Дуккаврил даража бюхттулну гьаз буллан

Ларгсса хамискьини МахIачкъалалив Дусшиврул къатраву Республикалул бакIчи Сергей Меликовлул каялувшиндарай хьунни цIусса дуккаврил шинал хьунинсса кIулшиву дулаврил зузалтрал аьдатсса Августовское совещание.

Шикку гьуртту хьунни ПаччахIлугърал Думалул ва ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал депутатътал, министерстварттал ва ведомстварттал каялувчитал, шагьрурдал ва районнал администрациярттал бакIчитал, кIулшиву дулаврил идарарттал каялувчитал, учительтал, тарбиячитал.
Совещание дайдишин хьхьичI Республикалул бакIчинал ххал дуруна, «Мой Дагестан. Край, в котором я живу» тIисса, ялавайми классирттал дуклаки оьрчIал хIадур дурсса выставка.
Дайдирхьуна совещание ларгсса дуккаврил шинал хIасиллу даврия ва цIусса дуккаврил шинал хьхьичI бивхьусса агьамсса масъаларттая. Муния махъ экрандалий ккаккан дурна Аьрасатнал кIулшиву дулаврил министр Сергей Кравцовлул Дагъусттаннал кIулшиву дулаврил зузалтрайнсса оьвчаву.
Республикалул бакIчинал властьрал органнал вакилтурая тIалав бунни «Разговоры о важном» тIисса дарсирдай гьуртту шаву. Дуклаки оьрчIахь СВО-лий гьуртту хъанахъисса ва Ватандалул ххуллий чувшиврий жанну дуллусса вирттаврая буслан, миннал эбратрайну жагьилтураву Ватандалухсса ччаву тарбия дуллан.

– Школардай ччя-ччяни дуллан аьркинссар дуклаки оьрчIал аьралийтуращалсса хьунабакьавуртту. Жува аьркинссар буслан оьрчIахь Аьрасатнал мурадру буручлачисса вирттаврая. Хасъсса аьралий операция байбивхьуния шинмай цавагу региондалий бакъассар жулаксса вирттал, ванил бусласиссар жула ватанлувтурал чувшиврия. Хасъсса аьралий операция байбивхьуния шинай 15 дагъусттанлув лайкь хьуну ур «Аьрасатнал Виричу» тIисса ларайсса цIанин, – увкунни Сергей Меликовлул.
Цала ихтилатраву республикалул бакIчинал бувсунни учительнахь хъунмасса бияла бушиву ялун нанисса ник Ватан ххирану тарбия давриву. ЛичIи-личIисса идеологияртту дусса, Аьрасатнал билаятрайн санкциярттал кьюч бигьлагьисса ппурттуву жула муттаэтурайн данди бацIансса патриотътал тарбия баву учительнайн хъар хъанахъишиву.
Сергей Меликовлул бувсунни махъсса шиннардий республикалий 40 азара оьрчIансса 111 школа ва 15 азара оьрчIансса 94 детсад бувшиву. Му бакъассагу, гьануцIакул бакьин бувшиву 374 кIулшиву дулаврил объект.

ЛичIисса къулагъас дунни элму ва производство цачIун дурсса кIулшиву дулаврил система щурущи даврих. Бувсунни «Профессионалитет» тIисса федерал проектрал лагрулий хIасул дурну душиву «Сельское хозяйство» ва «Туризм» тIисса кластерду. 2026 шинал даврил пландалуву бушиву «IТ-технологии» ва «Машиностроение» тIисса направлениярттал центрду сакин баву.

