Дагъусттаннал усттартурал ужагъ ябуллай

Халкьуннал касму-сянатру буттал буттахъая ирсирай жучIанна дирсса культурар. Да­гъусттаннал цIанихсса усттартурал цIа ларгун дур щаллагу дунияллийх. Аьсрурдал лахъишиврий ца никирал вамур никиран лахьхьин буллай ябувсса канил пишарду бухлаган къабитаврицIун кабакьу буллалисса ца кюру хъанай бур имам Шамиллул цIанийсса кIичIиравусса МахIач­къалаливсса Халкьуннал канил пагьмурдал центр (Центр народных художественных промыслов).

Жулва лаккудуш Земфира Оьма­рова зий бур ва центрданий. Ванил ппу Аьли Къурлатусса ур, ниттил Башаратлулма ппу ЦIий­шатусса ур, нину – вава Къурлатусса. МахIачкъалалив 26-мур школа къуртал бувайхту, Земфира дуклан бувххун бур Промышленно-экономический колледжравун. Ва къуртал бувайхту, зий бивкIун бур личIи-личIисса давурттай, «Алпан-голд» тIисса заргалтурал компаниялий. 2018 шинал ванийн оьвкуну бур ялув кIицI лавгсса центрданий зун, хIакьинусса кьинигу вава кIанай зий бур. Ванищалли жул хIакьинусса ихтилатгу.

– Земфирай, буси инава ва центрданийн цукун тIайла бавцIуссарав ва кутIану центр хIасул баврил тарихраягу.
– 2018 шинал ттуйн оьвкуна шикку зун, ва Туризмалул ва халкьуннал касму-сянатирттал иширттал­сса буллалисса министерствалул биялалийсса идарар. Халкьуннал касму-сянатру – зунттал билаятрал пахрулунсса ва кьиматрайсса ххазинар. Миллатирттал культуралул ва республикалул лажин ккаккан дуллалисса визитная карточкар. Республикалул хъуниминнал 2011-2016 шиннардий ПаччахIлугърал программа кьамул дурну диркIссар, халкьуннал касмурду цIу дуккан дувавриха, жула усттартурал ва заргалтурал дурмунил кьимат гьаз бавриха зуншиврул. Вава мурадрайри центргу хIасул бувсса, 2012 шинал тIивтIусса. На шиккун бучIайхтугу, ттухь хъунаманал увкуна: «Жулва мурад – республикалул усттартуран, заргалтуран ва центр ххирасса къатта хьун бавур». Зийгу буру ва мурадгу, ваницIун цайми хьхьичIун лавсъсса масъаларттугу бартбигьлай, усттартурал ужагъ ябуллай. Буниялттунгу, Дагъусттаннал халкьуннал касмурду хъамадитан даву жунма кьюкьала бизан аьркинсса ишри. Тарихравун дахьва ххилтIу хьурчагума, жунма чIалай бурхха Дагъусттаннал цIа лахъа-хъун дурминнаву ца язимур ххуттай бушиву арцу-мусил усттартал, заргалтал. Арцу-мусия чIюлушиннарду ва цаймигу затру дан кIулсса, гьунар бусса усттартурал кюрттир Гъумучиял, Оьргърал, Ссугъращиял ва цаймигу шяраваллурду. Жунгу ччай бур жунна хъамадитулул хьусса чIюлушиннардаву ва матахIраву рухI дишин, вайннуву оьрму чантI учин буван, халкьуннан ккаккиялун дишин, цукун эмаратсса затру дувайсса бюхъулул заллухъру буссарив ккаккан бувну, цукунсса сянатру, касмурду ишла хъанай диркIссарив халкьуннаву хьхьичIрасса шиннардия дайдирхьуну. Буслай буру, дуллай буру мероприятияртту.

– Цукунсса мероприятияртту, выставкарду дувару зу?
– Гьарца шинах жучIа дувай­ссар «Усттар – мусил кару» тIисса конкурс. Ваний гьуртту шайссар Дагъусттаннал усттартал. Мудан дувайссар выставкарттугу. Бархъаллал тIахIунттив дуван лахьхьин буллалисса ва бартбисуртту щащан лахьхьин буллалисса мастер-классругу. На усттарнал давурттая экспозициярттугу дувара, мукунма бувкIнан экскурсия бувара кIанттул агьулданун ва хъамаллуран.

– ЗучIан бучIайми ци пишалул, оьрмулул, багьу-бизулул бикIай хъун­мур­чIин?
– ЖучIан чIявусса бучIай дуклаки оьрчIру, студентътал, садикирттайн заназисса мюрщи оьрчIру. Гьай-гьай, халкьуннал касму-сянатирттая вайннангу хавар бикIаншиврул, тарбиячитурал ва учительтурал сипталийну бувцуну бувкIсса. БучIай коллекционертал, туристътал.

– Туристътал чIявусса бу­чIайрив?
– Мадарасса бучIай. Ххаригума шара, вайннан дагъусттаннал касму-сянатирттая хавар бушиву, къакIулмур кIул бансса гъира чIалай. Хаснува хъунмур никирал инсантурал. Вай Дагъусттаннаясса сувенирду ичIура ядуллай бушиву буслан бикIай. БучIай даврил иширттацIун бавхIуссагу, хъамал хIисаврайссагу. Масалдаран, Хабаровский крайрайсса Да­гъусттаннал постпред Байдуллагь Исяев увкIуна делегация бувцуну. Австралиянавасса хъамалгума бувкIсса дакIний бур.

– Ина центрданийн циван ва ссал кIункIу бувра?
– Ттун хъинну гъира бикIай Дагъусттаннал культура, аьдатру, шяраваллил касмурду лахь­лан. Мудангу гъира бикIай хьхьичIа­заманнай дурмуний тамаша буллан, арцу-мусил чIюлушинна дикIу, унцIукIуллал усттартурал дурмур дикIу. Ми цимур-цаннул лавгзаманнущалсса дахIавугурхха хIура дуккан къаритлатисса. Ттунма гъира бумуниха зунсса давугу бакIрайн дагьунни. Цаймигу ххуйшивуртту дур ттул даврил. Масалдаран, Ленинкантливсса чIу къабаяйсса школалий дуклакисса оьрчIачIан лавгун мастер-классру бувссия. ОьрчIру, ябатIин къахъанай, цIитI бивкIун бия синааьрщарая тIахIунтту дувайминнах, мукунма бартбисуртту щащаврий, унцIукIуллал накьич дишаврий тамаша бувну. Расул ХIамзатовлул юбилейрацIун бавхIусса аьрххирдугу дакIний личIансса хьунни: Ставропольлайнсса ва Чачаннавунсса. ЧIаххуврайсса республикалийгу, Аьрасатнал цайми регионнайгу Дагъусттаннал усттартурал дурмунил сийгу дур, жугу хIарачат буллай буру сийлува дуккан къаритансса журалий зий. Халкьуннал касму-сянатирттал фестивальлу ва цаймигу вара журалул мероприятияртту дуваврицIун кабакьаврийну Дагъусттаннал ххазинарду багьайкун ябаврих ва гьаз баврих къулагъас душиву чIалачIи буллалиссар. Хаснува республикалий туризмгу ялу-ялун гьаз хъанахъисса ппурттуву, жулва пагьму-гьунар бусса усттартурая дунияллухь бусансса, миннал дурмур ккаккиялун дишинсса чарангу, сантгу ишла дуван хъанай бур. МуницIунна, миллатирттал касму-сянатру ядаврил ххуллийсса хъитлил хIасиллугу цIакь хъанай дур.

Ихтилат бувссар
ПатIимат Рамазановал