ДР-лул ХIукуматрал хъунама Лакрал райондалий

Ларгсса нюжмаркьини Лакрал райондалийн даврил аьрххилий увкIунни Дагъусттан Республикалул ХIукуматрал хъунама Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов. Ванащал бия ДР-лул экономикалул министр ХIажи Султанов, кIулшиву дулаврил ва элмулул министр ЯхIия Бучаев, Халкьуннал Мажлисрал депутатътал ва цаймигу ведомстварттал вакилтал.
ХIукуматрал хъунама бакIчисса делегация хьунабавкьунни Лакрал райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадовлул.

Хан-Муртазааьлил гьайкал – Дагъусттаннал агьалинал цашиврул лишан
Лакку билаятрайнсса аьрххи премьер-министрнал байбивхьунни Гъумукун наниххуллийсса ца яла язимур достопримечательностьран ккаллисса Хан-Муртазааьлил гьайкалгу ххал дурну, шикку хъамакъабитулунсса сурат рищаврия.
КIицI лавгунни, 1741-ку шинал Надир-Шагьнал аьралуннащалсса къизгъинсса талатавриву Хан-Муртазааьли бакIчину зунттал агьалинал цачIусса гужрацIух ларсъсса ххувшаврил савлугъран дацIан дурсса гьайкал хъанай душиву Дагъусттаннал агьалинал цашиврул ва дусшиврул яргсса лишанну.

Гъумучиял Хъун мизитраву нюжмар чак бунни
Хан-Муртазааьлил гьайкал­данучIату премьер-министр лавгунни 8-мур ттуршукулийва бувсса Гъумучиял Хъун мизитравун.
Дарбантуллал Хъун мизитрал хъирив Аьрасатнаву ца яла хьхьичIавамунин ккаллисса Гъумучиял мизит бур федерал агьамшиву дусса магьирлугърал ирсирал объектирдал сияхIрай. Цувгу бувну бур кIанттал цIувцIу чария. Мизитрал вивхсса чIирттай дирхьуну дур ххяххиярттал накьичру, Кьу­ръандалувасса аятру, аьраб мазрайсса хьхьичIарасса чичрурду. Мизитрал тарихращалгу кIул хьуну, гиккува нюжмар чакгу бунни премьер-министрнал.

Ватан ххирашиву – лакрал оьттувура тартсса хасиятри
Нюжмар чаклия махъ Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов райондалул администрациялул актовый залдануву хьунаавкьунни райондалул директортуращал ва педагогтуращал.
Лакрал ва Ккуллал районная бувксса хьхьичIунсса лак эбратран бихьлай, премьер-министрнал кIицI лавгунни лакрал миллатрал ватан ххирашиву ва буттал аьрщарахсса ччаву цуксса бюхттулсса кIанттай дуссарив, чIурчIав дунни ватан ххирашиву лакрал миллатраву оьтту-ттурчIавура тартун душиврий, генетический кодраву дирхьуну душиврий.
КIицI ларгунни буттал улча машгьур бувсса лакрал цIарду: физик-атомщик Амир Амаев, Москавуллал авиационный институтрал профессор Арсен ХIусайнов, летчик-космонавт Муса Маннаров, СВО-лий цалчин Аьрасатнал Виричунал цIа ларсъсса НурмахIаммад ХIажимахIаммадов ва цIанихсса композитортал.
Лакраву ватан ххирашиву тарбия дуллансса аьркиншивурагу дакъассар, зуву му оьтту-ттурчIавура тартун дур, генетический кодраву дирхьуну дур. Зу, директортурал ва учительтурал, вай аьдатру хъирив нанисса никиран ирсирай дуллан аьркинссар, – увкунни Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовлул.
Барчаллагь увкунни кIулшиву дулаврил зузалтрахь хъирив нанисса ник тарбия даврил ххуллий бихьлахьисса дакI тIайласса захIматрахлу.