Совещаниялий бувсунни итххявхсса оьрчIал чIарав бацIаву мурадрайсса давурттая. Республикалул бакIчинал сипталийн бувну Дагъусттаннал школардаясса 60 дуклаки оьрчIан дуллуну дур 100 азарда къурушрал лагрулийсса премия. 2021 шиная шинмай ва премия дуллай байбивхьуну бур кIира экзамендалул 95-нния ливчусса баллу лавсъсса выпускниктуран. Сергей Меликовлул вания тихунайгу хIадурну ушиву бувсунни хьхьичIунну дуклакисса оьрчIал чIарав ацIлан.
Гьашинусса ЕГЭ-лул хIасиллу дуллай, 80-нния ливчусса баллу лавсун бур 1964 выпускникнал, миннава 100 балл лавсун бур 34-ннал.
Аьрасатнал Думалул депутат НурбахIанд НурбахIандовлул цала ихтилатраву бувсунни цIусса дуккаврил шинайнсса кIулшивуртту дулаврил система хьхьичIуннай даврил агьамсса мурадирттая, педагогический кадрарду хIадур баврил ххуллийсса масъаларттая, бувсуна цIусса дуккаврил идарартту баврил ва капитальнайну бакьин баврил ххуллий­сса программалул кабакьаврийну Дагъусттаннай, щала билаятрай кунна, чIаланну ххуй хьуну душиву кIулшивуртту дулаврил инфраструктура.
Аьрасатнал ПаччахIлугърал Думалул депутат Султан ХIамзаевлул барчаллагь увкунни кIулшивуртту дулавриву хъунмасса захIмат бихьлахьисса педагогтурахь.
– Тарбиялул масъаларттаха зун аьркинссар педагогтал, тарбиячитал, нину-ппу – цинявппа цачIуну. Ттизаманнул кIулшивуртту дулавриву хьхьичI бивхьусса агьамсса масъалану хъанахъиссар жяматраву тIалавсса жагьилсса ник тарбия даву. Хаснува педагогтуралли дуклаки оьрчIан кIулшивуртту дулаврил ва тарбиялул гьану бизлазисса. ХIакьинусса кьини Аьрасатнал президентнал жула оьрчIру талихI буну, аякьа дуну хъуни буллансса шартIру дузал дуллай ур, – увкунни Султан ХIамзаевлул.
ДР-лул кIулшивуртту дулаврил министр ЯхIия Бучаевлул бувсунни, Аьрасатнал президентнал Указрайн бувнусса 2036 шинайн бияннинсса миллатрал агьамсса масъаларттавасса цану хъанахъишиву дуклаки оьрчIал гьунарду аьч баву ва ми патриот зумуну тарбия баву.
– Вай масъалартту дузрайн буккан баншиврул кьамул дурну дуссар 2036 шинайн дия­ннинсса, кIулшивурттал даража гьаз баву, ялун нанисса ник Ватан ххирану тарбия даву мурадрайсса стратегия. Ваниву сукку бувсса масъалартту аьмсса бур Дагъусттаннангу. ДакI дарцIуну ура, даву цила сантирай сакин дарча, жущава дуккаврил даража чIаланну гьаз бан хьунтIишиврий, – увкунни ЯхIия Бучаевлул.

Министрнал чIурчIав дунни цIусса школарду баву бакъассагу, хьхьичIара диркIмур инфраструктура мюнпат буну ишла дуллан аьркиншиврий.
– «Образование» тIисса миллатрал проектрал лагрулий республикалул шагьрурдайсса ва шяраваллавусса 664 школалий бувссар «Точка роста» тIисса центрду, 8 «IT- куб», 328 школалий цIу буккан бувссар материал-техникалул база. Вай цимур-ца хъанахъиссар дуклаки оьрчIаву гьунарду итххяххан баврицIунсса бюхъу-каширду. Школардал гьанулий тIивтIусса центрду, «IT-кубру» цинявппагу дуклаки оьрчIан цачIусса бикIан аьркинссар, – увкунни министрнал.
Ва шиналсса давурттая тIий, бувсунни республикалий чялишну зузи дурну душиву «Молодежь и дети» ва «Семья» тIисса проектру. Вайннул лагрулий цIу буккан буллай бушиву кIулшивуртту дулаврил идарартту ва дуллай бушиву хъунисса строительствартту.
Байбивхьуну бур кIива цIусса школа буллай: 1200 оьрчIансса кIантту бусса – Дарбантлив ва 800 оьрчIансса – УнцIукIуллал райондалийсса Шамилкъала поселокрай. Му бакъассагу,1070 оьрчIансса 6 детсад, республикалул шагьрурдайсса ва районнайсса 9 школалийгу най дуссар гьануцIакулсса ремонт.
Шиккува бусан, Августовское совещание дайдишин хьхьичI, нюжмардул мутталий республикалул шагьрурдайсса школардай най дуссия педагогтурал даврил опыт кIибачIлачIисса тематикалул заседанияртту.
Бувсуна министрнал дуклаки оьрчIаву гьунарду итххяххан баврил ххуллий зузисса «Авангард» тIисса аьралий патриот кIулшивуртту дулаврил ва «Региональный Дом Юнармии» центрдал давриягу.

