхьусса захIматрахлу ва лайкь хьуну ур дунияллул халкьуннал дянивсса Мевлян Румил премиялун.
АхIмадлул цала бусласимунийн бувну, ванан кулпатрал чулухагу хъунмасса бахтти хьуну бур. Ласнал дуллалимуницIун кабакьлай, оьрчIал тарбиялул хъаргу хъунмурчIин цийнна лархъун бур Саида.

Вай кIул хьусса чIумал Саидан дахьра мукьра, АхIмадлун ацIния ххюра шин диркIун дур. Му чIумал АхIмад хъуними классирттавун, Гъумучиял школалийн увкIун, кIира шинай вайнначIа ялапар хъанай ивкIун ур, гъанчу хIисаврай. Саидал ттаттагу, АхIмадлул нинугу ссурахъал хъанай бур.
Ва лагайсса ивкIун ур Саида садикрайн биян бангу, буцингу.

ХIаллу кIункIу буллай, чIиви душ авара буллалисса АхIмадлухь ванил ниттил ниттил, хьхьичIунсса химиялул учитель Алла Ивановнал, учайсса бивкIун бур: «АцIу, АхIмад, та-унугу ина кIяла чайгу бурттий ванил хъирив учIантIиссарача», – куну.
Щин дакIнин багьанссия 13 шинава ва мяйжаннугу Саидал хъирив учIаншиву. ХъатIи бувну ца зурувату вай Турциянавун лавгун бур
Вайннан бувчIлай бивкIун бур гъурбатрай, чIарав гъансса, кIулсса бакъасса кIанттурдай, цаннал ца бувгьуну, бавкьуну, нахIуну бикIан аьркиншиву.
КIинналлагу ссавурданийну ва аькьилшиврийну щавщун бур цIакьсса кюру. Вайннал дянив хьуну бур мукьва оьрчI: кIия арс ва кIива душ.
Чил билаятрай яхъанай бунугу, вайннал оьрчIангу кIулну бур лакку маз. Нину-ппу сагъсса чIумал АхIмадлул вай мудан шяравун гьан байсса бивкIун бур. Буттай, дадай учайсса бур вайннал цала нитти-буттахьгу.

Хъунама арснал Эвреннул лавайсса даражалий къуртал бувну бур ИстIамуллал паччахIлугърал университетрал экономикалул факультетрал политологиялул ва дунияллул халкьуннал дянивсса арардал кафедра. ЦIана миккува аспирантуралуву дуклай ур.
ДакIнин бутан, 2018-ку шинал Эврен ххув хьуссия «Цукун чIалай бур ттун Аьрасатнал бучIантIимур. Аьрасатнал президентнансса ттул чIа учаву» тIисса дунияллул халкьуннал дянивсса жагьилтурал конкурсрай. Вагу, 10-мур классраву дуклакисса хъунмур душ Марижатгу, цIана АхIмадлул давриву ххуйсса кумагчитал бур. Сагъира дуклай бур 5-мур классраву, Карин – 2-муниву.
Щак бакъар, вайннаягу ххаллилсса, нитти-буттан лайкьсса наслу хьунтIишиврийн.

Андриана Аьбдуллаева