СВО-лул Виричунал буттахьхьун Чувшиврул орден дуллунни
Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовлул Чувшиврул орден дуллунни Украиннал аьрщарай нанисса хасъсса аьралий операциялий Ватандалул ххуллий чувшиврий жан дуллусса МахIаммадсаэд МахIаммадовлул буттахьхьун, Кьур­банмахIаммадлухьхьун.
Награда виричунан дуллуну дур ивкIуну махъ, ва шинал июльданул 20-нний, Аьрасатнал президент В. Путиннул къулбас дурсса Указрайн бувну, аьраличунал бурж биттур буллалийни ккаккан дурсса чувшиврухлу ва къучагъшиврухлу.
ХIукуматрал хъунаманал барчаллагь увкунни КьурбанмахIаммад МахIаммадовлухь арс лайкьну тарбия аврихлу. Бувсунни аьраличунал кулпатран бикIантIишиву гьарца чулухасса кумаг ва кабакьу.
«Барчаллагь тIий ура хIакьсса виричув тарбия аврихлу. Жунма къабучIиссар ватандалул ххуллий чувшиврий жан дуллуми хъамабитлан, жува гьарма буржлувссару вирттаврал аьпа буручлан», – увкунни Аьбдулмуслимовлул.
Хъунайннал шяраватусса МахIаммадсяид МахIаммадов 2023-ку шинал ахирданий цала хушрай лавгун ур хасъсса аьралий операция нанисса кIанттайн. Аьра­лий бурж биттур буллай ивкIун ур Аьрасатнал хьхьирийхсса аьралуннал гьужум байсса группалул кьюкьраву. Ца къизгъинсса талатавриву ва шинал январьданул 15-нний жан дуллуну дур. Аьралий гьалмахтуран МахIаммадсаэд дакIний ливчIун ур чамартсса талатала хIисаврай.

Премьер-министрнал кьамул бунни агьали
Аьрххилул лагрулий Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовлул ДР-лул бакIчи Сергей Меликовлул амрулийн бувну, кьамул бунни Лакрал ва Ккуллал районнаясса агьали. Вайннал шикаят бия газ буцаврийн, ттукIрал ххаллу цIу дуккан даврийн, социал объектру ва ххуллурду баврийн, шяраваллил хозяйствалуха зузиминнан паччахIлугърал чулухасса кумаг баврийн ва аьрщарал ялувсса бяс-ччаллайн багьайсса.
Гъумучатусса Зулайхат Макьсудовал тавакъю бия шяраваллавун газ буцин кабакьу бара тIисса. Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовлул кIицI лавгунни райондалийн газ буцаврийн багьайсса буруккин щаллу буллай бушиву, «Газпром» ПАО-лущал къулбас дурсса республика газрал дузал даврил программалул лагрулий 2026-ку шинайнин газ буцин ккаккан бувну бушиву 27 райондалийсса 211 шяравун, вайннул сияхIраву дур Лакрал районгу.
Ккуллал райондалиясса Аьлил МахIаммадовлул тавакъю бия Вихьуллал шяраву цIусса школа бан кабакьу бувара тIисса.
Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовлул ва шяраву дуллай дачIину лирчIсса школалул къатри душиву кIул бувну, амру бунни республикалул Минстройрайн дуллай дялирчIсса школалул къатрал хIакъиравусса чагъар хIадур бан. Ва документ хIисаврайн лавсун кьамул бантIиссар увкунни цIусса ягу нукIува ккаккан дурсса участокрай школалул къатри даврийн багьайсса хIукму.
Райондалул азарханалул хъунама хIакиннал буржру биттур буллалисса Мурад ХIажиевлул тавакъю бия ттигъанну Ххутрал шяраву бувсса цIусса ФАП-райн ттукIрал ххаллу дуцин кабакьу бара тIисса ва Гъумук дурну къуртал къашавайсса азарханалул къатрал ялув ацIу тIисса. Премьер-министрнал амру бунни Минэнерголийн кIира нюжмардул дянив щаллу бан оьр­мулун агьамшиву дусса объектру ттукIрал дузал баврийн багьай­сса суал.
Ххал бивгьунни цаппарасса цаймигу суаллу.

