Бунияминнул цIа жяматран тачIав хъамакъаритантIиссар

Буттал кIанттул цIанийсса Хъун­масса дяъвилуву, тания шийнмайсса аьралий иширттаву ва цIанасса хасъсса операциялий душмантурая Ватан дуручлай бивкIсса вирттаврая хIакьинусса кьинигу чичлайнма буру жула кказитрай.

Буниялагу авадансса тарих бу­сса лакрал миллатраву бусанссагу чIявусса къучагътал буссар. Жувагу буржлувссару ялун нанисса никирахь, жуятува арх бувцун нанисса дяъвилул тарих хъамакъабитаншиврул, вирттаврал къучагъшивурттая ва гьунардая пахру-ххаралий буслан.
Ххувшаврил байрандалул гьантрай ттун дакIнин утан ччива Хъусращиял жяматрал оьрмулуву агьамсса кIану бувгьусса, Хъун дяъвилул гьурттучи Аминов Буниямин МахIаммадаминнул арс.

БакIрая ччаннайн ияннин гьуртту хьуну ур Буниямин Хъун дяъвилий. Ванал аьралий ххуллугу байбивхьуну бур 1941 шинал июнь зуруй Беломорск шагьрулучIасса фронтрая. 1943 шинал июнь зурул 28-нний кIусса щаву дирну, госпитальданийн агьну ур. Мунияр махъсса талатавурттавугу ванайн цимиллагу щавурду дирну дур. Хъин хьуну, ччаннай авцIуну махъгу цIуницIа зана шайсса ивкIун ур аьралий гьалмахтурачIан.
Дяъвилий дурсса къучагъшивурттахлу ва лайкь хьуну ур орденнан ва медальлан. Миннувух дур «За отвагу», «За боевые заслуги» медальлу ва Хъунама главнокомандующий Иосиф Сталиннул, Совет Союзрал Маршал Константин Рокоссовскийл ва Аьралий советрал член, генерал-лейтенант С. Шатиловлул чулухасса Барчаллагьрал чагъарду.
Буниямин зана хьуну ур буттал шяравун тамансса щавурдугу дирну.

КIулсса куццуй, дяъвилия махъсса шинну диркIссар шяраваллил хозяйствалул ахIвал кIюла бувксса, давуртту щирикIин дансса, даврил сант дусса пишакартурах мюхтажсса. Тай шиннардий Буниямин тIайла увккун ур ЦIахъардал райондалул шяраваллил хозяйствалий каялувшиву дуллан. Зий ивкIун ур Сулакьрай МЖС-рал хъунаманугу. 1933 шинал Дарбантлив къуртал бувну бивкIун бур агрономтал хIадур байсса Шяраваллил хозяйствалул техникум. Цала даву ххуйну кIулсса, бакIрайн лавсмур лажин кIялану биттур байсса, жаваблувсса пишакарная кIулну бивкIун бур, райондалий бакъассагу, республикалийгу. 1953 шинал Буниямин ивтун ур Казбековлул цIанийсса (цIана Буниямин Аминовлул цIанийсса) Хъусращиял колхозрал председательну. Ва колхозрал председательну ивтсса ппурттуву, ялун личин къабарчангу, ваная чансса к1улсса жямат рязи бакъа бивкIун бур. Амма, чIун наниссаксса, аьлтту хъанан бивкIун бур Буниямин колхозрал ахIвал лавай бан бю­хъайсса бюхъу-гьунарданул инсан ушиву. Ванан шяраву цимур-ца хIисав шайсса бивкIун бур, ва пикри бакъа ссалчIав чIарах къауккайсса ивкIун ур. Ца ппурттуву, бугьарасса хъамитайпа бучлачисса кIанайн ялун ивну, яттил-гъаттарал кку­ччу дуллалисса хIатталу ккарксса Бунияминнул увкуну бур: «На ва хIатталлил лагма чIира банна», – куну. Му чIумал ванахь щарнил кьадинал увкуну бур: «Ина хIатталлил лагма чарил чIира мабарача, ччатIул чIира бува», – куну. Ми махъру Бунияминнун хъинну бювххун бур.
Цамур чIумал, зузалт даврийн буклай бакъар тIий, аьрзирай увкIун ур БунияминнучIан бригадир.
– Ца бур ми, оьвчара миннайн ттучIан, – увкуну бур Бунияминнул.