– Аьрасатнал президентнал хIукмулийн бувну, хIисавравун лавсун буссар математикалул ва элмийсса дарсирдал учительтуран ка-кумагрансса чаранну. Хъиривсса дуккаврил шинал Дагъусттан хIала буххантIиссар «Наука в регионе», «Код будущего», «Классы Физтех ХХI века», «Старт в инновации» тIисса агьамсса проектирдавух. АрхIалва жу хIарачат буллай буру инженер ва аграр классру хьхьичIунмай буллан. Ва процессравух гьуртту хъанай буссар хасъсса предприятияртту, вузру ва властьрал органну,– увкунни ЯхIия Бучаевлул.

Вузирдащал ва хасъсса ведомстварттащал хIала-гьурттуну итххяххан буллай буссар 84 аграр, 15 инженер ва 12 турист классру. ДГПУ-лущал ва педколледжирттащал чялишну зузи дурну дуссар психолого-педагогический классирттал проект. ЛичIи-личIисса проектру зузи даврил мурадну хъанахъиссар дуклаки оьрчIан элмулул, инженериялул, педагогикалул ва туризмалул сферардаву къуццу тIун лахьхьин баву.

Бувсуна оьрчIаву гьунарду итххяххан баврил ххуллий зузисса «Альтаир» ва математикалул элму лахьхьайсса центрдал давриягу.
– Республикалул школардай «Молодежь и дети» тIисса цIусса миллатрал проектрал лагрулий зузи дуллай буссар «Билет в будущее» тIисса пишарду язи бугьан лахьхьин буллалисса платформа. Ларгсса дуккаврил шинал ва проектравух гьуртту хьуссар республикалул школардаясса 200-нния ливчусса 6-11-ми классирттал дуклаки оьрчIру. Дагъусттаннал школардай чялишну зий дуссар цIусса система «Электронное образование Дагестана». Ва хIасул дурну дур Москавуллал электрон школалий щурущи дурсса системалул гьанулий. Цифровой журалул хIаллихшиннардая хъунмасса кумаг хьунтIий бур педагогтуран ва дуклаки оьрчIан. 2024 шинал Дагъусттаннал школардай нирхиравун руртун зий дуссар «Отраслевые каникулы» тIисса пишарду язи бугьаврил проект, – увкунни ЯхIия Бучаевлул.
Бувсунни сентябрь зурул 1-нний школардай хьунтIисса дахханашивурттаягу. Ялавайми классирттаву 1 ссятрал чан дантIий дур расписаниялувусса дарсру, мукунна чан дантIий дур контрольный давуртту. Дахханашивуртту хьунтIий дур тарихрал, обществознаниялул дарсру дишавривугу.

Ларгсса дуккаврил шинал хIасиллу дуллалисса паччахIлугърал аттестациялул ялув ЯхIия Бучаевлул бувсуна лавай хьуну бушиву гьарца дарсирал ЕГЭ-лул дянивсса балл, чан хьуну душиву яла лагьмур балл ласун къавхьусса дуклаки оьрчIал аьдад ва лахъ хьуну душиву 100 балл ккаккан бувминналмур аьдад.
Министрнал кIицI лавгунни республикалул школардай учительтал чанну бушиву. МуницIун бавхIуну ацIаву дурна «Земский учитель» программалийгу. Проектрай гьуртту хьусса учительтуран буллай бур 1 млн арцул.
Совещаниялий докладру бувна «Институт изучения детства, семьи и воспитания» ФГБНУ-рал директорнал бигарду биттур буллалисса Александр Цветковлул, ДИРО-лул ректор Гульнара АхIмадовал.

Шикку гьуртту хьунни лакрал шаннагу райондалул каялувчитал ва кIулшивуртту дулаврил управлениярттал хъуними.
– Барчаллагь учин ччай ура жула президентнахь кIулшивуртту дулаврил масъаларттах дуллалисса хъуннасса къулагъасрахлу. Сергей Меликовлул каялувшиву дуллалисса ппурттуву тIивтIунни цикссагу цIусса школарду ва оьрчIал багъру.
Дагъусттаннай бур чIявусса школарду. МуницIун бавхIуну шикку хьунабакьлай бур учительтал биялну бакъашивруцIун, луттирду чанну бушивруцIун бавхIусса ва цаймигу цIюрувкьусса масъалартту. На мудангу аякьалийн ласлан икIара учительтурал масъалартту, – увкунни ЦIуссалакрал райондалул бакIчи МаматIи ХIамзатовлул.
Совещание къуртал хьунни ларгсса дуккаврил шинай хьхьичIунну зий бивкIсса кIулшивуртту дулаврил зузалтран наградартту дулаврийну.
«Заслуженный работник образования РД» тIисса цIа ду­ллунни МахIачкъалалив 49-мур школалул директорну зузисса Аьбдулкарим Айгуновлун.

Имара Саидова