Премьер-министр ивунни «Аьпалул багъравун»
Лакрал райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадовлущал, ДР-лул кIулшиву дулаврил ва элмулул министр ЯхIия Бучаевлущал, экономикалул министр ХIажи Султановлущал, ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал депутат Елена Павлюченкощал Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов ивунни хасъсса аьралий операциялий чувшиврий жанну дуллусса аьралитуран цIа кусса «Аьпалул багъравун». ТIутIив дирхьунни шикку дацIан дурсса мемориалданий.
«Аьпалул багъ» тIивтIуссар ва шинал Ххувшаврил байрандалул хьунийн. Ватандалул ххуллий чувшиврий жанну дуллусса ватанлувтурал аьпалун, шикку бувгьуну бур 150 мурхь.
ХIакьину Украиннал аьрщарай нанисса хасъсса аьралий операциялий талай бур ххюцIалуннийн бив­сса Лакрал райондалиясса оьрчIру. Арулуннал дуллуну дур чувшиврий жан.
«Аьпалул багъраву» ХIуку­матрал хъунаманал жап увкунни щ­авурду дирну хасъсса аьралий операциялия зана хьусса Хайруттин Гъазиевлущал ва Юнус Эфендиевлущал. Вай кIиягу щаллу бувну бур давурттал.
Хайруттин Гъазиевлул бувсунни зий ушиву школалий физикалул ва информатикалул дарсру дихьлай. Хасъсса аьралий операциялий ккаккан дурсса къучагъшиврухлу лайкь хьуну ур «За отвагу» медальданун.
Юнус Эфендиев ур аьралитуран кумаг баврил ххуллий сакин дурсса «Память гор» тIисса жяматийсса организациялул Лакрал райондалийсса отделениялул хъунаману.
Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовлул барчаллагь увкунни къучагъсса арамтурахь паччахIлугърал мурадру буруччаврил ххуллий ккаккан дурсса чувшиврухлу.
Премьер-министрнал кIицI лавгунни жагьилтурал хьхьичI душиву пишакаршиву хьхьичIуннай дансса каширду, вайннал кIулшиву ва аьралий опыт хIисав бувну.

ХьхьичI ххуттай дикIан аьркинссар ниттил маз лахьхьаврихсса къулагъас
Ивунни Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов 2021-ку шинал тIивтIусса Совет Союзрал Виричу Муса Маннаровлул цIанийсса Гъумучиял школалийнгу. ХIакьину шикку дуклай ур 300 оьрчI.
Школалий хъуннасса къулагъас дуллай бур ялун нанисса ник тарбия даврих, мукун бушиву буслай бур жанахIрал ва кабинетир­ттал чIирттайн лархъсса Буттал КIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъвилул ва СВО-лул Вирттавран хас дурсса стендирттал.
Шиккува хIасул бувну бур цIурттал ссавнилу бувсса «космическая зона», шикку кIул бан бюхълай бур Дагъусттанная увагу усса ца летчик-космонавт Муса Маннаровлул оьрмулул ва пишакаршиврул ххуллия.
Премьер-министрнал жап увкунни дуклаки оьрчIащал, цIувххунни яла ххирами дарсирдая, язи бугьан дакIнийсса пишардая.
Буллунни тарихрайн багьай­сса суаллу, хаснува цIанихсса лак­райн багьайсса. Дуклаки оьрчIалгу школалул лажин лухIи къадурунни, буслай бия республикалул цIа машгьур дурсса ватанлувтурал цIарду.
Педагогтуращалсса ихтилатраву Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимовлул яла хъуннасса къулагъас дурунни ниттил мазрал дарсирдайн багьайсса суаллах ва буруккиннах, вичIи дирхьунни ни­ттил мазрал дарсру дихьлахьи­сса учительтурах. КIицI лавгунни хьхьичIххуттай дикIан аьркиншиву ниттил мазрал дарсирдахсса къулагъас.