– Даврийн циван къабуккару, ссурвал, хьунгу дурну, бакIлахъия къурувра кьаританнув?
– Цукун буккаву, кIуллул зума дуцIинсса зат жунний дакъархха, – куну бур зузалтрал.
– Вайннан къама циван къабулайссар? – цIухху-бусу бувну бур Бунияминнул. Зузалтрай буржру бушиву бувчIин бувну бур бригадирналгу.
– Зузисса инсантурай цукунсса буржру бикIан бюхъайссар, – куну бур Бунияминнул. Мугьлат бакъа дучIан дурну 200-ннийн дирсса буржлувтурал сияхI, ххяхха дурккун дур. СияхIрайсса инсантурайхгу ххю-ххюра пут къалмул дарчIуну дур. Гьунттиймур кьини цинявппа зузалт бувккун бур къурув.
Буниямин мудангу луглай ивкIун ур жяматрал маэшатрал даража гьаз бансса ххуллу-чараннах. Колхозниктурал ахIвал къулай баву мурадрай, арнил кIанттурдай дугьайсса аьрщи личIи даврил масъала гьаз бансса сиптачигу цалчин Буниямин Аминоври хьусса. Му иш хIисавравун лавсун, Республикалул каялувчитурал Ккуллал райондалийсса хозяйствардал хъуру дугьлансса аьрщи личIи дурну диркIссар. Га аьрщарая бутIа бувну бивкIун бур Хъусращиял колхозрангу. Му ппурттуву ххарисса, рязисса ва рязи бакъассагу бивкIун бур колхозниктал. Рязи бакъами бивкIун бур кIиришиву, жиминну бусса, хIачIансса щин дакъасса, инсантал бургъил азарданул къашавай хъанахъисса арнил кIанттурдай зун цу уккантIиссар, бакIлахъия ххяххан дарчангу, Лаккуйн ми ссай, цукун ххилантIиссар тIий, аьй-бювкьурду дуллай.
Бунияминнуща бювхъуну бур колхозрал зузалт Бабаюртуллал чуллай хъуру дугьлан буккан бан. Най дунура ва аьрщи Хъусращиял колхозран барачатсса хьуну дур. Шиная шинайн гьарза хъанан диркIун дур бакIлахъия, 1300-1400 тонна ссуттил лачIал дучIан дурсса шинну хьуну дур. Бюхъу-бажар бусса каялувчинал сипталийн бувну, Бабаюртлив, къама бугьаву бакъассагу, бугьлан бивкIун бур гьивчул, ахъвазандалул, къюмайтIутIул багъру. Ахъ къашайсса Хъусращиял шяравун букIлан бивкIун бур ахъулссаннул бувцIусса машинартту. Миннуйгу гьашиву къадурну, Бунияминнун пикри хьуну бур арнил кIанттай личIи дурсса аьрщарай ппиринж бугьлан. Ва давугу ванаща бювхъуну бур, чIярусса бакIлахъиягу дучIан дуллай, нирхиравун рутан. Ппиринжрал бакIлахъия дачIайсса диркIун дур колхозниктурайх.
1956 шинайн бияннин цайми-цайми щархъаву кунма, лачIал кIучIалу, жмых канай ккашикалну бивкIсса агьали, «Бунияминнул хьхьахьхьари» тIий, ппиринжрал буччиххин бувну бивкIссар. Шяраваллил лагма мяйжаннугу ччатIул бару хьуну, колхозниктурал маэшат ххуй хъанан бивкIссар, агьали даврил лагма лаглан бивкIссар.
Бабаюртлия, къама, ахъулсса, къюмайтIутIи бакъассагу, ризкьилун дичинсса лазунигу ххилан бивкIссар.
Тай диркIссар зунттаву ницай хъуру дугьлагьисса, бакIлахъия аьравалттай, хъаннил мукьав ххилаххисса, душвавран, хъаннин захIматсса чIунну. Хаснува кIинтнил чIумал колхозниктал хьхьудяризал бувккун зун бикIайсса бивкIссар. Мунияту чIявусса инсантал къашавай шайсса бивкIссар.
Буниямин бакI цIуцIаву дуллай ивкIун ур колхозниктурал каних даймур бигьа даврил ялувгу. Ванал хъунмасса хIарачатрайн бувну, Хъусрахь зун диркIссар тракторду, комбайнну, къама бугьай, марцI бай машинартту, ххалал, нухьхьал кипру бахIайсса прессру ва цаймигу техника. Колхозрал ва жяматрал къур гъай тIун бивкIссар трактордах. Гьаннайсса, Хъусрахь колхозниктурал канил байсса зах1мат бигьа хьуссар.
Буниямин ивкIун ур гьарица чулухунай бажар бусса инсан. Ванал хIарачатрайн бувну, бучIан бувну бивкIссар чIярусса накI дулайсса гьаннарал ризкьи. Ххуйсса гьаннарал оьллу бучIан бувну, цIу лаган дурну диркIссар колхозрал оьллал газурду. Мукунмасса ризкьи бусса фермарду дурну диркIссар Бажиганнайгу. Бунияминнул хъунмасса хIарачат бувссар арнил кIанттурдайгу, райондалийгу ризкьичитурал багьу-бизу ххуй бан.
Бунияминнул каялувшиву дуллалисса 25-нния лирчусса шиннардий Хъусращиял щарнил чIалачIин ххуй чулиннай даххана хьуссар. Ванал каялувшиву дуллалисса ппурттуву шяраву бувссар клуб, хIаммам, оьрчIал багърансса, колхозрал конторалунсса ва шяраваллил советрансса къатри, шяравун дурцуссар хIачIайсса щин.
Та ппурттуву шиная шинайн ризкьилия ва хъу-лухччинуя дучIай­мур гьарза хъанай дайдирхьуссар. Колхоз, райондалий дакъассагу, республикалийгу хьхьичIунсса хозяйствардал сияхIравун дагьссар. Хъусращиял колхозрал тарихраву хIакьинугу яхьуну дур та ппурттуву лайкь дурсса жура-журасса бахшишру ва наградартту. Миннувух дур «ЗахIматрал ЯтIул Ттугълил» орден ва ХIурматрал грамотартту.
Буниямин уссия хасиятрал иминсса, хIалимсса, инсаннал мурад бартбигьин ччисса, колхозниктурай дакI цIуцIисса, ухнал ххуллугу, ххувнал намусгу буруччайсса инсан. Мунияту му жяматрангу ххирану ва бусравну икIайва. ХIакьинусса кьинигу Хъусращиял жяматран Буниямин тачIав хъамакъаитай ва мунаяту аьпа тIийнма бур.
Имара Саидова