ТIиртIунни цIусса детсадрал нузру
Вара кьини Гъумук хьунни цIусса детсад тIитIлатIисса хъуннасса шадлугъ.
Ваний гьуртту хьунни ДР-лул ХIукуматрал бакIчи Аьбдулмуслим Аьбдулмуслимов, кIулшиву дулаврил ва элмулул министр ЯхIия Бучаев, экономикалул ва территориал развитиялул министр ХIажи Султанов, Халкьуннал Мажлисрал депутатътал Марат Илиясов ва Елена Павлюченко, МахIачкъала шагьрулул Депутатътурал мажлисрал хъунама Марис Илиясов, Жяматийсса Палаталул хъунаманал хъиривчу Ссапар Аьбдуллаев, Ккуллал райондалул бакIчи Шамил Рамазанов ва цаймигу бусравсса хъамал.
Лакрал райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадовлул барчаллагь увкунни бувкIсса хъамаллурахь. Бувсунни объект буллай байбивхьуну бивкIшиву 2021-ку шинал ахирданий республикалул инвестицион программалул лагрулий. Объект бан бюджетрава итадаркьуну дур 120 млн къуруширттал.
Премьер-министрнал кIицI лавгунни тIитIлатIисса детсад бакъашиву укунмасса школалийн гьаннинсса кIулшиву дулаврил идара, ва бушиву ттизаманнул тIалавшиннардацIун бавкьусса, оьрчIру итххяххансса гьарца шартIирдал дузалсса центр.
«Шикку бур физкультуралул ва музыкалул заллу, медицинский блок, логопедический кабинет, оьрчIансса психологнал къатта, ттизаманнул тIалавшиннардайсса пищеблок. Ца мукъуйну учин, шикку дур оьрчIал оьрчIшиву ххарисса ва талихIсса хьун, вай гьарца чулуха итххяххаврин кабакьу буллансса шартIру. Властьрал федерал органнал кабакьулийну миллатрал проектру чулийн бу­ккаврил ххуллийсса программалул лагрулий Дагъустаннай гьарца шинал тIитIлай буссар цIу-цIусса школарду ва детсадру, цаймигу социал объектру. Ва даву жу гихуннайгу дуллантIиссару, цIусса школардахсса ва детсадирттахсса мюхтажшиву духлаганцIа», – увкунни Аьбдулмуслимовлул.
ХIажи Султановлул райондалул агьалинахь цIусса детсад барча тIий, бувсунни Лакрал райондалий республикалул инвестицион программалул лагрулий буллай бушиву мукьва цаймигу объект:
Гъумуксса азархана, Гьун­чIукьатIрал шяраву спортплощадка, щинаххуллу «Ттурч1идагъ-ГьунчIукьатIи-Гьухъал», щинаххуллу «Ххюлуссун-Гъумучи».
Вай объектру тапшур бан тIий бур 2025-2026-ку шиннардий.
БавтIми барча бунни ЯхIия Бучаевлул, Марат Илиясовлул, Елена Павлюченкол, Ссапар Аьду­ллаевлул.
Мюрщултралгу бавтIми ххари бунни цала гьунардайну: бувккунни шеърирду, ккаккан дунни къавтIавуртту, увкунни балайрду.
Шиккува кIицI бан, хIакьину Лакрал райондалий зий бур 19 кIулшиву дулаврил идара: 15 школа, 2 школалийн гьаннин­сса кIулшиву дулайсса идара ва 2 ялун ххисса кIулшиву дулай­сса идара.

Ххал бивгьунни агьалинал буруккинну
Детсад тIитIлатIисса шадлугърайн увкIсса кьини ДР-лул экономразвитиялул министр ХIажи Султановлул Лакрал райондалул администрациялий вичIидирхьунни агьалинал буруккиннах.
Министрнал хьхьичI бивхьу­сса суаллу бия шяраваллил хозяйствалийн, кIанттул инициативарттайн, ишбажаранчишиву тIитIаврийн, газ буцаврийн ва кIинттул чIумал ттукI биял хъанай бакъашиврийн багьайсса. Гьарца суалданул ялув министрнал дунни бувчIин бавуртту.
Министрнал дакIнин бувтунни, властьрал органнал каялувчитурайн кIантту-кIанттурдайва агьали кьамул буллансса амру бувну бушиву Республикалул бакIчи Сергей Меликовлул.

КIулшиву дулаврил зузалтран наградартту дуллунни
Даврил аьрххилий райондалийн увкIсса кIулшиву дулаврил ва элмулул министр ЯхIия Бучаевлул дунни кIулшиву дулаврил зузалтращалсса батIаву. Ваний гьуртту хьунни министрнал хъиривчу Аида Далгатова ва школалийн гьаннинсса кIулшиву дулаврил отделданул каялувчи Ххадижат Аьлиева.
Ххалбивгьунни муниципа­литетрал кIулшиву дулаву хьхьи­чIуннай даврийн багьайсса суаллу.
Ахирданий ЯхIия Бучаевлул кIулшиву дулаврил зузалтран буллунни ведомствалул чулуха­сса Барчаллагьрал чагъарду ва ХIурматрал грамотартту.

Зулайхат Тахакьаева